İklim krizi: İspanya’da mega-yangınlar erken başladı: Sekiz köy ve kasaba boşaldı

İspanya‘da dört bin hektardan fazla alana yayılan orman yangınları nedeniyle sekiz köy ve kasabada yaşayan bin 500’den fazla insan evlerini terk etmek zorunda kaldı.

Yaklaşık 40 kilometrekare alanda çok sayıda köyü etkileyen yangından dolayı tavuk, inek, keçi ve koyun gibi çok sayıda hayvanın da ahırlarda mahsur kaldığı belirtildi. Köylüler, hayvanlarının yemsiz ve susuz kaldıklarını, kayıplarının çok büyük olduğunu söyledi.

Bölge için hava sıcaklığı ve rüzgardan dolayı “yüksek tehlikeli” alarm verilirken, itfaiyecilerin alevlerle mücadelesi Valensiya kentindeki Castellon bölgesinde devam ediyor.

Valensiya’da 30ºC’yi aşan kuru koşullar ve yüksek sıcaklıkların da etkisiyle ülkenin orman yangını sezonu “mega yangın” olarak nitelenen yangınlarla erken bir başlangıç yaptı.

İspanya Başbakanı Pedro Sánchez, “Maalesef bu yılki ilk büyük yangınla karşı karşıyayız ve yangın mevsiminin dışında gerçekleşiyor” dedi.

Geçtiğimiz yıl, ülkede çok geniş alanları küle çeviren ve binlerce kişinin hayatını alt üst eden yaklaşık 500 orman yangını yaşandı.

‣ Avrupa sıcak dalgasıyla boğuşuyor: Yüzlerce ölüm, dört bir yanda orman yangını

Avrupa‘nın çoğunda olduğu gibi, İspanya da 2022’de rekor düzeyde yüksek sıcaklıklar yaşadı. Kurak geçen kışın ardından, bu tür durumlar 2023’te de devam edecek gibi görünüyor.

12:48 | #IFVilanovaViver #Castellon

🎥 de los compañeros de @BrifDaroca y @BRIFpradotwit en la zona de actuación.

👉 Reevaluando actuación pic.twitter.com/V2zzbzi8VW

— ATBRIF (@AT_Brif) March 27, 2023

Orman yangınına ne sebep oldu?

Yangının nedeni hala araştılırken, bölgesel yayın yapan Las Provincias gazetesi, polisin yangının çalı çırpı toplamak için kullanılan bir makineden çıkan kıvılcımdan kaynaklanmış olabileceğini düşündüğünü bildirdi.

Sıcak ve kuru hava koşulları ise yangının yayılmasına neden oldu.

Valensiya’nın hava durumu ajansı AEMET, cuma sosyal medya hesabı Twitter üzerinden yaptığı açıklamada “Son haftalarda yüksek sıcaklıklar ve batı rüzgarının bir bileşimi ile son aylarda yağmur düşmemesi, bölgenin yüzde 100’ünde üst toprağın çok kuru olmasına yol açtı” ifadelerine yer verdi. 

‣ İklim krizi: Avrupa’da erken sıcak dalgası, orman yangınları; Asya’da sel

Yangının çıktığı sırada sıcaklıklar 25ºC’nin üzerindeydi ve bölgede alışılmadık ölçüde kurak geçen bir kışın ardından bağıl nem yüzde 30’un altına düştü.

Toplam 20 uçak ve helikopterin yanı sıra 500 itfaiyeci, Villanueva de Viver köyü yakınlarında yangını kontrol altına almaya çalıştı. İtfaiyeciler, bu tür bir yangının ilkbahardan ziyade yaza özgü olduğunu söyledi.

Valensiya bölgesinin başkanı Ximo Puig ise yaz mevsimini andıran sıcaklıkların yangını daha da körüklediğini belirtti.

Mart 2023, Valensiya’da 2001’den bu yana kaydedilen en sıcak ikinci mart ayı olacak gibi görünüyor.

İspanya, üç yıldır ortalamanın altında yağış alıyor ve ülkede uzun süreli kuraklık devam ediyor.

İspanya’daki sıcak dalgası iklim değişikliğinin bir sonucu mu?

Başbakan Sanchez, dün (27 Mart) yangınların yaşandığı bölgeye giderek gerçekleştirdiği basın açıklamasında “Bu yangın, iklim değişikliğinin çok ciddi bir uyarısı” diyerek, hükümet olarak önceliklerinin iklim değişikliğinin etkileriyle mücadele etmek ve sivil koruma sistemini güçlendirmek olmaya devam edeceğini söyledi.

İklim ısındıkça orman yangınları daha sık ve yoğun şekilde meydana geliyor. Ayrıca İspanya’da görüldüğü gibi, yangınlar giderek daha erken başlıyor.

Avrupa’nın çoğu ülkesi gibi, İspanya da sıcak ve kurak bir kışı geride bırakıyor.

‣ 10 soruda orman yangınları

Orman yangını uzmanı Pablo Martin Pinto, ülke “sıcaklıkların 20 gün boyunca 35ºC’nin altına düşmediği ve dört ay boyunca yağmur yağmadığı bir yazla daha karşı karşıya kalırsa bitkiler tek şimşekle alev alev yanabilir” diye uyarıyor.

İnsan faaliyetleri sonucu salınan sera gazları, küresel sıcaklıklarda ani yükselmelere neden oluyor. Avrupa Komisyonu‘na göre, atmosferdeki karbondioksit konsantrasyonu 1750 ile 2020 arasında yüzde 48 artış gösterdi. Gezegenin ortalama sıcaklığı ise sanayi öncesi döneme kıyasla 1,1 derece arttı.

Küresel ısınma ayrıca karada buharlaşmayı artırarak kuraklığı kötüleştirebiliyor ve bu da orman yangınlarını daha muhtemel hale getiriyor ve orman yangını mevsimlerinin uzamasına yol açıyor.

İspanya’da orman yangınları kötüleşiyor mu?

İspanya’da 2022 yılında 306 bin hektar orman, yangınlar nedeniyle küle döndü. Statistica verilerine göre bu, bir önceki yılın üç katından fazlaydı. Ülkedeki en kötü yangın, kuzeybatıda 60 bin hektarlık Sierra de la Culebra bölgesini harap etti.

Pinto, yangınların kısmen iklim değişikliğinin etkisiyle tetiklenen “olağanüstü atmosferik durumlardan” kaynaklandığını söyleyerek bu tür koşulların daha sık hale gelmesinin muhtemel olduğunu da ekliyor.

‣ İspanya’da ve Yunanistan’daki orman yangınları sürüyor: Binlerce hektarlık alan kül oldu

Valladolid Üniversitesi’nden bir profesör, “İspanya’da büyük orman yangınları çağından mega orman yangınları dönemine geçiyoruz” diyerek bu tür büyük yangınların “devamlı olacağı” konusunda uyarıyor.

Yangınlar yalnızca arazileri ve evleri yok etmekle kalmıyor, insanları tehlikeli düzeylerde hava kirliliğine de maruz bırakıyor. Karbonmonoksit de dahil olmak üzere duman parçacıkları binlerce kilometre yayılarak solunum sorunlarına, baş ağrılarına ve mide bulantılarına neden olabiliyor.

Yoğunluğu yüksek yangınlar ayrıca toprağa zarar vererek erozyona neden olabiliyor, toprağın besleyiciliğini azaltabiliyor ve su emilimini engelleyebiliyor. Tüm bunlar ise biyoçeşitlilik kaybına yol açıyor.

Orman yangını riski nasıl azaltılabilir?

Uzmanlar, İspanya’daki ormanları koruma altına almanın, yangını riskiyle baş etmenin anahtarı olduğunu söylüyor.

Castilla y Leon bölgesindeki ormancılık politikaları direktörü Jose Angel Arranz Sanz, ormanların, yangınlarına neden olabilecek ormanaltı bitkilerine bakılarak “korunması gerektiğini” ifade ediyor.

‣ Fransa ormanları kül oluyor: Yangın her dakika 10 futbol sahası alana yayılıyor

Pinto, “ağaçlarla kaplı ormanlık alan… ve çalılıkların aralarında hayvan çiftliklerinden” oluşan farklı “yamalı araziler” kullanılarak “daha dirençli” alanların oluşturulmasını savunuyor ve ormanlarla kaplı arazilerin daha homojen olduğu yerlerde, “yangının yayılmasını durdurma kapasitesinin gerçekten sınırlandığı” yönünde uyarıyor.

Greenpeace de yetkilileri, riskleri en aza indirgemek için erken önleyici eyleme odaklanan yeni bir yaklaşım benimsemeye çağırıyor.

Greenpeace İspanya‘dan Monica Parrilla, “Orman yangınlarının yalnızca sıcak dalgası ve yangın olduğunda değil, bu yeni gerçekliğe göre uyarlanmış uygun çevre yönetimiyle önleyici tedbirlerle ele alınmalı ve siyasi gündemin en üstünde tutulmalı,” diyor.

İklim değişikliği orman yangınlarını da körüklüyor