Yeni yapılan bir araştırma çevre felaketine yol açan dünyadaki tek kullanımlık plastik atıkların yarısından fazlasından yalnızca 20 şirketin sorumlu olduğunu ortaya koydu.
Kapsamlı analizlere göre plastik atık ambalajlarının yüzde 55’inden sorumlu olan işletmeler arasında hem devletlere ait hem de çok uluslu şirketler. Bazıları ise petrol ve doğalgaz ile kimya şirketlerinden oluşuyor.
Avustralya merkezli Minderoo Vakfı’nın hazırladığı The Plastic Waste Makers analiziyle ilk kez yüz maskelerinden plastik poşetlere ve şişelere kadar bir kez kullanılabilen ve sonrasında yakılan, çöp sahalarına terk edilen veya okyanusları kirleten polimerlerin sorumlularına işaret edildi.
ExxonMobil birinci sırada
Sonuçlara göre petrol devi ExxonMobil dünyadaki en büyük tek kullanımlık plastik atık kaynağı. Şirket her yıl küresel atık dağına 5.9 milyon ton katkıda bulunuyor.
Dünyanın en büyük kimya şirketi olan ABD merkezli Dow, yıllık 5.5 milyon ton plastik atık üretirken, Çin’in petrol ve doğal gaz kuruluşu Sinopec 5.3 milyon ton atığa sebep oldu.
Kim finanse ediyor?
Şirketlerin 11’i Asya’da, dördü Avrupa’da, üçü Kuzey Amerika’da, biri Latin Amerika’da ve biri Orta Doğu’da bulunuyor. Plastik üretimi, Barclays, HSBC, Bank of America, Citigroup ve JPMorgan Chase başta olmak üzere önde gelen bankalar tarafından finanse ediliyor.
Analize göre, en büyük 20 küresel şirketin muazzam plastik atık ayak izi, 2019’da atılan 130 milyon metrik ton tek kullanımlık plastiğin yarısından fazlasını oluşturuyor.
Tek kullanımlık plastikler, neredeyse tamamen fosil yakıtlardan üretiliyor. Bu da iklim krizini tetikliyor ve geri dönüşümü en zor maddeler oldukları için küresel atık dağları oluşturuyorlar. Her yıl dünya çapında tek kullanımlık plastiğin yalnızca yüzde 10 ile yüzde 15’i geri dönüştürülüyor.
‘Gelişmekte olan ülkeler için tehlike’
Raporun yazarları, “Bir çevresel felaket çağırıyor: Ortaya çıkan tek kullanımlık plastik atığın çoğu, zayıf atık yönetim sistemlerine sahip gelişmekte olan ülkelerde kirlilik olarak sonuçlanacak” dedi.
Rapor, dünya çapında plastik endüstrisinin onlarca yıldır minimum düzenleme ve sınırlı şeffaflıkla faaliyet göstermesine izin verildiğini “Bu şirketler, tek kullanımlık plastik krizinin kaynağı. Petrol, gaz ve kömür hammaddelerinden yeni ‘işlenmemiş’ polimerler üretmeleri, plastik ekonomisinin at-yap-atma dinamiğini sürdürüyor” sözleriyle anlatıyor.
Plastik atık krizi her yıl büyüyor. Önümüzdeki beş yıl içinde, tek kullanımlık plastikler için işlenmemiş polimer üretme küresel kapasitesi yüzde 30’dan fazla büyüyebilir. 2050 yılına kadar plastiğin sera gazı emisyonlarının yüzde 5-10’unu oluşturması bekleniyor.