By 
Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mustafa Sarı, iklim değişikliğine bağlı deniz suyu sıcaklıklarındaki artışın Akdeniz’deki pinaların toplu ölümüne neden olduğunu söyledi.
Akdeniz havzasına özgü endemik bir kabuklu midye türü olan pinalar, kıyıdan 60 metre derinliğe kadar dağılım gösteriyor. Ortalama ömürleri 50 yıl olan ve boyları 120 santimetreye kadar ulaşabilen pinalar, saatte 6 litre deniz suyunu filtre ederek arıtılamayan atıkları temizleme özellikleri sayesinde deniz ekosisteminin doğal filtresi olarak nitelendiriliyor.
‣ Bir ekolojik dayanışma örneği: Pina ve Marmara Denizi
‣ Pina için dostluk halkası: Temiz çevre, temiz Marmara
Canlı pina popülasyonunun sadece Marmara Denizi’nde kaldığını belirten Sarı, İspanya kıyılarında 2016’da başlayan toplu pina ölümlerinin 2019’a gelindiğinde Çanakkale Boğazı‘na kadar ulaştığını aktardı: “Biz bugün itibarıyla Çanakkale Boğazı ile Cebelitarık Boğazı arasında kalan Akdeniz’in bütün bölgelerindeki pina popülasyonlarını kaybettik.”
AA‘ya konuşan Sarı, pina ölümlerinin nedenlerine ilişkin de şu bilgileri verdi:
“Pinaların toplu ölümünde esas itibarıyla etkili olan faktör; iklim değişikliğine bağlı deniz suyu sıcaklıklarındaki artış. Bu artış tuzluluğu da beraberinde getirdi ve buna bağlı başka zamanlarda, başka yerlerde toplu ölümlere neden olmayan bir parazit pinalara bulaşarak toplu ölümlere neden oldu. Bu parazitin bulaşmasıyla pinanın bağışıklık sistemi zayıflıyor. Bağışıklık sistemi zayıfladığında ortamda bulunan diğer organizmalar devreye giriyorlar, bakteriler, virüsler gibi. Eğer suda kirlilik ve plastik atıklar da mevcutsa ölüm oranı daha da hızlanıyor ve artıyor. Yani üç yıl içerisinde bütün pinaları topluca kaybetmiş olmamızda bu çoklu etkinin mutlaka payı var. Lakin tetikleyicilerin en başında iklim değişikliği geldiğini vurgulayalım.”
‘Deniz çayırlarının sökülmesi popülasyonu etkiliyor’
Akdeniz havzasındaki deniz suyu sıcaklıklarının 50 yıllık ortalamadan 2 derece daha yüksek olduğunu belirten Sarı, suların enerji ve ısı depolama kapasitelerinin topraktan beş kat fazla olduğunu, bu nedenle deniz sularının toprak gibi hızlı soğuyamadığını ve birikme etkisinin zamanla artarak pinaları olumsuz etkilediğini anlattı.
‣ Ekosistemin devamı için önemli olan pinalar, Ege’de yok olma tehlikesiyle karşı karşıya
Sarı, pinaların doğal yaşam alanı olan deniz çayırlarının sökülmesinin de popülasyonun azalmasına yol açan önemli sorunlardan biri olduğunu; kıyıların yanlış kullanımı ve doldurulması, deniz dibini kazıyan balıkçı ağları ve demirleme faaliyetlerin de pina popülasyonunun azalmasına neden olduğunu bildirdi:
“Şu anda pinaya en büyük tehdit insandan geliyor. Pinalar, iklim değişikliğine bağlı toplu ölümlerle karşılaştı ama Marmara Denizi’nin özel yapısı onu korudu. Şimdilik Marmara’da canlılığını koruyor, gayet sağlıklı şekilde popülasyon devam ediyor ama biz kıyıları tahrip etmeye devam edersek pinanın yaşayacak yeri kalmayacak.”
‘Müsilajsız Marmara istiyorsak pina bizim umudumuz’
Marmara Denizi’nin etrafında yaşayan 25 milyon kişinin evsel atıklarının sadece yarısının arıtılabildiğine, geri kalan kısmının ise arıtılmadan doğrudan denize boşaltıldığına dikkati çeken Prof. Sarı, bu kirliliğin de pinaları olumsuz etkileyebileceği öngörüsünde bulundu.
Sadece Marmara Denizi’nde kalan pinna nobilis türünün Akdeniz’de 20 milyon yıl boyunca yaşadığından bahseden Sarı, Marmara Denizi’nde pinaların yok olması durumunda daha kirli bir denizle karşı karşıya kalınacağı uyarısında bulundu.
Pinalar, deniz suyundaki plankton denilen mikroskobik bitkisel ve hayvansal organizmaları süzerek besleniyor ve bu esnada bulunduğu bölgelerde suyu berraklaştırıyor. Sarı, “Marmara’nın kirlilik yükünü azaltmada pinalar bize yardımcı, suları filtre ediyor. Pinanın son sığınağı Marmara Denizi, diğer taraftan da biz müsilajsız Marmara istiyorsak pina bizim umudumuz” dedi.
Çalışmalara göre, Erdek Körfezi’nde 100 metrekarede 70’in üzerinde pina popülasyonu bulunuyor ve toplu yaşam alanlarına zarar verilmesi durumunda a 16 bin 561 TL para cezası kesiliyor.
Mustafa Sarı, pinaların korunması için yapılması gerekenlerle ilgili şu tavsiyelerde bulundu:
“Denizel kıyıları kullanırken, bizim hiç önem vermediğimiz o sığ kıyısal alanın, pina başta olmak üzere bir sürü deniz canlısı için hayati önemde olduğunun farkına varıp doldurmaktan vazgeçmeliyiz. Tabii ki turizm faaliyetleri başta olmak üzere hiçbir nedenle deniz çayırlarını sökmemeliyiz, zarar vermemeliyiz. Denizi, kirletmediğimiz gibi var olan kirliliği azaltacak unsurları ortadan kaldırmamalıyız ve tabii ki yanlış avcılık tekniklerinden, kıyıdaki pinaya zarar verecek demirleme ve dalış faaliyetlerinden de olabildiği kadar uzak durmamız gerekiyor.”
‣ Ayvalık’ın kalem kabukluları ‘pinalar’ ölüyor
Comments