By 
Avrupalı araştırma ekibinin yaptığı çalışmalar, modern insanın dokunmadığı sediman katmanlarında mikroplastiklerin varlığını ortaya çıkardı.
Letonya‘da bulunan üç farklı gölde yapılan detaylı araştırmalar, bu göllerin derinliklerindeki sediman katmanlarında mikroplastik partikülleri ortaya çıkardı. Bu bulgu, Science Advances dergisinde yayımlanan bir çalışmada ayrıntılı bir şekilde ele alındı.
Araştırmacılar, Dünya’nın jeolojik tarihinde insan etkinliklerinin çevre üzerinde belirgin bir etki yaratmaya başladığı ve bu nedenle “Antroposen çağı” olarak adlandırılan 1950 yılından bu yana oluşan katmanlarda mikroplastiklerin bulunup bulunmadığını incelediler. Bu inceleme, mikroplastiklerin, insan faaliyetlerinin gezegenimiz üzerindeki derin etkilerini belgeleyebilecek güvenilir bir gösterge olup olmadığını anlamaya yönelikti.
Antroposen'in ne zaman başladığına karar verebilmek için jeologlar yer katmanlarına bakarlar. Mikroplastikler her katmana sızdıkları için bunu neredeyse imkansız hale getirebiliyorlar artık. Jeologlar başka yöntemlere dönmek zorunda kalacaklar.https://t.co/j0hbTksjIN
— Levent Kurnaz (@leventkurnaz) February 25, 2024
Geçmişte, bilim insanları Dünya’nın geçmişine ışık tutmak için genellikle volkanik kül veya buzul katmanları gibi doğal arşivleri kullandılar ve bu materyaller, gezegenimizin geçmişinde meydana gelen önemli olayları ve değişiklikleri kronolojik olarak sıralamada kilit rol oynadı.
Ancak mikroplastiklerin, insan etkisinin belirginleştiği Antroposen çağını tanımlamak için kullanılabilecek yeni bir kronolojik işaretçi olup olmadığı konusunda yapılan son araştırma, incelenen tüm sediman katmanlarında, hatta 18. yüzyıla tarihlenen 1733 yılına ait bir örnekte bile mikroplastiklerin var olduğunu belirleyerek, mikroplastiklerin bu amaçla kullanılmasının beklenen netliği sağlamadığını gösterdi. Bu durum, mikroplastik kirliliğinin ne kadar yaygın ve uzun süreli olduğunu gözler önüne sererken, aynı zamanda bu küçük partiküllerin gezegenimiz üzerindeki etkilerinin karmaşıklığını da vurguluyor.
Sediman katmanı nedir?
Sediman katmanları, yeryüzünde uzun yıllar boyunca biriken ve zamanla katılaşarak kayaçları oluşturan kum, kil, organik madde ve mineraller gibi çeşitli malzemelerin oluşturduğu tabakalar olarak tanımlanıyor. Bu katmanlar, Dünya’nın jeolojik tarihini, geçmiş iklim değişikliklerini ve ekosistemlerin evrimini anlamamızda kritik öneme sahip.
Sediman katmanları, su yoluyla taşınan malzemelerin göller, denizler ve okyanuslar gibi çökelti ortamlarında birikmesiyle oluşuyor. Zamanla, bu birikintiler katmanlar halinde üst üste yığılır ve sıkışarak kumtaşı, kiltaşı, kireçtaşı gibi çeşitli sedimanter kayaçları meydana getiriyor. Bu süreçler, Dünya’nın yüzeyindeki yaşamın, iklimin ve coğrafyanın milyonlarca yıl boyunca nasıl değiştiğine dair değerli bilgiler sunuyor.
Bilim insanları tarafından yapılan son araştırmalar, mikroplastiklerin yalnızca modern çağda değil, aynı zamanda insan faaliyetlerinin doğal ortamlara etki etmeden önceki dönemlere ait sediman katmanlarında bile bulunduğunu ortaya koydu. Sediman katmanlarındaki mikroplastik bulguları, gezegenimizin en uzak köşelerinde dahi insan faaliyetlerinin bıraktığı izlerin varlığını ve çevresel etkilerin kapsamını vurguluyor.
‣ Araştırma: Mikroplastik yiyen planktonlar, nanoplastik olarak sucul ortama geri veriyor
‣ DEVA Partisi’nden Tarım Bakanı’na: Topraktaki mikroplastik kirliliğine ilişkin ne yapıyorsunuz?
‣ Zehirli lastik tozun okyanusa yolculuğu: En kötü mikroplastik kirliliği olabilir
Mikroplastikler neden tehlikeli?
Mikroplastikler, çapı 5 milimetreden küçük olan plastik parçacıklar olarak tanımlanıyor ve çevre, sağlık ve ekosistemler üzerinde bir dizi tehlike oluşturuyor:
Biyolojik birikim ve gıda zinciri üzerindeki etkileri: Mikroplastikler, su yoluyla kolayca yayılarak deniz canlıları tarafından yanlışlıkla yutulabilir. Bu durum, mikroplastiklerin gıda zincirinde yukarı doğru biyolojik birikimine yol açar ve denizdeki canlıların yanı sıra, bu canlıları yiyen insanlar için de sağlık sorunlarına neden olur.
Toksin taşıyıcı olarak rolü: Mikroplastikler, çevreden zararlı kimyasalları emebilir ve taşıyabilir. Bu kimyasallar, plastikler yutulduğunda canlıların dokularına transfer edilebilir, bu da hormonal bozukluklara ve diğer sağlık sorunlarına neden olabilir.
Habitat zararı: Mikroplastiklerin çevresel dağılımı, sucul ve kara ekosistemlerinde habitatların bozulmasına yol açabilir. Bu parçacıklar, suyun kalitesini düşürebilir ve çevresel stresin bir kaynağı olarak hizmet edebilir.
Biyolojik çeşitlilik üzerindeki etkiler: Mikroplastik kirliliği, biyolojik çeşitlilik üzerinde olumsuz etkilere sahiptir. Bazı türler, mikroplastiklerin bulunduğu ortamlarda hayatta kalmak ve üremek için mücadele eder, bu da ekosistemlerin dengesini bozabilir.
Kimyasal kirlilik ve insan sağlığı üzerine etkiler: Mikroplastikler, insan sağlığı üzerinde doğrudan ve dolaylı yollarla olumsuz etkilere sahip. Bu parçacıkların taşıdığı kimyasallar, insan vücuduna girdiğinde çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir, özellikle endokrin bozucular ve kanserojen maddeler içerebilir.
Zorluğu ve yaygınlığı: Mikroplastiklerin küçük boyutu, onları çevreden temizlemeyi zorlaştırır ve geniş çapta yayılmalarına olanak tanır. Bu yaygınlık, ekosistemler ve insan sağlığı üzerindeki potansiyel etkileri daha da artırır.
Comments