By 
Deneye Hayır Platformu (Deneye Hayır Derneği) bileşenlerinden Hayvan Hakları ve Etiği Derneği tüzel kişiliği üzerinden Hayvan Deneyleri Merkezî Etik Kurulu‘nda (HADMEK) mevzuata aykırı üye seçimi yapıldığı gerekçesiyle Tarım ve Orman Bakanlığı aleyhine 2018’de açılan davada karar verildi. Mahkeme, Bakanlığın hukuka aykırı şekilde üye seçimi yaptığına hükmetti.
Hayvan Deneyleri Merkezî Etik Kurulu’nda aday gösterilen hayvan hakları örgütlerinden hiçbiri seçilmemişti.
Türkiye’de hayvanlar üzerinde yapılan deneysel ve bilimsel çalışmalar, 2011’den beri bir mevzuata bağlanmış durumda. 2014 yılında ise hayvan deneyleri için “etik kurullar” kurulmaya başlandı. İlgili yönetmeliğe göre kurulan ve 21 üyeden oluşan HADMEK’in bir üyesi de “hayvanları korumaya yönelik sivil toplum örgütlerinden” bir temsilci olmalı.
Laboratuvar Hayvanları Bilimi Derneği, 2014 yılında bu kurulun oluşturulmasından itibaren kurulda görev yaptı ve dört senelik görev süresinin sona ermesinin ardından, hayvan hakları alanında çalışan örgütler yeni üye seçimi için dört aday gösterdi: Türkiye Barolar Birliği Hayvan Hakları Kurulu, Hayvanlara Adalet Derneği, Hayvan Hakları Konfederasyonu, Hayvan Hakları ve Etiği Derneği. Ancak Bakanlık yeni dönemde de aynı derneğin “hayvanları korumaya yönelik sivil toplum örgütü temsilcisi” olarak kurulda yer almasına karar vermiş, bunu da hayvan koruma örgütlerine sözlü olarak bildirmişti.
Bunun üzerine, Deneye Hayır Derneği bileşenlerinden Hayvan Hakları ve Etiği Derneği, Tarım ve Orman Bakanlığınca alınan bu kararın yürütmesinin durdurulması ve iptali istemiyle dava açtı. Yürütmeyi durdurma talebini reddeden Mahkeme, taraflardan gelen ek beyan, dilekçe ve bilirkişi görüşlerini inceledi ve 2020 yılı Haziran ayında dava konusu olan üye seçimi işleminin iptaline hükmetti.
Ankara 11. İdare Mahkemesince verilen bu kararın usul ve hukuka uygun olmadığı gerekçesiyle Bakanlık istinaf yoluna gitti. Dosyayı yeniden inceleyen Ankara Bölge İdare Mahkemesi 10. İdari Dava Dairesi, oy birliğiyle aldığı kararda, daha önceden verilen kararın usul ve hukuka uygun olduğuna hükmederek Bakanlığın istinaf istemini reddetti.
‘Bakanlık kendi çıkarttığı yönetmeliği yok saydı’
Deneye Hayır Derneği Yönetim Kurulu ve Hukuk Komitesi Üyesi Av. Ezgi Koç, kararla ilgili şunları söyledi:
“2018 yılında Tarım ve Orman Bakanlığı, yönetmeliğe aykırı olarak hayvan hakları alanında çalışan bir sivil toplum örgütü üye yerine hayvan deneyleriyle çıkar ilişkisi olan bir dernek üyesinin atamasını yapmıştır. Bu usulsüz atama yargı organlarınca da usule aykırı bulunmuş ve nihai kararla da idari işlemin iptaline karar verilmiştir. Kesinleşen mahkeme kararıyla dava konusu üyenin meşruiyeti artık yoktur. Geriye dönük olarak usule aykırı ataması yapılan bu üyenin verdiği tüm kararların incelenmesi ve bunlara yönelik hukuki ve idari süreçlerin takipçisi olacağız. Hayvan haklarını savunan bir üyenin HADMEK’e seçilmesi için ilgili tüm kurumlara ulaşacağız.”
Derneğin Yönetim Kurulu Başkanı Yağmur Özgür Güven ise sonucu şöyle değerlendirdi:
“Türkiye’deki hayvan hakları mücadelesinin bu anlamlı zaferinin mimarı, iki yıl önce aramızdan ayrılan yaşam hakkı savunucusu Burak Özgüner’dir. Şu an aramızda olmamasına rağmen, bizler hâlâ onun emek ve mücadelesinin sonuçlarını almaya devam ediyoruz. Bu vesileyle kendisini bir kez daha sevgi ve minnetle anmak istiyorum. Kararla ilgili olarak ise şunu söyleyebilirim: Hayvan deneyleri bir gün tarihe karışacak, bunu biliyoruz. Ama o gün gelene kadar, laboratuvarlardaki hayvanlara yasalar tarafından tanınan her türlü hakkın göstermelik olarak kalmasını ve uygulamaların keyfiyete dayalı olmasını engellemek, deney karşıtı mücadele hedeflerinden biri. Bakanlık kendi çıkarttığı Yönetmeliği bile yok saydı ve bizler Bakanlığa dava açarak, Bakanlığın kendi çıkarttığı Yönetmeliğe uymasını sağlamak için üç yıla yakın mücadele verdik. Dolayısıyla bu sonuç hayvan hakları açısından bir kazanım olmasının yanında, idarenin iş ve işlemlerine dair bir uyarı niteliğinde olduğundan dolayı da hayli sevindiricidir. Davanın ana sebeplerinden olan “hayvan hakları” ve “hayvan refahı” ayrımı konusunda Mahkemeye sunduğumuz argümanlarda bilirkişi görüşleriyle itirazlarımızın zeminini güçlendiren hukukçu Dr. Öğr. Üyesi Serkan Köybaşı ve eski HADMEK üyesi Prof. Dr. Gülriz Erişgen’e bir kez daha teşekkür ederiz.”
Comments