By 
2016 yılında Bob Dylan “Büyük Amerikan Şarkı Geleneği içinde yeni şiirsel ifadeler yaratmış olması” nedeniyle Nobel Edebiyat Ödülü’ne layık görülmüş ve bu dalda Nobel ödülü alan ilk müzik sanatçısı olmuştu. Ödül törenine katılmayan ancak daha sonra Stockholm’a giderek basına kapalı bir törende Akademi üyeleri ile buluşup ödülünü alan Dylan, Los Angeles ‘ta kaydedilen ve 27 dakika süren Nobel konuşmasında kendisi üzerinde en çok etki bırakan kitaplardan biri olan Odyssey’den alıntılar yaparak, okunmak için yazılan edebiyattan farklı olarak, şarkıların söylenmek için yazıldığını vurgulamıştı. 2004 yılında Rolling Stones dergisi tarafından yayınlanan “Tüm zamanların en iyi 500 şarkısı” listesinde ilk sırada, Dylan’ın şarkı yazarlığının sembol örneklerinden biri olarak “Like a Rolling Stone” gösteriliyordu.
Geçtiğimiz hafta ünlü müzik dergisi, tam 17 yıl sonra “Tüm zamanların en iyi 500 şarkısı” listesini yeniledi. 250 müzisyen ve müzik sektörü temsilcisinin oyları ile bu kez soul müziğin kraliçesi Aretha Franklin’in “Respect” (Saygı) adlı şarkısı, zirveyi Bob Dylan’dan alarak ilk sıraya yerleşti. Daha önceki listede olduğu gibi yeni listede de yüzde 40 gibi ezici bir çoğunlukla, 1960-1970 döneminin şarkıları yer aldı. Sivil haklar ve özellikle kadın hakları hareketlerinin sembol şarkılarından biri olan “Respect”’ de müzik tarihinin bu istisnai döneminde bestelenmişti.
‘Çalışan erkeğin, gölgedeki kadına erkeksi çağrısı’
1968 yılında yazdığı ve müzik listelerinde ilk sıralara yükselen “Sitting on The Dock Of the Bay”’den önce Otis Redding, 1965 yılında “Respect”’i yayınlamıştı. Şarkının melodisi ve sözleri Aretha Franklin’in kaydına benziyor gibi görünse de şarkının bu ilk yorumunda, ironik olarak Franklin’in şarkıya yüklediği anlamın neredeyse tam tersi savunuluyordu Otis Redding, 1950 ve 1960’ların geleneksel aile değerlerini savunuyor ve bütün gün çalışan ve akşam eve geldiğinde eşinden saygı bekleyen erkeği anlatıyordu. CBS 2018 yılında şarkıyı “Bugünün bakış açısıyla, çalışan bir erkeğin gölgede kalan ev kadını eşine erkeksi bir çağrısı” şeklinde tanımlamıştı.
Redding’in şarkısını keşfetmeden çok önce Aretha Franklin, Harry Belafonte ve Jesse Jackson ile beraber Martin Luther King Jr.’in turnesine katılarak kendini bir aktivist olarak hazırlamıştı.2013 yılında Ebony dergisi ile yaptığı söyleşide “Her zaman King’e, onun ahlak anlayışına ve istediği adalete büyük hayranlık duydum. O iyi bir adamdı.” demişti.
Fraklin kadınlarından eşitlikçi dokunuş: R-E-S-P-E-C-T
1966 yılında, altı yıllık beraberlikten sonra beklenen satış rakamlarına ulaşamadığı için Columbia Records, Aretha Franklin’e olan inancını kaybetmiş ve onunla yollarını ayırmıştı. Ancak Franklin kendine hemen Ahmet Ertegün’ün Atlantic Records’unda yer buldu. Bu eşleşme müzik tarihin en ikonik parçalarından birinin doğuşunu da müjdeliyordu.
Konserlerinde “Respect”’i seslendiren Franklin, şarkıyı farklı yorumlayabileceğini ve onunla güçlü bir mesaj verebileceğini düşünmüştü. New York radyosuna kız kardeşi ile şarkıyı nasıl değiştirdiklerini şöyle anlatacaktı:
Mr.Redding’in versiyonunu dinlediğimde çok sevdim ve ben de “Respect”i kaydetmek istedim. Kız kardeşim Carolyn ile Detroit’in Batı yakasında bir apartmanda oturuyorduk. Ben piyanonun başında idim ve bir yandan da pencereden geçen arabalara bakıyorduk ve o anda o yüz kızartıcı sözleri bulduk: Suck It to me”. O dönemde çok kullanılan bir klişe idi ve sanılanın aksine seksüel bir anlam içermiyordu, sadece bir tekerleme gibi kendi kendini tekrar ediyordu.
Aretha Franklin 14 Şubat 1967’de stüdyoya geldiğinde “Respect”’in sözlerini değiştirmişti ve orijinal tempoya sadık kalmayı düşünüyordu ancak vokaldeki kız kardeşleri Carolyn ve Erma şarkıya bir bridge (köprü) eklenmesi konusunda onu ikna ettiler ve King Curtis’in tenor saksafon solosu harika bir geçiş sağladı. Aretha ve kız kardeşlerinin karşılıklı vokalleri çok güçlü bir birlik mesajı veriyordu. Sadece bunlarla da kalmadılar ve Carolyn’in sıra dışı önerisi ile şarkıya “Respect” kelimesinin harflerinin tek tek okunduğu yeni bir kıta ilave ettiler.
R-E-S-P-E-C-T
Find Out what it means to me
R-E-S-P-E-C-T
Take care of… TCB
Suck it to me, suck it to me,suck it to me……..
CBS News,” Franklin ve vokaldeki kadınlar arasındaki etkileşim kadın dayanışmasının sesi oldu. Franklin’in vokallerinin kendine güveni, kadın hareketinin arkasındaki müzikal güç haline geldi.” şeklinde yorum yaptı.
Sivil haklar hareketinin ‘savaş çığlığı’
“Respect” artık Otis Redding’in şarkısı olmaktan çıkmış ve kadın hareketinin marşı haline gelmişti Şarkı, sadece kadın hakları hareketinin sembol şarkısı olmakla kalmadı ve sivil haklar hareketlerinin çağında tüm farklı sesleri kucakladı. Aretha Franklin Ulusal radyoya verdiği röportajda şarkıya beklediğinden daha fazla mana yüklendiğini itiraf edecek ve
“Şarkıyı kaydettiğimde daha çok kadından erkeğe ya da geniş anlamda kişiden kişiye -sana saygı göstereceğim ve senden de bana aynı saygıyı göstermeni bekleyeceğim- şeklinde bir şeydi, ama daha sonraları sivil haklar hareketlerinin savaş çığlığı olarak seçildi” diyecekti.
“Respect” Amerika’da “Bilbord Pop singles” listesinde iki hafta ve “Bilboard Black singles” listesinde de sekiz hafta zirvede kaldı ve İngiltere listelerinde de ilk 10’a girerek Aretha Franklin’in Atlantiğin öbür yakasında da tanınmasını sağladı. Forrest Gump ve Bridget Jones’un günlüğü gibi filmlerde yer alarak pop kültüründeki yerini sağlamlaştırdı.
1967 yılında Sevgililer gününde kaydedildikten tam 54 yıl sonra, ”Respect”, 250 kişiden oluşan jürinin “Saygı”sını kazanarak tüm zamanların en iyi şarkısı seçildi.
(*) Söz ve Müzik: Otis Redding
Yapımcı: Jerry Wexler ve Arif Mardin
Kaynakça
Lovejoy H., The Story Of Respect by Aretha Franklin, 10.08.2021
Changjan R., Aretha Franklin: The powerful Meaning Behind Her Equality Anthem”Respect”, August 2021
Williams G., The Story Behind The Song: Aretha’s Frankin mega-hit “Respect”May,2021
Respect, Wikipedia
Tüm zamanların “en iyi 500 şarkısı” listesi yenilendi, Cumhuriyet 20.09.2021
Comments