Malatya’da hayati talep: Depremin öldürmediği bizleri, asbestle öldürmeyin

MALATYA – Tam olarak 10 ay geçti ancak 6 Şubat Maraş merkezli depremlerin vurduğu kentlerde yurttaşların sağlığı hala tamamlanamamış, düzensiz moloz kaldırma işlemleri nedeniyle tehdit ediliyor. Bugün (4 Aralık) yurttaşlar buna karşı ses çıkarmak için sokağa çıktı. Malatya Çevre Platformu öncülüğünde meslek odaları, sendika ve derneklerle birlikte yurttaşlar deprem molozları ve asbeste dikkat çekti.

‣Malatya: Asbestli molozlar tarım alanlarına, meralara yığılıyor

‣Malatya Mamurekliler asbeste karşı yaşam nöbeti başlattı

‣Sağanak yağış Malatya’daki çadır kentte su baskınına neden oldu

Malatya’da 6 Şubat ile 6 Mart 2023 tarih aralığında bildirilen rakamlara göre acil, ağır ve yıkık konut sayısı 71 bin 519’du. Orta hasarlı konutların sayısı ise 12 bin 801 idi. Az hasarlı konut sayısı ise 107 bin 765’i bulmuştu. Deprem sonrasında nüfusta da hareketlilik yaşandı. Bugün yapılan eylemde de buna işaret edilerek hasarın derecesine göre il içi ve il dışı göçlerin kalıcılaştığı belirtildi.

Öte yandan vatandaşlar 6 ve 20 Şubat 2023 tarih aralığında açıklanan verileri hatırlattı; Malatya’da 1410 kişi hayatını kaybetmişti. 7300 kişi ise yaralanmıştı.

‘Depremin öldürmediği bizleri, asbestle öldürmeyin’

Ayrıca sağlık müdürlüğü binalarının da ağır hasar aldığına, hizmet binalarını değiştirmeleri gerektiğine ve burada da birnevi göç yaşandığına işaret eden yurttaşlar “Depremin öldürmediği bizleri, asbestle öldürmeyin” diyerek yaşamsal bir talepte bulundu.

Bugün Malatya’nin şehir merkezindeki Emeksiz Kavşağı’nda gerçekleştirilen eylemde yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi:

“Malatya‘da Sağlık Müdürlüğü Binası ağır hasarlı olduğu için, Sağlık Müdürlüğü, Mart 2023 tarihi itibariyle SGK İl Müdürlüğünün binasının 2. katında çalışmakta. Merkez Battalgazi ve Yeşilyurt İlçe Sağlık Müdürlükleri, az hasarlı olan, kendi binalarında sürdürmeye çalışıyorlar. Malatya’nın en ağır hasar gören Doğanşehir ilçesinde ise Saglık Müdürlüğü eski binasında çalışmaya başlamış. Hastahanelerin tamamı için, en son yapılan tespitler ışığında, hafif hasar veya hasarsızlık raporları verilmiş. Doğanşehir ilçesindeki kusurlu inşaat nedeniyle tam randıman vermeyen sismik izalatörün onarımı için başlatılan kazı çalışması devam ediyormuş.”

‘Belirsizlikler, nüfus hareketliliğinde de karşımıza çıkıyor’

Protestoda gerçekleştirilen açıklamada depremin ardından yurttaşlar için bilinmezliklerin hala sürdüğü dile getirildi:

“Belirsizlikler, nüfus hareketliliğinde de karşımıza çıkıyor. Depremde yaşanan hasarın derecesine göre gerek il içi, gerek il dışı göçün kalıcılaştığını da gözlemleyebiliyoruz. Malatya Halk Sağlığı Başkanlığında yapılan görüşmeden elde edilen bilgilere göre resmi olarak Malatya ilinin nüfusunun 798 bin olduğu 140 bin kadarının il dışına çıkmış olabileceği ve ilk günlerde şehir dışına çıkanların önemli bölümünün kalıcı olarak geri döndüğü ve köylerde barındığı belirtiliyor.

Malatya TMMOB görüşmesinde Malatya nüfusunun yaklaşık olarak 300 bininin ilk günlerde şehirden göç ettiği, bunun 150 bininin geri dönmeyeceğinin tahmin edildiği, geçim araçlarını, çalıştığı iş yerini veya iş çevresini kaybedenlerin çoğunun geri döndüğü paylaşıldı. Göçler hakkında genel bir bilgiye sahip değiliz.”

Bir bilinmez olarak defin işlemleri sayısı…

Öte yadan bir bilinmezin de defin işlemlerinin sayısı olduğunun belirtildiği açıklamada şunlar aktarıldı:

“Dönemin İç işleri Bakanı Süleyman Soylu‘nun 22 Nisan 2023 tarihinde yaptığı bir basın açıklamasının basında yer alan ölü ve yaralı sayıları paylaşılmaktadır. Aynı açıklamada ölenlerden 7302 kişinin Suriyeli olduğu kayıp kişi sayısının 297 kişi olduğu belirtilmektedir. Oysa en çok konuşulan ve bir türlü netliği erişmeyen, savcılık kaydı olmayan defin işlemlerinin sayısıdır. Depremin ilk günlerinde bu sayının oldukça yüksek olduğu dile getiriliyor. Bir çok kamu kurumu yöneticisi bu bilgileri paylaşıyor. Malatya’da resmi olarak depremden ölen insan sayısı: 1386 olarak paylaşılıyor.

Strateji ve Bütçe Başkanlığının Mart 2023 tarihli Deprem Öncesi İl Nüfus Dağılımı:

• Malatya toplam: 812.580.
• 0-29 yaş: 361.013
• 15-64 yaş: 545.210
• 65+: 90642.

Adrese Dayalı Kayıt Sistemi 2022 kaynağında yaklaşık 3.5 milyon kayıtlı geçici koruma altında Suriyeli bulunduğu ve bunun yaklaşık yüzde 50’sinin depremden etkilenen 11 ilde yaşadığı ve geçici koruma kapsamındaki Suriyeli sayısının olduğu bilgisi paylaşılıyor.”

‘Hasar tespitleri uzman kişilerce yapılmadı’

Malatya Çevre Platformu yönetim kurulunca paylaşılan açıklamada ayrıca İnsaat Mühendisleri Odası, Ziraat Mühendisleri Odası, Harita Mühendisleri Odası ve Makina Mühendisleri Odası başkanlıklarıyla görüşmelerin gerçekleştirildiği belirtilerek bu görüşmelerden çıkan şu notlar paylaşıldı:

“Binaların deprem sonrası hasar tespitleri uzman kişilerce yapılmamıştır. Moloz döküm alanı olarak kullanılmakta olan şehir mezarlığı bölgesinin gerek yerleşim yerlerine toz taşınımı yönünden, rüzgar koşulları ve gerekirse yeraltı sularına ve çevredeki tarım alanlarına, etkileri meslek örgütlerine danışılmadan, oldu bittiye getirilmiş ve çok büyük bir alanda bu moloz yıkılmaya devam etmektedir. Çalışanlar, operatör ve şoförler bu işte çalışan sağlık yönünden gerekli donanıma sahip olmadıkları görülmüştür. Demografik yapının değişebileceği düşünülüyor.”

‘Barınma hala öncelikli sorun, asbest şehri tamamen kapladı’

“Deprem üzerinden uzun bir süre geçmesine karşın depremzede vatandaşlar için barınma, halen en öncelikli sorun. Halen çadırlarda kalanların sayısı hiç de az değil.

Çadır ve konteynerden oluşan geçici yerleşim alanları çeşitli fiziksel güçlükleri barındırmaktadır. TTB’nin 2.ay ve 3.ay raporundaki çoğu eleştiriler devam ediyor, toprak, asbest şehri tamamen kaplamış durumda. Bağ, bahçe, sulak alanlara moloz taşınması, üstü açık kamyonlarla yapılmakta. Mamerek Beydağı, Doğanşehir, Ören bölgesi enkazlar hala yerleşim yerlerinin ortasında durmakta. Suya karışan her zehirli atık, lif kanseri, akciğer hastalıklarına yol açmakta. Şu anda yaşlılar, çocuklar, gebe kadınlar, kronik hastalar büyük bir risk altındalar. Hastaların sayısı her gün artmaya devam edecektir. Bizler, doğasına, suyuna, toprağına, yerleşim yerlerine sahip çıkan, sorumluluk taşıyan yurttaşlar olarak: TTB ve TMMOB‘nin bu uyarı ve önerilerine ilimizin bütün yetkililerini ve yöneticilerini göreve davet ediyor, soruna sahip çıkmalarını istiyoruz. Depremin öldürmediği bizleri, asbestle öldürmeyin.”