Doğa savunucularından İliç için ortak ses: Ekokırım ve insanlık suçu işleniyor

Ekoloji alanında faaliyet gösteren sivil toplum örgütleri, Erzincan İliç’te yaşanan maden felaketi sonrasında bir araya gelerek ortak basın açıklaması yayımladı.

“AKP iktidarı şirketlerle el ele ekokırım ve insanlık suçu işliyor” başlığıyla yayımlanan bildiride, “Erzincan İliç Çöpler Altın Madeninde 13 Şubat günü meydana gelen, siyanürlü yığın  liçi sahasındaki çökme sonucu oluşan göçük altında sadece işçiler değil, AKP iktidarı da kaldı” deniliyor.

Bilim insanlarının uyarılarının dikkate alınmadığı vurgulanan açılamada şunlar kaydedildi:

“15 yıl içinde olabilecek 7 ve üzeri deprem potansiyeli bulunan yere AKP iktidarı, beşli çeteden Çalık Grubu ve dünyanın en kirli maden şirketi Kanadalı Anagold şirketi ortaklığıyla Çöpler Altın Madenin açılmasına izin verdi. Aynı yerde 2020 yılında madenin siyanürlü suyunun, dünyanın hiç bir yerinde olmayan bir yöntemle havaya püskürtülmesine izin verildiği için yüzlerce kuş öldü. Ardından 7 ay önce Haziran 2023’te aynı madende yüzlerce ton siyanürlü su 500 metre ilerideki Fırat Nehri‘ne aktı. AKP iktidarı iki ay kapalı tuttuğu madenin tekrar çalışmasına izin verdi. Bu da yetmezmiş gibi AKP iktidarı, Çöpler Altın Madeni şirketinin 2023 vergi borcundan 7,2 milyon doları silerek siyanür sızıntısı yapan şirketi ödüllendirdi.”

Siyanür sızıntısından 7 ay sonra 13 Şubat 2024’te madende denetimsiz biçimde yığılmış milyonlarca ton siyanürlü ve sülfürik asitli zehirli maden atığı yığın liçi, madende çalışan onlarca işçinin üzerine çöktü. Ne kadar ironik bir rastlantıdır ki 13 Şubat, aynı zamanda Çöpler Altın Madeninin bulunduğu Erzincan ilimizin düşmandan kurtuluş günüdür. Buradan soruyoruz: Düşman yalnızca topla tüfekle gelen midir? Yoksa bilim insanlarının tüm uyarılarına rağmen Erzincan halkını ve Fırat’la birlikte doğasını, geleceğini yok eden midir?

Ekoloji örgütleri, odalar, sendikalar, barolar olarak İliç’teki Anagold Madenciliğe ait Çöpler Kompleks Madeninin kapatılması için yıllardır siyasi iktidarı uyardığını ifade eden doğa savunucuları, bilirkişilerin maden çalıştığı sürece bu felaketlerin kaçınılmaz olduğunu onlarca kez raporladığını ama her seferinde iktidarın rant işbirliği yaptığını ve Anagold’un ortakları olan Kanadalı SSR Mining ve yerli Çalık Holdingten yana tutum sergilediğini belirtiyor. Ortak açıklamada, üst üste yaşanılan siyanür sızıntıları ve kazalarına rağmen geçici kapatma ve göstermelik para cezaları dışında ciddi bir yaptırımda bulunulmadığına da dikkat çekildi.

‣ İliç Altın Madeni’nde toprak kayması: En az dokuz işçi toprak altında
‣ İliç’teki altın madeninde kayan siyanürlü yığının iki kattan fazla artması istenmişti
‣ Meslek örgütleri: Çöpler’deki faciaya davet çıkarıldı

Bugün (14 Şubat’ta) Bursa Su Kolektifi tarafından Bursa’daki Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı İl Müdürlüğü binası önünde yapılan protesto gösterisinde de okunan ortak açıklamada madenin üç katı büyütülmesi için son kapasite artışı talebine, dönemin Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum tarafından, ekoloji hareketlerinin itirazlarına rağmen, ÇED olumlu kararı verildiği hatırlatıldı.

Ekokırıma yol açan facianın sonuçları, kamu yararı gözetmesi gereken kurum ve temsilcilerince ısrarla halktan gizleniyor. Sabırlı Deresi üzerindeki menfezleri kapatarak Fırat Nehri’ne bu zehirli atığın kayması durdurulmuş olacak mıdır? Yeraltı sularına karışması bu yolla engellenecek midir?
Bu süreçte, buharlaşarak  havaya karışan hidrojen siyanür kitlesel ölümlere sebep olacak mıdır?
Şimdiye kadar yalan beyanlarla ÇED raporları hazırlatan şirket ya da bu raporlara rant ortaklığı sebebiyle göz yuman siyasi iktidar bu sorulara doğru yanıtları verecek midir?

Bundan sonraki sürecin şeffaf bir şekilde yürütülmesi gerektiğinin altını çizen Ekoloji Hareketi, yaşanılan tartışmasız bir şekilde ekokırım ve doğaya, insana karşı işlenmiş kasti bir suç olduğun belirtti.

İliç Altın Madeni dahil uygunsuz bir şekilde faaliyetlerine devam eden tüm madenlerin kapatılması için ısrarcı olacaklarını ifade eden doğa savunucuları, “Benzer sorunları diğer altın madenlerinde de yaşamak istemiyoruz” dedi.

Çevre Bakanı zehirli atıklı milyonlarca ton kayan toprak Fırat'a ulaşmaması için Sabırlı Deresi'nin Fırat Nehri'ne ulaştığı menfezin kapaklarını kapattık diyor! Sabırlı deresi Fırat'ın içindedir menfez kapaklarını değil Madeni kapat! #İliçAltınMadeniniKapat pic.twitter.com/88p0iEITfN

— İliç Doğa ve Çevre Platformu (@ilicdogacevre) February 13, 2024

Basın açıklaması metnini imzalayan örgütlerin listesi ise şu şekilde:

2017 Bodrum Yurttaş İnisiyatifi, 78’liler Meclisi Girişimi, Adaların Atları Platformu, Adam-der, Adana Ekoloji Platformu, Adana Kadın Platformu, Agonya Doğa Koruma Girişimi, Akhisar Çevre Derneği, Alevi Bektaşi Federasyonu, Alevi Kültür Dernekleri, Alevi Kültür Dernekleri Altınoluk Şubesi, Altınoluk Şahinderesi Dayanışma Platformu, Ankara Düşünceye Özgürlük Girişimi, ARÇEP Artur Çevre platformu, Ardep ( Artvin Demokrasi Platformu) ve Yeşil Artvin Derneği, Avcılar Kültür Sanat Derneği, Aydın Ekoloji ve Yaşam Platformu (AYEP),  Ayvalık Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Girişimi, Ayvalık Tabiat Platformu.

Bakırköy Kent Savunması, Bakırtepe Çevre Platformu, Bodrum Kadın Dayanışma Derneği, Bodrum Savunması, Bodrum Yarımadası Kültür ve Çevresini Koruma Derneği, Burgazada Orman Gönüllüleri Platformu, Burhaniye Çevre Platformu, Burhaniye Halk İnisiyatifi, Bursa Su Kolektifi, Büyük Menderes İnisiyatifi (BMİ), Caferli Güzelleştirme ve Dayanışma Derneği, Çan Çevre Derneği, Çekerek Irmağı Özgür Akacak, Çeşme Çevre Platformu, Çeşme Ekoloji Platformu, Çeşme Ekoloji Platformu, Çiğli Çevre Kültür ve Dayanışma Derneği, Çine Yaşam Platformu (Çiyap).

Datça Demokrasi Platformu, Dem Parti Ekoloji ve Tarım Komisyonu, Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM), Demokrasi İçin Birlik, Deniz Yıldızı Kadın Derneği, Deştin Çevre Platformu, Devrimci 78’liler Federasyonu, Dikili Kültür ve Çevre Platformu (DİKÇEP), DİSK Dev Yapı İş Sendikası Muğla Temsilciliği, DİSK Emekli-SEN Ege Bölge Temsilciliği, DİSK İstanbul Temsilciliği, Divriği Derneği, Divriği Kültür Derneği, Divriği Yaşam ve Doğa Derneği, Doğa İçin Sanat Derneği, Doğader, Doğal Yaşam Derneği, Doğama Dokunma Platformu, Doğanın Çocukları, Doğama Dokunma Platformu, Doğu Akdeniz Çevre Dernekleri (DAÇE), Dünya Mirası Adalar.

Edremit Demokrasi Platformu, Edremit DİSK Emekli-SEN, Edremit Körfezi Erzincanlilar Kültür ve Yardımlaşma Derneği,  Ege Çevre ve Kültür Platformu (EGEÇEP), EĞİTİM-SEN Edremit Temsilciliği, Ekoloji Birliği, Ekoloji Birliği Gençlik Meclisi, Ekoloji Birliği Kadın Meclisi, Ekoloji Politik, Emek Partisi (EMEP), Erzurumlular Dayanışma Federasyonu (EDAF), EŞİTİZ- Eşitlik İzleme Kadın Grubu.

Fethiye Kent Konseyi, Foça Tarih ve Doğa Talanına Hayır Platformu, Gaia Dergi, Gökova Ekolojik Yaşam Derneği, Gömeç Çevre Platformu, Green Justice Platform, Güllük Körfezi Koruma Platformu, Gümüşlük Forumu, Güzelçamlı Doğa Yürüyüşçüleri Grubu, Hayat Agacı Kadın Kooperatifi, İHD Ankara Şube Ekoloji Komisyonu, İHD Çanakkale Şubesi, İkizdere Çevre Derneği, İkizdere Dernekler Federasyonu, İkizköy Çevre Komitesi, İklim Adaleti Koalisyonu, İnşaat İşçileri Sendikası, İzmir Kadın Dayanışma Derneği, İzmir Yeşil Gelecek Derneği.

Kamu Emekçileri Sendikası (KESK), Karaburun Sivil İnisiyatif, Karadeniz Ereğli Çevre Platformu (KERÇEP), Karadeniz İsyandadır Platformu, Karakoçan Dayanışma İnisiyatifi, Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği, Kazdağları Ekoloji Platformu, Kazdağları Kardeşliği, Kazdağlı Kadınlar, KEÇİ Kültür Ekoloji Çevre ve İletişim Derneği, Kemaliye (Eğin) Güneşi Platformu, Kemaliye ve Köyleri Çevre Platformu, Kesk Çanakkale Şubeler Platformu, Kızılırmak Yerel Dernekler Federasyonu, Kirazlı Ekolojik Yaşam Derneği, Kocaeli Ekolojik Yaşam Derneği (KEYAD), Koza Kültür Sanat ve Doğa Derneği, Körfez Bağımsız Kadın Dayanışması, Kuşadası Çevre Platformu (KUŞAÇEP), Kuşadası DİSK Eğitim-SEN Temsilciliği, Kuşadası DİSK Emekli-SEN Temsilciliği, Kuşadası Kadın Platformu, Kuşadası Kent Dayanışması, Kuşadası Kent Konseyi, Kuzey Ormanları Savunması, Küçükkuyu DİSK Emekli-SEN Temsilciliği, Küçükkuyu Sivil İnisiyatif Grubu.

MUÇEP Datça Meclisi, Malatya Çevre Platformu, Marmaris Kent Konseyi, Mersin Çevre ve Doğa Derneği, Mezopotamya Ekoloji Hareketi, Milas Kent Konseyi, Munzur Koruma Kurulu (DEDEF), Munzur Çevre Derneği, Muğla Su İnisiyatifi, Muğla Çevre Platformu (MUÇEP), Ordu Çevre Derneği.

Patnos Dernekleri federasyonu, Pir Sultan Abdal Kültür Derneği Genel Merkezi (76 Şube adına), Polen Ekoloji Kolektifi, Samandağ RES Karşıtı Mücadele, Samsun Devrimci 78’liler Derneği, Sancaktepe Erbaalilar Derneği, Sinop Kent Hakları Derneği (KENTSAV), Sinop Nükleer Karşıtı Platform (Sinop NKP), Sinop Nükleer Karşıtı Platform Derneği (SNKPDER), Söke Çevre Platformu (SÖKEÇEP), Sürdürülebilir Yaşam Derneği.

TMMOB Mudanya, Tarım Orman İş Çanakkale İl Temsilciliği, Tarım Orman İş Çanakkale Şubesi, Temiz Çevre Derneği – Antalya, Terme Çevre Platformu (TERME), Toplumsal Özgürlük Partisi (TÖP), TÜKODER-Tüketiciyi Koruma Derneği, Tüm Emeklilerin Sendikası Küçükkuyu Şubesi, Tüm Tokatlılar Kültür ve Dayanışma Derneği, Türk Tabipleri Birliği (TTB), Türk Tabipleri Birliği Çanakkale Şubesi, Türkiye Ormancılar Derneği Marmara Şubesi, Türkiye İşçi Partisi (TİP), TİP Küçükkuyu Belde Temsilciliği.

Uluslararası Çevre Gazetecileri Derneği (UÇE), Validebağ Direnişi, Validebağ Savunması, Van Çevre Tarihi Eserleri Koruma Araştırma ve Geliştirme Derneği (VAN ÇEVDER), Yarımada Yeşilleri, Yaşam ve Dayanışma Yolcuları, Yeni Foça Forum, Yenişehir Çevre Platformu, Yeryüzü Ekoloji Kolektifi, Yeşil Artvin Derneği, Yeşil Direniş Ekoloji ve Yaşam Gazetesi, Yeşil Sol İklim Krizi Çalışma Grubu, Yeşiller, Yeşilırmak Çevre Platformu, Yurttaş Girişimi, Özgürlükçü Gençlik, Şezlongsuz Datça İnisiyatifi. ​​

İliç için change.org’ta da kampanya başlatıldı

İliç’te gerçekleşen felaketin ardından, kampanya platformu change.org’ta da İliç Doğa ve Çevre Platformu tarafından bir imza kampanyası başlatıldı. Şimdiden 8 binden fazla imzanın atıldığı kampanyada, şu ifadelere yer verildi:

Siyanür ve toksik kimyasallarla Fırat Havzası ve Nehri tehlike altında.

Siyanür’ün Fırat Nehri’ne ulaşması, çok çok büyük bir felaket demek. Maalesef şu anda olası sonuçlar ve tehlikenin boyutları gizleniyor.

Bu madenin kapatılması için yıllardır uyarıyoruz. Bilirkişiler, maden çalıştığı sürece bu felaketlerin kaçınılmaz olduğunu onlarca kez raporladı ama her seferinde görmezden gelindi.

Üst üste yaşanılan siyanür sızıntıları ve kazalarına rağmen geçici kapatma ve göstermelik para cezaları dışında ciddi bir yaptırımda bulunulmadı.

Anagold’un ortakları olan Kanadalı SSR Mining ve yerli Çalık Holding,

7,2 milyon dolar vergi borcu silinmesi ile adeta ödüllendirildi.

Madenin kapasite artışına hukuksuz şekilde izin verildi.

Talebimiz net:

Çöpler Altın Madeni ve Anagold şirketi acilen kapatılmalıdır. Anagold yetkilileri ve suça ortak olan tüm kamu görevlileri ve şirket yetkilileri hakkında soruşturma açılmalı ve yurtdışına çıkış yasağı getirilmelidir.

Siyanür liçli madencilik yasaklanmalıdır. Felaketin yaşandığı alanda delillerin karartılmasının önüne geçilmeli, süreç kamuoyuna açık biçimde yürütülmelidir.