Her on hastadan biri ‘post-Covid’ sendromu yaşıyor: Tanı net, tedavi değil

İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi ve Bilim Kurulu üyesi Prof. Dr. Alper Şener, Omicron varyantının yaygınlaşıp, takip sürecinin uzamasıyla her on hastadan birinde ‘post Covid’, diğer adıyla ‘long Covid’ sendromları gördüklerini söyledi.

Buna göre Covid-19 hastası olup iyileştikten sonra 12 haftadan daha uzun süre aynı bulguları taşıyanlar, PCR testi negatif olmak şartıyla ‘post Covid’ ya da ‘long Covid’ sendromu olarak adlandırılabiliyor.

Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) de koronavirüs sonrası hasta grubuna odaklanmaya başladığına dikkat çeken Şener, 6 Ekim 2021’den beri bunun bir sendrom olarak kabul edildiğini ve tıpkı Covid-19 gibi tanı kriterleri olduğunu belirtti.

Bu sendromu yaşayanların bazılarında çok ciddi dirençli kas, eklem ağrısı, uykusuzluk, çarpıntı hissi, yüksek tansiyon atakları, nefes darlığı, yol yürümede güçlük görülebiliyor. Hastaların bazıları da eskisi gibi olmadığını söylüyor.

Ağır atlatanlarda yüzde 80 ortaya çıkıyor

‘Post Covid’ sendromu cinsiyet ve yaş ayrımı gözetmiyor, belirli bir yaş grubunda kümelenmiyor. Prof. Dr. Şener, çocuklarda da yaşandığını söyledi.

 DHA‘ya konuşan Şener, şunları kaydetti:

“Ayaktan hastalarda yüzde 10 ila 30, ağır atlatanlarda ise yüzde 80 oranında rastlanıyor. Genelde Covid-19’u ağır geçiren hasta grubunda daha fazla görüyoruz. Hele yoğun bakımda yattıysa daha sık rastlanıyor ama bazen de hafif atlatanlarda devam eden eklem ağrıları geçmeyen bel ağrılarını görüyoruz.”

Multidisipliner ele alınmalı

Sendrom ile ilgili tıbbi literatürde çok fazla çalışma olmadığını vurgulayan Şener, bu hastaların farklı uzmanlık branşlarıyla multidisipliner ele alınıp incelenmesi gerektiğini söyledi.

Şener, “Bu hasta grubu tek başına enfeksiyon hastalıkları hekimini ilgilendirmiyor. Bu hastalar fizik tedavi uzmanları, kardiyolog, nörolog ya da kulak burun boğaz uzmanlarına da gidiyor. Nefes darlığı ile göğüs hastalıkları uzmanına gidiyorlar.Tanı net ama tedaviyle ilgili bir netlik yok” dedi.

Psikolojik sanılabiliyor

Hastaların ciddi kesimi ise sendromu, kişinin duygu durumunu da bozduğu için sinirlilik, uykusuzluk ve depresyon gibi algılayabiliyor. Şener, kas eklem ağrılarnın yarattığı uykusuzluğun bunu desteklediğini belirtti ve semptomları azaltmak için ilaç tedavileri, yaşamsal öneriler sunulabileceğini, hafif atlatmanın sağlanabileceğini vurguladı.

Post Covid Sendromu’nun belirtileri nedir?

DSÖ, post covid veya long-covid sendromunu, Covid-19 geçirdikten sonra bazı uzun vadeli semptomlar olarak tanımlıyor. Genellikle Covid-19’un başlangıcından itibaren üç ay içinde gelişiyor  ve  semptomları ve etkileri en az iki ay sürüyor.

Buna göre Covid-19 geçiren çoğu insan tamamen iyileşirken, bazı insanlar yorgunluk, nefes darlığı ve bilişsel işlev bozukluğu (örneğin, kafa karışıklığı, unutkanlık veya zihinsel odaklanma ve netlik eksikliği) gibi çeşitli orta ve uzun vadeli etkiler geliştiriyor.

En yaygın semptomlar ise,

• Tükenmişlik,
• Nefes darlığı veya nefes almada zorluk,
• Hafıza, konsantrasyon veya uyku sorunları,
• Kalıcı öksürük,
• Göğüs ağrısı,
• Konuşmada sorun,
• Kas ağrıları,
• Koku veya tat kaybı,
• Depresyon veya anksiyete,
• Ateş

olarak görülüyor. Kişiler günlük yaşamda işlev görmekte zorluk çekebiliyor. Durumları, iş veya ev işleri gibi günlük aktiviteleri gerçekleştirme yeteneklerini etkileyebiliyor.Bazı insanlar ayrıca durumun bir parçası olarak psikolojik etkiler de yaşıyor.

Bu semptomlar ilk hastalıklarından itibaren devam edebiliyor veya iyileştikten sonra gelişebiliyor. Gelip gidebiliyor ya da zamanla tekrarlayabiliyor.

DSÖ’ye göre, post covid sendromuna alınabilecek bir önlem yok. En iyi önlem Covid-19’a yakalanmamak için yapılanlar.