Hafta SonuKöşe YazılarıKültür-SanatManşetYazarlar

[Bir şarkının hikayesi] Smoke On The Water/ Deep Purple *

0

“Smoke on the Water”ı ilk olarak arkadaşımın Dual pikabında 33’lük plağın keyifli çıtırtıları eşliğinde dinlemiştim. Albüm kapağında “In Rock” albümünde olduğu gibi Deep Purple’in beş üyesinin yüzleri vardı ancak bu kez sanki bir sis perdesinin ardından görünür gibiydiler.

İlk gitarımı aldığımda da “Smoke On the Water’ın” efsanevi riff’ini çoğunlukla gitara yeni başlayanların düştüğü hataya düşerek La telinden çalmıştım. Pek de kolay görünüyordu tek telde çalmak, halbuki orijinalinde Ritchie Blackmore aynı anda iki telde iki notaya basarak çalıyordu. Yıllar sonra rock müzik tarihinin klasiklerinden biri olacak olan bu riff’i nasıl bestelediği kendisine sorulduğunda Blackmore,  Beethoven’ın 5.Senfoni‘sinin notalarını bir ters bir düz çalarak farklı bir şekilde yorumladığını ve esprili bir şekilde de büyük üstada aslında yüklü miktarda para borçlu olduğunu söylemişti.  Bu benzerlik John Lennon’un Because’unun Beethoven’ın Ayışığı Sonatı’na müthiş benzerliği ile kıyaslanamaz olsa da Blackmore da esin kaynağının yaptığı gibi çok az nota ile büyük bir iş çıkarmıştı.

Yangının ortasında…

Deep Purple 1972 yılında Machine Head adlı albümün kaydı için İsviçre’nin Montreux kentinde bulunuyordu. Grup kendilerini kısıtlayan stüdyolardan sıkılmıştı ve Montreux Caz Festivali‘nin de yapıldığı göl kenarındaki Casino‘yu kısa bir süreliğine kiralamıştı. Kayıt kalitesini de garantilemek için kiraladıkları Rolling Stones’un mobil kayıt aracını da beraberlerinde getirmişlerdi.

4 Aralık 1971 günü öğleden sonra Frank Zappa ve Mother of Invention’un konserinin bitmesinden sonra çalışmaya başlamayı planlıyorlardı. Deep Purple üyelerinin de izlediği konser sırasında Zappa’nın çılgın hayranlarından biri elindeki işaret fişeği tabancasını ateşleyince Casino’nun ısıtma sistemi alev alıyor ve Zappa konseri yarıda kesip dinleyicilerin panik olmadan dışarıya çıkmasını sağlıyordu. Casino’nun tamamen kül olduğu yangında şans eseri kimse hayatını kaybetmiyor ve trajik olay birkaç kişinin yaralanmasıyla ucuz atlatılıyordu.

Montreux Caz Festivali’nin ve o günkü konserin organizatörü Claude Nobs, Casino’daki yangından kaçmaya çalışan birçok genci güvenli bir şekilde dışarı çıkarmayı başarmıştı. Bu arada Frank Zappa ve grubunun tüm ekipmanlarını yangında kaybettiklerini, hatta Zappa’nın Gibson gitarı ile bazı camları kırarak dinleyicilerin pencerelerden dışarı kaçmalarını sağladığını da belirtelim. Diğer izleyicilerle beraber güvenli bir şekilde dışarı çıkmayı başaran Deep Purple üyeleri yangını kaldıkları Grand Hotel’in yanındaki lokantadan izlemişlerdi. Casino’nun yanındaki Geneva Gölü’nün üstünü tamamen bir duman tabakası kaplamıştı.

‘Göldeki duman’dan süzülen sözler

Claude Nobs, grup üyelerine kayıt için hemen yeni bir yer bulacak ve eski Casino binası “Le Pavillon”un salonunu geçici stüdyo olarak gruba açacaktı. Grup üyeleri kayıt için kiraladıkları Rolling Stones’un mobil stüdyosunu eski Casino’nun yanına çekerek hemen çalışmalarına başlamışlardı. Ritchie Blackmore’un gitarda bulduğu bir riff’e, baterist Ian Paice ritmi de ekledi tüm öğleden sonra geç saatlere kadar çalışıp adını #Title 1 verdikleri bir parçayı sadece enstrümantal olarak kaydettiler. Ancak Le Pavillon şehrin içinde idi ve bu kez de çok gürültü çıkardıkları için polis tarafından durduruldular.

Becerikli organizatör Claude Nobs bu kez kayıt için onları şehrin birkaç km dışındaki Grand Hotel’e götürdü. Aralık ayında oldukları için otelin salonu buz gibiydi. Birkaç endüstriyel ısıtıcı ile salonu ısıttılar ve hem soğuğu kesmek hem de akustiği sağlamak için camları şiltelerle örttüler. Konser havası vermek için de salonu kırmızı ışıklarla doldurdular. Grand Hotel’de kısa sürede albümün altı şarkısını kaydettiler, ama albümün bitmesi için hala yedi dakikalık bir kayda daha ihtiyaçları vardı. Ellerinde enstrümantal bir kayıt vardı ama onun da sözleri yoktu. Bir ara grubun bas gitaristi Roger Glover göldeki dumana bakarken kendi kendine “smoke on the water” şeklinde mırıldandı ve Ian Gillan’a dönüp ,”ben ne dedim biraz önce” dedi. Yaşadıkları bu maceranın hikayesini anlatacakları şarkının ismi bu şekilde ortaya çıkmıştı.

Smoke on the water
A fire in the sky

Glover ve Gillan, Monteux’deki yangını sohbet ortamında bir arkadaşlarına anlattıkları sadelikte 20 dakikada kaleme aldılar.

 

Bir çılgının fırlattığı işaret fişeği ile yangının başlaması, Frank Zappa’nın konserdekileri dışarı yönlendirmesi, Funky Claude’un çocukları kurtarması -ki şarkıdaki bu sözlerden sonra Claude Nobs’un müzik dünyasındaki lakabı Funky kalacaktı- inanılmaz bir basitlikte anlatılmıştı.

Uh, Funky Claude was running in and out
Pulling kids on the ground   

Rolling Stones’un mobil stüdyosu, İsviçre vizelerinin bitmek üzere olması, Grand Hotel’in soğuk salonu ve akustik için camlara yasladıkları şiltelere varana kadar tüm detaylar da şarkı sözlerinde yer almıştı. Bu macera nasıl biterse bitsin, onlar için unutulmaz olacaktı.

No matter what we get out of this
Ha, I know, I know we’ll never forget

Gerçekten bu unutulmaz kayıttan unutulmaz bir şarkı çıkmıştır.

Ritchie Blackmore’un riff’i Total Guitar dergisi tarafından tüm zamanların en iyi dördüncü gitar riff’i olarak seçilmiştir. Olayın ve şarkının anısına Montreux’deki Casino’nun göl tarafında Freddy Mercury’nin heykelinin yanında “Smoke on the Water” ve riff’in ilk notalarının yazdığı bir anıt vardır.

Machine Head albümünde yayınlandıktan sonra şarkının 1972’deki Japonya konserindeki canlı kaydı çok beğenilince grup 1973 yılında “Smoke on the Water”ın single’ını yayınlamış ve şarkı Amerika listelerinde dördüncü sıraya yükselmiştir.

1989 yılında, bir yıl önceki Ermenistan depreminden zarar görenlere yardım amacıyla çıkarılan “Smoke on the Water”’  single’ında Robert Plant, David Gilmour, Brian May, Bryan Adams, Keith Emerson ve daha bir çok ünlü İngiliz müzisyen gruba eşlik etmişlerdir.

 

Smoke on Water birkaç kez Guiness Rekorlar Kitabı‘na da girmiştir. 1994’de Vancouver’de 1322 gitarist, 2007’de de Kansas City’de 1721 gitarist aynı anda meşhur riff’i çalmışlardır. Son olarak da Polonya’da bir festivalde Deep Purple’ın yeni gitaristi Steve Morse’un da aralarında olduğu 6.346 gitarist şarkıyı beraberce onurlandırmışlardır.

2011 yılında Montreux’de gölün yanında kendisi ile yapılan röportajda Ian Gillan şöyle demiştir:

Smoke on the Water” artık bize ait değildir, halka aittir. Biz sadece dinleyicilere eşlik ediyoruz.”

(*) Albüm: Machine Head
Kayıt : Montreux, 6-21 Aralık 1971

Kaynakça

  • Derksen B., Deep Purple Interview :The Story of “Smoke On The Water” Jan.2011
  • Giardi D., Smoke On The Water,the true story behind Deep Purple’s hit,Feb .2018
  • Myers M., Anatomy of a song,The Wall Street Journal,May 2017
  • Tow S. , The story behind the song: Deep Purple’s Smoke On The Water,2020
  • Songfacts, Smoke On The Water
  • Wikipedia, Smoke On The Water

 

More in Hafta Sonu

You may also like

Comments

Comments are closed.