Köşe YazılarıManşetYazarlar

Kültürpark yok ediliyor

0

Hiç yüksekten İzmir’in klasik görünümüne baktınız mı? Boz bulanık bir beton yığını adeta… Bakarken tam ortada, Alsancak’ta, beton yığınının arasına sıkışmış küçük bir yeşilimsi vaha takılır gözünüze; orası Kültürpark’tır… Yeşilimsi diyorum; çünkü özellikle son 20-30 yıllık dönem içinde gerek Kahramanlar Kapısı‘ndaki; halk arasında ‘hangarlar’ olarak bilinen, büyük sergi salonları; gerekse içine yapılan irili-ufaklı binalar ile adım adım yok ediliyor bu kentin ortasında kalan son yeşil ada da… Üstelik bu adımlar Kültürpark’ ın 1930’lu yıllardan bu yana gelen tarihi ile kent için önemli miras niteliği taşıması nedeniyle son santimetresine kadar dikkatlice korunması gerekirke; atılıyor…

İzmir’e yolu düşen her kişi bilir Kültürpark’ı ve uzun tarihini… 1933’de başlanan ve Moskova’daki Gorki Parkı örnek alınarak yapılan Kültürpark ziyaretçilerine ilk kez 1936’da kapılarını açmış. O günden bugüne kadar da Kültürpark İzmirlilerin nefes alma ve buluşma noktası… İzmir’de yaşayan hemen hemen herkesin acı veya tatlı bir anısı var bu tarihi parkta… 1930’lu yıllardan itibaren her yıl yeşil alanı genişletilen ve özel bitki türlerine de kavuşturulan Kültürpark ’ta İzmir’in efsane belediye başkanı Dr. Behçet Uz’un emeği büyük…

Moskova’daki Gorki Parkı.

70’li yıllardan sonra ise özellikle içinde düzenlenen Enternasyonal İzmir Fuarı nedeni ile yeşil dokusu yıpranan ve pavyon adı ile birçok çirkin ve yeşil doku ile uyumsuz bina eklenen park için umutlar, Gaziemir’deki fuar alanının yapılması ile tekrar yeşermişti… Ancak yeşeren bu umutlar bugün tamamen solmak üzere… Pandemi günlerini fırsat bilen İzmir Büyükşehir Belediyesi yönetimi, meslek odaları ve sivil toplum örgütlerinin karşı çıkmasına rağmen Kültürpark Koruma Amaçlı İmar Planı’nı büyük bir hızla meclisinden geçirdi. Şimdi plan 1 No’lu Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu’nun önünde…

Çevre örgütleri ve meslek odalarına karşı inşaat lobisi

Büyükşehir Belediye Başkanı aksini iddia etse de yapılan planın daha önceki Belediye Başkanı döneminde yapılan ve İzmirlilerin tepkisi nedeniyle geri çekilen plandan büyük bir farkı yok. Üstelik bu plana yine Büyükşehir Belediye Başkanı’nın ‘ortak payda da buluşuldu’ söyleminin aksine meslek odalarının ve çevreci sivil toplum örgütlerinin desteği de yok onayı da yok. Destekleyen kesim ise İzmir’deki imar lobisi… Özellikle kamuoyunda ‘Basmane çukuru’ olarak bilinen yere dikkat edin, yakında orada yükselecek gökdelenin kokusu bugünlerde çıkarsa şaşırmayın…

Kültürpark ile birleştirilmesi önerilen Basmane Çukuru.

Oysa iki yıl önce her şey güzel başlamıştı; Kültürpark için arama konferansları yapılmıştı. O konferanslara İzmir Tabip Odası’nı temsilen ben de katılmıştım. Arama konferansında meslek odaları ve kurumların temsilcilerinin üzerinde hemen görüş birliği sağladığı konu ise Kültürpark’ın bir kent parkı olduğu ve Cumhuriyetimizin ilk dönemlerine ait mimari özelliği olan binalar dışında bütün binaların yıkılarak İzmir’e özgü bir park olarak kent ile bütünleştirilmesiydi. Arama konferanslarında bir vaha benzeri kentin ortasında, bina denizinin içinde kalan son yeşil parçanın daha çekici bir park haline getirilmesi için yapılması gerekenler de uzun uzun tartışılmıştı. Flora ve faunanın nasıl korunacağı, parkın hangi bitki türleriyle çeşitlendirileceği konuşulmuştu o toplantılarda…

Aslında kentin eski otobüs garı yeri olan ve imar lobisinin yıllardır gökdelen yapmak için peşinden koştuğu Basmane çukurunun da Kültürpark’a ilave edilme önerisi de benimsenmişti. Londra’nın Hyde Park’ı, Berlin’in Tier Garden’ı varsa İzmir’in de Kültürpark’ı olacaktı… İzmir efsane başkanı Dr. Behçet Uz’un mirasına kent olarak sahip çıkılacaktı.

‘Koruma amaçlı’ imar planı

Fakat olmadı. İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı kendi düzenlediği arama konferansında çıkan sonucu değil, başka çevreleri dinlemeyi tercih etti. Önce İzmir’de hiç başka yer yokmuş gibi Kültürpark’a üretici pazarı kuruldu. Yıllardır arabaların bile girmesine izin verilmeyen insanların ve diğer tüm canlıların yaşam alanına kamyonlar girdi. Hava egzoz gazları ile kirlenirken ortalığı anlamsız bir gürültü kapladı. Özellikle Kültürpark’ta yaşayan birçok kuş türü bu durumdan zarar gördü.

Sonra daha da kötüsü gerçekleşti Kültürpark’ı önemli ölçüde imarlaşmaya açtığı iddia edilen ‘koruma amaçlı imar planı’, pandemi nedeniyle her türlü toplantının yapılmasının yasak olduğu bir dönemde Büyükşehir Belediye Meclisi’nden hızla geçirildi. Üstelik imar planında Belediye yıllar önce verdiği sözü de tutmuyor, Gaziemir’deki fuar alanının tamamlandığı gün söküleceği sözünü yazılı olarak verdiği, çirkinlik abidesi hangarlar da önemli ölçüde korunuyor Kültürpark alanı içinde… Aceleye getirilen bu ‘koruma amaçlı imar planına’ Şehir Plancıları Odası İzmir Şubesi yönetimi, kamuoyuna yaptığı açıklamayla tepkisini dile getirdi. Açıklamanın bir bölümünde aynen şöyle deniyor:

“‘Şehir plancıları Odası İzmir Şubesi, şimdiye kadar katılmış olduğu tüm toplantılarda açık sözlü ve net olmaya çabalamış, açık sözlüğün taraflar arasındaki saygının en temel gerekliliği olduğunu düşünmüş, herkesten de aynı ciddiyeti beklemiştir. Gerek İzmir, gerekse Türkiye için biricik niteliğe sahip olan Kültürpark söz konusu olduğunda, açık konuşmaya, özenli davranmaya ve gerçekleri söylemeye duyduğumuz ihtiyaç daha da belirgindir. Ne yazık ki İzmir Büyükşehir Belediyesi ev sahipliğinde yapılan ve Kültürpark için plan hazırlanmasını hedefleyen toplantılar devam ederken, İzmir Büyükşehir Belediyesi, sadece kendisi adına değil, toplantının katılımcıları adına da konuyu karara bağlamış, açıklama yapmış ve eyleme geçmiştir. Oysa İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından açıklanan uzlaşma kararı da; hayata geçirilmek istenen plan da yanlıştır.”

Diğer taraftan İzmir’de örgütlü tüm meslek odalarının da destek verdiği Kültürpark Platformu da yaptığı açıklamayla bu planın ‘katılımcılık ve şeffaflıkla oluşturulmadığının’ altını çiziyor ve bu plan kesinleştiği takdirde Kültürpark’ın bir inşaat şantiyesine döneceğinden endişeli olduğunu belirtiyor.

Anılarda kalmaması için itirazlar dikkate alınmalı

Şimdi plan 1 No’lu Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu’nun önünde ve kurulun kararı bekleniyor. Şehir Plancıları Odası İzmir Şubesi planın kurul sürecini de takip edecek, odanın temsilcileri de kurulda İzmirlilerin plana karşı ortak itirazını dile getirecek. Kurul planı onaylayabilir, değişikliklerle onaylayabilir veya tamamen reddedebilir. Onaylarsa plan son onay için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na gidecek. Değişiklik ister veya reddederse tekrar Büyükşehir Belediye Meclisi’ne gelecek.

Bir de dördüncü bir yol daha var,  aklıma bile getirmek istemediğim, şimdilik yazmayacağım… Şu kadarını belirteyim: Kültürpark için tamamen yok oluş anlamına gelecek bu olasılığın ortaya çıkmaması için İzmir Büyükşehir Belediye yönetiminin inattan vazgeçerek bir an önce kendi topladığı arama konferansı sonuçlarına geri dönmesi, meslek odalarını, sivil toplum örgütlerini Kültürpark konusunda dinlemesi ve İzmirlilerle ortak adımlar atması gerekiyor.

Aksi takdirde Dr. Behçet Uz’un 1930’lı yıllarda Moskova’da bulunan Gorki Parkı örnek alarak yarattığı ve 90 yıla yakın bir süreden beri İzmir’in simgesi olan Kültürpark anılarımızda kalacak.

 

You may also like

Comments

Comments are closed.