By 
Mariana Dos Santos, yüzlerce Cape Verde’li göçmenle beraber, kahve ve kakao hasadında işçi olarak çalışmak üzere, Sao Tomé adasına gitmek için tekneye bindiğinde, henüz 18 yaşında idi.
Küçük ülkesi, 1400 yılından beri Portekizli sömürgecilerin kontrolündeydi ve diğer kolonilerdeki işgücü açığını kapatmanın en iyi yolu olarak göçler teşvik ediliyordu.
Ayrıca Portekiz İmparatorluğu’nda köleliğin kaldırılmasından sonraki süreçte, adalarda baş gösteren kuraklık, açlık ve salgın, hastalıkları da beraberinde getirmiş ve ardı ardına birkaç göç dalgasına sebebiyet vermişti. İşte 1954 yılında Mariana Dos Santos’u Sao Tomé‘ye götüren göç dalgası da bunlardan biriydi. Daha iyi bir hayat yaşamak amacıyla ailesinden ve sevdiklerinden uzaklaşacak ve bir bilinmezliğe doğru yol alacaktı.
Bir şilte, bir battaniye, çok hasret…
Genç Mariana Dos Santos, Sao Tomé’ye gitmeden hemen önce erkek arkadaşı Joao ile.
Kontratlarını imzalayan göçmenlere teknede uyumaları için bir şilte ve bir battaniye veriliyordu ve Sau Nicolau adasından başlayan yolculukları dokuz gün sürüyordu.
Mariana kendisini adasından, ailesinden ve sevdiğinden 10 yıl boyunca uzaklaştıracak günü hiç unutmadı. Erkek arkadaşı Joao, ona limana kadar eşlik etmiş ve gitarıyla serenat yapmıştı.
Kim sana bu uzun yolu gösterdi ?/ Kim sana bu uzun yolu gösterdi? / Sao Tomé’ye giden yolu.
Quem mostrava esse caminho longe?
Quem mostrava esse caminho longe?
Esse caminho pa Sao Tomé
Sodade, sodade, sodade
Dessa minha terra, Sao Nicolau
Bu hüzünlü veda şarkısı, yerel bir müzisyen olan Armando Zeferino Soares tarafından yazılmıştı. Sanatçı, 2006 yılında Semana gazetesi ile yaptığı söyleşide, şarkıyı Sao Tomé’ye gidecek olan arkadaşları için verilen bir veda partisinde bestelediğini söylemişti.
“Sodade”, Portekizcedeki “Saudade” sözcüğünden Cape Verde Creole lisanında türetilmiş bir sözcük idi ve “gurbet hasreti, sıla hasreti ” manasına geliyordu.
“Hasret , hasret, hasret / Benim toprağım Sao Nicolau’dan”
Sodade, kölelik, salgın hastalıklar ve göçlerle şekillenen ve acı, hasret ve direniş hikayelerini anlatan Cape Verde müziği Morna‘nın en güzel örneklerinden biri olarak, Morna Müziğinin Kraliçesi olarak ünlenen Cesaria Evora tarafından ölümsüzleştirildi.
Çocuk yaşta iken müzisyen babasını kaybeden ve 16 yaşından itibaren tavernalarda şarkı söyleyerek sahne hayatına başlayan Cesaria Evora, 44 yaşında iken Cape Verde’li bir başka sanatçı olan Bana tarafından Lizbon’a davet edilmişti. Burada, yapımcı Jose de Silva tarafından keşfedilen Evora, 1988 yılında “La Diva Aux Pieds Nus” , “Çıplak Ayaklı Diva” albümü ile ilk uluslararası başarısını elde etti.
Sanatçının,” Sodade”ın da yer aldığı 1992 tarihli “Miss Perfumado” albümü, büyük bir başarı elde ederek 300.000 kopya sattı. Şarkılarını Cape Verde Creole lisanında söyleyen Cesaria Evora, bu küçük Batı Afrika adalar ülkesinin sembolü ve müzik elçisi olmuştu. Adasındaki yoksul kadınlarla dayanışmasının bir işareti olarak tüm konserlerine çıplak ayakla çıkan Diva, kapısının her zaman açık olması ile bilinen doğduğu ada, Mindelo’daki evinde 70 yaşında iken vefat etti.
Cesaia Evora ile özdeşleşen bu hüzünlü veda şarkısı “Sodade” eşliğinde Cape Verde’ye veda ederek, Sao Tomé’ye çalışmaya giden göçmenlerden Mariana Dos Santos gibi şanslı olanları, doğdukları topraklara dönüp orada yaşamlarını sürdürdü. Bir kısmı ise doğdukları toprakları bir daha hiç göremeyen talihsiz göçmenler kervanına katıldı.
Kaynakça
- Ramalho De Silva B., The Story of Morna, 23.05.2021, aljazeera.com
- Hatton B., A local Life: Singer Cesaria Evora was called” The barefoot Diva”, 17.11.2011, Washington Post
- Cagnolari V., Césaria Evora : Memories of a journey, 17.12.2021
- Wikipedia, Sodade, Armando Zeferino Soares, Cesaria Evora,
Comments