İliç’le ilgili komisyon görüşmeleri başladı: ‘Çok büyük ve hayati eksiklikler var’

Erzincan’ın İliç ilçesindeki Çöpler Altın Madeni’nde 9 işçinin toprak altında kaldığı liç kaymasıyla ilgili TBMM’de kurulan İliç Maden Kazası Araştırma Komisyonu‘nda Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı yetkilileri dinlendi. MAPEG tarafından hazırlanan incelemelere ilişkin ise “yığın liçte yer değiştirme hareketlerinin kazadan yaklaşık 3 ay öncesinde artış yönünde eğilim gösterdiği ve kaza gününe kadar artarak devam ettiği tespit edildi” denildi. CHP’li Deniz Yavuzyılmaz, başka bir maden şirketinin de yığın liç sahasına toprak yığdığına dikkat çekerek, “Anagold şirketinin dışında, bir başka şirketin başka bir ruhsat sahasından çıkardığı oksitli cevheri getirip yığdığını söylemediniz” dedi.

ANKA’dan Dilan Kutlu’nun aktardığına göre; İliç Maden Kazası Araştırma Komisyonu üçüncü toplantısını yaptı. Komisyon, AKP Antalya Milletvekili Atay Uslu‘nun başkanlığında toplandı. Komisyonda Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’ndan gelen yetkililer dinlendi.

Komisyon 2 Mayıs’ta Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı‘nı, 3 mayıs Cuma günü, Çalışma Bakanlığı‘nı, 6 Mayıs pazartesi günü ise AFAD, Devlet Su İşleri (DSİ) ve maden sahipleri Anagold ile Çalık Grubu‘nun yetkililerini dinleyecek.

Başkan Atay Uslu, şirket yetkililerinin yerinde dinlenmesi gerektiğini belirterek pazartesi akşamı İliç’e giderek salı ve çarşamba günü incelemede bulunacaklarını söyledi.

TOGG üzerinden maden güzellemesi

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından hazırlanan sunumu yapan Bakan Yardımcısı Abdullah Tancan, madenlerin gündelik hayatta kullanıldığı alanları anlattı, TOGG üzerinden örnek vererek, TOGG bataryasında kullanılan maden oranlarını açıkladı. Bunun üzerine İYİ Parti Manisa Milletvekili Şenol Sunat‘ın, “reklamınızı iyi yapıyorsunuz” tepkisi salonda gülüşmelere sebep oldu.

Türkiye’de son 10 yılda ortalama yıllık 758 milyon ton maden üretimi yapıldığını açıklayan Tarcan, 2023 yılında madencilik faliyetlerinin GSYH’deki payının yüzde 1,2 olduğunu söyledi. Altında ithalat rakamlarının ihracat rakamlarının üzerinde olduğunu söyleyen Tarcan, “madencilik üzerinde cari açık veren ülkeyiz. 2022 yılında 6, 47 milyar dolarlık maden ihracatımız. 11, 6 milyar dolar ithalatımız var” dedi.

Altı ayda bir yapılan denetim faciadan önce yapılmamış

Türkiye geneli 4 bin 713 maden arama ruhsatı, 10 bin 147 işletme ruhsatı verildiğini açıklayan Abdullah Tancan, maden denetimlerinin riskli gruplarına göre iki yıl ile üç ay arasında değişiklik gösterebileceğini söyledi. İliç maden ocağının ise 3. risk grubunda olduğunu 6 ayda bir incelendiğini söyledi. Ancak İliç’teki denetim en son Ağustos 2023’te yapılmıştı. Liç yığınının kaydığı tarih ise 13 Şubat 2024’tü. Böylece aradan yedi ay geçmesine rağmen herhangi bir denetim gerçekleştirilmediği yeniden gündeme gelmiş oldu.

Aranan yedi işçi Sabırlı Deresi’nde

Sunumda, kazadan önce sahadaki son denetimin Ağustos 2023’te yapıldığı, arama çalışmaları devam eden yedi işçinin Sabırlı Deresi‘nde olduğu aktarıldı.

Tancan, liç alanın yüksekliğinin 97 metre olduğunu, yığın liç alanında 34 milyon 338 bin metreküp mazlemenin bulunduğu, alandan 10 milyon metreküp malzemenin aktığını, sabırlı deresine 4,5 milyon metreküp manganez ocağına 1 milyon 922 milyon metreküp yığın aktığı 3 milyon 797 metreküp malzemenin yığın liç sınırları içerisinde kaldığını söyledi.

Tancan, kayan yığın liç malzemesinin geçici depolama alanına taşınmasının devam ettiğini, günlük toprak taşıma miktarının 75 bin metreküpe ulaştığını belirtirken, DSİ tarafından siyanürlü malzemenin Bağıştas Barajı‘na karışmasını önlemek için liç yığının önüne set çekildiğini belirtti.

‘Liç yığınında sekiz ton altın var’

Bakan Yardımcısı Tancan, taşınan liç yığınının içerisinde sekiz ton altın bulunduğunu söyledi. CHP Zonguldak Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz‘ın “cevherli toprak tekrar işletilecek mi?” sorusuna Tancan, “bilgisinin olmadığını” söyledi.

‘Çok büyük ve hayati eksiklikler var’

CHP Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz, başka bir maden şirketinin de yığın liç sahasına toprak yığdığını söyleyerek şunları kaydetti:

“Enerji Bakanlığı’nın yaptığı sunumda çok büyük ve hayati eksiklikler var. Bu eksikliklerin başında, Anagold’un işlettiği altın maden sahasının içinde kaymanın yaşandığı yığın liç sahasında, Anagold şirketinin dışında, bir başka şirketin başka bir ruhsat sahasından çıkardığı oksitli cevheri getirip yığdığını söylemediniz; bu şirketin adı Kartaltepe Madencilik. Kartaltepe Madenciliğin aynı yığın liç sahasına yığma yaptığı bilgisi ne acıdır ki Anagold Madenciliğin nihai ÇED raporunda da belirtilmiyor, adeta gizlenmiş ve felakete giden yolun taşları da böyle döşenmiş. Anagold ve Kartaltepe Madencilik şirketleri tek yumurta ikizi şirketler. Her ikisinin de yüzde 80 ortağı SSR Minging, yüzde 20 ortağı Lidya Madencilik. Kartaltepe Madencilik de bir yandan kendi oksitli cevherini getirdi, o da yığdı.”

Tancan, Yavuzyılmaz’ın verdiği bilginin doğru olduğunu söyledi.

Bakan Yardımcısı Tancan’ın açıkladığı jeoradar verilerine göre, madenin liç sahasındaki hareketlilik aylar öncesinden başladığına dikkat çekilerek, “Jeoradar verilerinde yapılan incelemelere göre yığın liçte yer değiştirme hareketlerinin kazadan yaklaşık üç ay evvel artış yönünde eğilim gösterdiği ve kaza gününe kadar artarak devam ettiği tespit edilmiştir” denildi.

Sunumda kazanın gerçekleştiği gün farklı açılardan çekilen videolar ve maden alanının son durumuna ilişkin görüntüler gösterildi.