AB’nin fosil yakıtlara bağımlılığı yılın ilk yarısında rekor düzeyde azaldı

Birleşik Krallık merkezli temiz enerji düşünce kuruluşu Ember tarafından hazırlanan raporda, ocak ve haziran ayları arasında elektriğin sadece yüzde 33’ünün fosil yakıtlardan üretildiğini ve bunun AB’nin enerji karışımında şimdiye kadarki en düşük pay olduğunu ortaya koydu.

Ember analisti ve raporun yazarı Matt Ewen, “Fosil yakıtlardaki düşüş zamanın bir işareti. Kömür ve gaz çok pahalı, çok riskli ve AB bunları devre dışı bırakıyor” diyor.

‣ Kuraklık, yenilenebilir enerji kaynaklarının önemini gösterdi

Düşüşün ardında ne var?

Ember’e göre fosil yakıtlardan elektrik üretimindeki bu düşüş temel olarak elektrik talebindeki azalıştan kaynaklandı.

Rusya‘nın Ukrayna‘yı işgalinin ardından AB, gaz fiyatlarının yükselmesi üzerine talebi kısmak için bir dizi önlem aldı. Ilıman geçen kış mevsimi de 2023’ün ilk yarısında enerji kullanımının yüzde 5 oranında düşmesine neden oldu.

euronews‘ün aktardığına göre, enerji verimliliğindeki bu artış fosil yakıt kullanımında bir çöküşe yol açmış olsa da Ember bunun “sürdürülebilir ya da arzu edilen bir durum olmadığını” söylüyor.

Rüzgar ve güneş enerjisi de blok genelinde büyüyerek düşüşe katkıda bulundu. Ancak düşünce kuruluşu, fosil yakıtların yerini alması için temiz enerjinin büyümesinin hızlanması gerektiğini söylüyor.

Rapor, blok tüm sektörleri elektrikli hale getirmeye çalıştıkça enerji talebinin artacağını vurguluyor. Artan elektrikli otomobil kullanımı gibi girişimlerin neden olduğu bu artış, AB’nin karbonsuzlaşma hedeflerine ulaşabilmesi için fosil yakıtlar yerine yenilenebilir enerji kaynaklarıyla karşılanmalı.

‣ AB enerji krizine rağmen yenilenebilir enerjide dönüm noktasına ulaştı

En büyük düşüş hangi ülkelerde görüldü?

Fosil yakıtların gerilemesi Avrupa çapında oldu ve elektrik üretimi 2022 yılına kıyasla 11 ülkede en az yüzde 20 oranında düştü.

Portekiz, Avusturya, Bulgaristan, Estonya ve Finlandiya, fosil yakıt gücünde yüzde 30’dan fazla düşüş gördü.

Bu yılın ocak ayından haziran ayına kadar, fosil yakıtlı elektrik üretimi on dört AB ülkesi için kayıtlardaki en düşük seviyedeydi.

Ember’e göre, yaz aylarında bazı ülkeler geleneksel olarak enerji sistemlerinin temelini oluşturan yakıtları önemli süreler boyunca kullanmadı.

Örneğin Hollanda sadece beş gün kömür kullandı ve haziran ayında 17 gün üst üste kömür kullanmayarak rekor kırdı.

Fotoğraf: Frank Rumpenhorst / AP

‣ Türkiye’nin enerjide dışa bağımlılığı, rüzgar ve güneşe yatırım ile yarı yarıya düşürülebilir

En büyük düşüş hangi fosil yakıtlarda görüldü?

Kömür enerjisi AB’de en fazla düşüş gösteren yakıt oldu. Bu fosil yakıttan elektrik üretimi 2023’ün ilk üç ayında yüzde 23 oranında azaldı.

Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin geçen kış bir ‘kömür geri dönüşüne’ neden olabileceği endişelerine rağmen, bu gerçekleşmedi. Kömür, bu mayıs ayında ilk kez AB’nin enerji üretiminin yüzde 10’undan daha azını oluşturdu.

Gaz enerjisi de yüzde 13 oranında azaldı ve Rus boru hatlarından ithalat yüzde 75 oranında kesildi. Ember, AB’nin alternatif gaz kaynakları bulduğunu ve depolarını yenilediğini, bunun da fiyatların düşmesine neden olduğunu söylüyor. Bu aynı zamanda kömür enerjisinin çöküşüne de katkıda bulundu.

Fotoğraf: Miguel Pereira / Reuters

‣ Türkiye’nin afet bölgesindeki güneş potansiyeli ile temiz enerji hedeflerine ulaşması mümkün

‘Güneş ve rüzgar enerjisinde büyük bir atağa acilen ihtiyaç var’

Güneş enerjisi AB’de büyümeye devam ediyor ve yılın ilk altı ayında 2022’nin aynı dönemine kıyasla yüzde 13 daha fazla elektrik üretti.

Genel olarak, yenilenebilir enerji hedeflerinin hızla genişlemesi, bloğun rekorlar kırmaya devam ettiğini gösterdi. Yılın ilk yarısında da rüzgar ve güneş enerjisi, mayıs ve temmuz aylarında ilk kez enerji üretiminin yüzde 30’unu oluşturdu.

Tek tek ülkelerde de yenilenebilir enerjide rekor seviyeler görüldü; Yunanistan ve Romanya üretimin yüzde 50’sini geçerken Danimarka ve Portekiz yüzde 75’i aştı. Portekiz’de bu durum, hem nisan hem de mayıs aylarında tüm enerji üretiminin yarısını oluşturan rüzgar ve güneş enerjisinden kaynaklandı.

Ancak Ewen, temiz enerjinin fosil yakıtların yerini şimdi olduğundan daha hızlı bir şekilde aldığını görmemiz gerektiğini ifade ederek “Avrupa genelinde dirençli bir ekonomiyi desteklemek için özellikle güneş ve rüzgar enerjisinde büyük bir atağa acilen ihtiyaç var” diyor.

Ember’in raporu hükümetleri güneş panelleri ve rüzgar türbinleri inşa etme ve kurma hızlarını arttırmaya çağırıyor. Ayrıca elektrik şebekelerinde ve batarya depolamada iyileştirmelere “acilen” ihtiyaç duyulduğu belirtiliyor.

Düşünce kuruluşu, temiz enerji altyapısı inşa etmek için izin alma süreçlerinin kolaylaştırılması gerektiğinin altını çiziyor.

‣ Mayısta AB’de yenilenebilir kaynaklar ilk kez fosil yakıtlardan daha fazla enerji üretti