Sahip olduğu zengin biyolojik çeşitlilik ve verimli tarım toprakları ile dünyanın önemli ekosistemlerinden biri olan Kazdağları, son yıllarda maden şirketlerinin çevresel tahribata yol açacak maden projelerinin tehdidi altında bulunuyor.
Cengiz Holding‘in, yaratacağı ekolojik tahribat nedeniyle daha önce mahkeme kararıyla iptal edilen maden projesi için bir kez daha ‘Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) olumlu’ kararı verildi. Duruma tepki göstererek Kazdağları’nı korumayı hedefleyen dört kurum ve 91 yurttaş, kararın iptal edilmesi için Çanakkale Nöbetçi İdare Mahkemesi’ne dava dilekçesi verdi.
Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Derneği tarafından yapılan açıklamada, dünya üzerinde biyolojik çeşitliliği ile sayılı ekosistemlerden biri olan Kazdağları’nın ne yazık ki yüzde 79’u madenlere ruhsatlandırılmış durumda olduğu belirtildi.
Yörede yaşayan vatandaşlar, bereketli yaşam alanlarını, her türlü meyve ve sebzenin yetiştiği tarım topraklarını; kurdu, kuşu, sincabıyla Kazdağları’nda yaşayan canlıların yaşam hakkını korumak için enerji ve maden şirketlerine karşı mücadele verdiklerini belirtti.
Açıklamada, “Cengiz Holding, Kazdağları ekosistemi içinde, Bayramiç Hacıbekirler Köyü yakınlarında devasa bir alanda yıkıma sebep olacak ve çok sayıda köyü kimyasal zehirlerle yaşanmaz hale getirecek olan Halilağa Bakır Madeni projesindeki ısrarına devam ediyor” ifadelerine yer verildi.
Ekoloji aktivistleri, söz konusu holdinge karşı daha önce açılan davayı hatırlatarak şunları kaydetti:
“Halkın tüm itirazlarına, bilim insanlarının olumsuz görüşlerine rağmen projeye 2021 yılında verilen ÇED olumlu kararına karşı Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği, Çanakkale Tabip Odası, İnsan Hakları Derneği Çanakkale Şubesi, Ayvalık Tabiat Derneği, Ege ve Marmara Çevreci Belediyeler Birliği, Gülpınar Sürdürülebilir Yaşam Derneği ve 81 yurttaş ve ayrıca Tema Vakfı, Çan Çevre Derneği, Çevre Mühendisleri Odası ve Ziraat Mühendisleri Odası tarafından üç ayrı dava açılmış ve davalar kazanılmıştı.”
Öte yandan şirketin, 2009/7 sayılı genelgeden yararlanmak suretiyle ÇED Raporunda ufak tefek değişiklikler yaparak Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na yeniden başvurduğunu aktaran çevre savunucuları, proje için 14 Mart’ta bir kez daha ‘ÇED olumlu’ kararı verildiğini belirtti.
Açıklamada “Bu kez yeni kararı bölgede yaşayan yurttaşlarla birlikte 17 Mayıs 2023 tarihinde dava ettik. Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği, Ayvalık Tabiat Derneği, Çan Çevre Derneği, Ege ve Marmara Çevreci Belediyeler Birliği ve 91 vatandaş olmak üzere 95 davacı ile kararın iptali için davamızı açtık” ifadeleri yer aldı.
Dava dilekçesinde, uzman tarafından yapılan değerlendirmelerin ışığında, projenin orman ekosistemine, tarım alanlarına, su kaynaklarına, arkeolojik varlıklara, somut olmayan kültürel mirasa vereceği zararlara yer verilerek kararın yeniden iptali istendi.
ÇED Raporunun, maden projesi için su alınması planlanan Hacıbekirler 1 ve 2 Göletlerini kapsamaması ve bütünleşik bir yaklaşım olmaması nedeniyle hatalı olduğunun da belirtildiği dilekçede, projenin karbon yutak alanlarını yok edecek olması nedeniyle iklim krizine etkisi açısından da reddedilmesi gerektiği vurgulandı.
Aktivistler, açıklamada şunları kaydetti:
“Raporun hidrojeoloji, biyoçeşitlilik ve madencilik açısından çok sayıda eksik ve hata barındırdığını belirttiğimiz ve örneklerini sunduğumuz dava dilekçesinde projenin hiçbir kamu yararı olmadığını söyleyerek, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın verdiği ‘ÇED Olumlu’ kararının iptalini talep ettik.
Şirketlerin kaybettikleri projeler için 2009/7 sayılı genelge ile yeniden karşımıza gelmelerine karşı artık sabrımız kalmadı. Söz konusu genelgenin acilen iptal edilmesi zorunludur. Daha kaç kez dava açmak durumunda kalacağız? Cengiz Holding’in kârı uğruna yok etmeye çalıştığı yaşam alanlarımızdan, köylerimizden vazgeçmiyoruz. Kazdağları evimiz, enerji ve maden projeleriyle delik deşik edilerek yok edilmesine izin vermeyeceğiz.”
Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Derneği Başkanı Süheyla Doğan, Cengiz Holding’in Kazdağları’ndaki projesinin ekolojik etkilerini Yeşil Gazete‘ye değerlendirdi.
Doğan, “İktidar tarafından beslenen, kollanan, Karadeniz’den Kazdağları’na ülkemizin yer altı ve yer üstü kaynaklarına göz diken ve talan eden Cengiz Holding, Çanakkale’nin Bayramiç ilçesi Hacıbekirler Köyü yakınlarındaki Haliliağa Bakır Madeni projesinden bir türlü vazgeçmiyor” ifadelerini kullandı.
Daha önceki ‘ÇED olumlu’ kararının açılan kitlesel dava ile iptal ettirildiğini hatırlatan Doğan, “Cengiz Holding, ne yazık ki Bakanlığın şirket kurtarıcı yönetmeliklerine sığınarak yeniden ÇED süreci başlattı ve tüm mücadele ve itirazımıza rağmen aynı proje için ikinci kez ‘ÇED olumlu’ kararı aldı” diye ekledi.
Süheyla Doğan, projenin biyolojik çeşitlilik, tarım alanları ve iklim kriziyle mücadelede kritik öneme sahip olan karbon yutak alanları üzerindeki olumsuz etkilerinin yanı sıra su kaynakları için de büyük bir tehdit oluşturduğuna vurgu yaparak şunları söyledi:
Müştereklerimiz olan ormanlarımıza göz diken şirket, maden için gerekli olan suyu bölgedeki zaten kıt olan su kaynaklarına el koyarak temin edecek. Bu amaçla daha önce sulama suyu amaçlı planlanan Hacıbekirler Göletleri şirkete yaptırılarak, şirkete tahsis edilecek. İçme suyu bulmakta zorlanan köylüler, tarım alanları için de su bulamayacaklar.
Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Derneği Başkanı Doğan, projenin çevresel sonuçlarının sosyo-ekonomik sorunlara da yol açacağının altını çizerek “Projenin etrafında yer alan çok sayıda köyde tarımsal faaliyetler bitecek, köylüler daha da yoksullaşacak” diye konuştu.
Doğan, şunları kaydetti:
“Bölgede zaten çalışmakta olan TÜMAD Madencilik A.Ş.’ne ait bir altın madeni var ve çevreye verdiği zararlar ciddi anlamda yaşanıyor. Yüzde 79’u maden ruhsatları ile kaplı Kazdağları’nda yeni bir maden açılması halinde Kazdağları ve çevresi ekosisteminde onarılamaz zararlar meydana gelecek. Bu duruma izin vermeyeceğiz. Cengiz Holding’in Halilağa Bakır Madeni Projesi’ne ikinci davamızı da 91 vatandaş ve dört kurum ile birlikte açtık. Mücadelemiz hem alanlarda, hem hukuki olarak devam edecek.”
Cengiz Holding, 21 Şubat’ta Halilağa Bakır Ocağı Kapasite Artışı, Cevher Zenginleştirme Tesisi ve Atık Depolama Tesisi Projesi için ÇED raporuna rağmen aykırı bir şekilde sondaj faaliyetleri gerçekleştirmişti.
Alınan bilirkişi raporu, çevre örgütlerinin lehine çıkmıştı. Yöre halkı da proje için üç ayrı su kaynağı öngörülmesi sonrası projeye yoğun bir tepki göstermişti. Ayrıca ÇED’de sondaja da izin verilmemişti. Çan Çevre Derneği’nden Ümran Aydın “Bir bölgenin suyunu komple kesmek çok büyük bir haksızlık ve asla kabul edilemeyecek bir durum” diyerek projenin bölgedeki su kaynaklarına ve vatandaşa maliyetinin boyutuna dikkat çekmişti.
Bölge halkının açtığı dava sonucunda 6 Aralık’ta Çanakkale 1’inci İdare Mahkemesi kararı iptal etmiş, şirket ise proje için yeniden başvurmuştu. Bakanlık iptal edilen proje için 14 Mart tarihinde yeniden ‘ÇED olumlu’ kararı vermişti.