Montanalı genç aktivistlerin açtığı ABD’nin ilk iklim davası bugün görülüyor

ABD’de türünün ilk örneği konumundaki bir iklim davası kapsamında eyalet hükümetini mahkemeye veren Montana’da yaşayan bir grup genç bugün mahkemeye çıkıyor.

euronews‘ün aktardığına göre, yaşları 5 ile 22 arasında değişen 16 iklim aktivisti, devlet görevlilerinin sağlıklı bir çevreye yönelik anayasal haklarını ihlal ettiğini gerekçesiyle dava açtı.

Mahkeme salonuna ulaşamayan düzinelerce benzer davanın ardından Mart 2020’de açılan dava, ABD tarihindeki ilk anayasal iklim davası olma özelliğini taşıyor.

Genç davacılar, 12-23 Haziran tarihleri arasında Helena kentinde görülen davada yargıcı, devletin fosil yakıta dayalı kalkınmaya olan bağlılığının kendilerinin ve gelecek nesillerin sağlık ve geçim kaynaklarını tehlikeye attığına ikna etmeye çalışıyor.

Aktivistlerin lehinde bir karar, dünyada hükümetlerin vatandaşları iklim değişikliğinden koruma görevi olduğunu ilan eden sadece birkaç karardan biri olarak tarihe geçebilir.

Uzmanlar, gençlerin davayı kazanmasının fosil yakıt dostu devlet politikasında hızlı değişikliklere yol açma ihtimalinin düşük olduğunu söylese de, dava ABD’de önemli bir emsal oluşturabilir.

‣ Yüzyılın iklim davasına 2 milyon Fransızdan destek

‣ İlk ‘küresel’ iklim davası: Alman yargıçlar Peru’da

Montana’da dava mahkeme salonuna ulaşmayı nasıl başardı?

Montana’da davanın bu noktaya kadar ulaşmış olmasının nedenlerinden biri, eyalet hükümetinin “temiz ve sağlıklı bir çevreyi sürdürmesi ve iyileştirmesi” yönündeki Anayasal gerekliliği.

Pennsylvania, Massachusetts ve New York gibi yalnızca birkaç eyaletin anayasalarında benzer çevresel koruma maddeleri yer alıyor.

Davacılar, Montana eyalet yetkililerini, petrol, gaz ve kömür ile kalkınma peşinde koşarken gezegeni ısıtan emisyonları engellememeleri yönüyle eleştiriyor.

Davacılar, çıkan duman nedeniyle soludukları havayı kötüleştiren artan orman yangınlarına; tarım, balık, yaban hayatı ve dinlence aktivitelerini mümkün kılan nehirleri kurutan kuraklığa; azalan kar yağışına ve kısalan kış mevsimlerine değiniyor.

‣ Genç iklim aktivistleri Erdoğan’a dava açtı: Gelecek hakkımızı koruyun

‣ İsviçreli kadınlardan AİHM’de dava: Hükümetin iklim değişikliği politikası yaşam hakkımızı ihlal ediyor

Dava başarıya ulaşabilir mi?

Eyaleti savunan uzmanların, iklim aşırılıklarının yüzyıllardır var olduğu ve Montana’nın küresel sera gazı emisyonlarına yalnızca “ufak” katkılar yaptığı gerekçesiyle karşı çıkması bekleniyor.

Ulusal Okyanus Atmosfer İdaresi‘nin (NOAA) bu ayın başlarında yaptığı açıklamaya göre, bu bahar havadaki karbondioksit seviyeleri 4 milyon yıldan fazla bir süredir görülen en yüksek seviyelere ulaştı.

Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) da sera gazı emisyonlarının geçen yıl rekor seviyeye ulaştığını bildirdi.

Davanın açılmasından bu yana geçen üç yılda dava kapsamı, eyalet kuruluşlarının kaynak geliştirme karşısında çevre sağlığını dengelemesini gerektiren Montana’nın Çevresel Politika Yasası’nın yetkililerin iklim üzerindeki etkileri açısından sera gazı emisyonlarını dikkata almalarını gerektirmediği için anayasaya aykırı olup olmadığını sorgulama noktasına dek daraltıldı.

Yargıç Kathy Seeley, eyaletin çevre yasasındaki iklim değişikliğine dair istisnasının Anayasa‘ya aykırı olduğuna hükmedebileceğini, ancak yasama organına ihlali durdurmak için ne yapması gerektiğini söyleyemeyeceğini belirtti.

‣ 12 İtalya vatandaşı enerji devi Eni’ye iklim davası açıyor

‣ Araştırma: İklim davaları, fosil yakıt şirketlerinin hisse fiyatlarını düşürüyor