Bakanlığın elektrik karnesi: Bütün yılın ödeneği şimdiden tükenmek üzere

Elektrik dağıtım şirketlerine, “Genel Aydınlatma” için yüz milyonlarca lira para aktarıldı. Şirketlere bu yılın ilk yarısında yapılan ödemelerin toplamı 4 milyar TL’ye yaklaştı.

BirGün’den Mustafa Bildircin’in aktardığına göre; 2022 Ocak-Haziran döneminde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı bütçesinden, “Genel Aydınlatma” adı altında yapılan ödemeler elektrik fiyatlarındaki ölçüsüz artışı da ortaya koydu.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, 2022’ye 3 milyar 386 milyon 68 bin TL’lik mal ve hizmet alım ödeneği ile başladı.

Ancak “Mal ve Hizmet Alım” kalemi için ayrılan başlangıç ödeneğinin tamamına yakını yılın ilk yarısında tüketildi. Bakanlığın 2022 yılının tamamı için ayırdığı ödeneğin yüzde 98’i şirketlere gitti.

Bakanlık, Ocak-Haziran döneminde 3 milyar 807 milyon 791 bin TL’lik mal ve hizmet alım giderine imza atarken bu tutarın 3 milyar 797 milyon 428 bin TL’sini, elektrik dağıtım şirketlerine yapılan genel aydınlatma ödemeleri oluşturdu.

Temmuz-Aralık 2022 dönemine yönelik beklentiler de Mali Durum ve Beklentiler Raporu’nda yer aldı.

Şirketlere yapılan ödemenin bakanlığın bütçesini alt üst ettiğini gözler önüne seren tespitler şöyle:

“Bakanlığımız Enerji İşleri Genel Müdürlüğü, 2022 yılı bütçesindeki tüketime yönelik mal ve malzeme alımları tertibinde yer alan ülkemiz geneli sokak, cadde ve park (genel aydınlatma) aydınlatma gideri harcamalarının yıl sonunda beklentilerin üzerinde gerçekleşeceği öngörülerek ilgili tertipteki ödeneğin yıl sonu itibarıyla gerçekleşme oranının yaklaşık yüzde 268 olacağı tahmin edilmektedir.”

Elektrik üretiminde fosil yakıtların payı artarken…

Öte yandan Türkiye’nin elektrik üretiminde iklim krizine neden olan fosil yakıtların payı 2021’de artmış ve yüzde 64’ü geçmişti.

Geçen yıl yaşanan kuraklık, hidroelektrik kaynaklı elektrik üretimini de 10 puana yakın oranda geriletmiş, doğalgazın payını ise aynı oranda artırmıştı.

TEİAŞ’ın verilerine göre geçen yıl üretilen 331 milyar kilovatsaati bulan elektriğin yüzde 32,71’lik kısmı doğalgaz çevrim santrallarından, yüzde 31,43’ü ise kömürlü termik santrallarından sağlandı. Böylece elektrik üretiminde fosil yakıtla (petrol, kömür ve doğalgaz) çalışan santralların payı yüzde 64’ün üzerine çıktı.

2020 yılında bu oran yüzde 58’di.

Dünyada da artışta

Uluslararası Enerji Ajansı‘nın (IEA) geçen yıl sonunda 2021’deki elektrik üretimine ilişkin verileri içeren raporunda, pandemi kısıtlamalarının ardından gelen hızlı ekonomik toparlanmanın küresel kömürden elektrik üretimini rekor seviyeye çıkardığı ve toplam kömür talebini tüm zamanların en yüksek potansiyeline ulaştırdığına dikkat çekilmişti.

Rapora göre, kömürlü termik santrallerden üretilen elektrik miktarı, fosil yakıt talebindeki artıştan sonra bu yıl yüzde 9 arttı. Raporda,  dünyadaki toplam kömür talebinin ise yüzde 6 büyüyeceği öngörüldü.

Bağımsız bir araştırma firması olan Rhodium Group tarafından bu yılın başında yayımlanan bir diğer rapora göre de, ABD’nin karbondioksit emisyonları 2021’de pandemi öncesi seviyelere doğru hızla yükseldi. Bunda, yük taşımacılığı ve kömür kullanımının artması başlıca sorumlular olarak görülüyor.