AB’de temiz enerji dönüşümü: Rüzgar kömürü geride bıraktı

Enerji ve iklim değişikliği konularında bağımsız araştırmalar yürüten Ember’in yeni bir raporuna göre Avrupa Birliği (AB) genelinde temiz enerji uygulamaları, fosil yakıtlara bağlı enerji üretimini geride bıraktı.

Ember’in “European Electricity Review 2024” (Avrupa Elektrik Raporu 2024) başlıklı çalışması, Avrupa Birliği genelinde fosil yakıtlı elektrik üretiminin ve karbondioksit (CO2) emisyonlarının düşüşünü, yenilenebilir enerji kaynaklarının artan payını ve elektrik talebindeki azalmayı belgeliyor.

AB’nin enerji politikaları ve iklim değişikliğiyle mücadele konusundaki yol haritasını da ortaya koyan rapor, 2030 hedeflerine ulaşmak için yenilenebilir enerji ve sistem esnekliğinin önemini vurguluyor.

Rapora göre AB, 2023’te kömür, gaz ve emisyonlarda rekor düşüşlerle fosil yakıtlardan uzaklaşma sürecini hızlandırdı. Fosil yakıtlar yüzde 19’luk rekor bir düşüşle, AB’nin elektrik üretiminin üçte birinden daha azıyla şimdiye kadarki en düşük seviyesine geriledi.

Yenilenebilir kaynaklar ilk kez yüzde 40’ı aşarak yüzde 44’lük rekor bir paya yükseldi. Rüzgar ve güneş enerjisi, 2023’te AB elektriğinin yüzde 27’sini oluşturdu ve şimdiye kadarki en büyük yıllık kapasite gelişmini gerçekleştirdi. Ayrıca rüzgar enerjisi üretimi, ilk kez gazı geride bırakarak önemli bir dönüm noktasına ulaştı.

Avrupa ülkeleri temiz enerjide yarışıyor

Yayınlanan raporda Danimarka‘nın elektriğinin yüzde 58’inin rüzgar türbinlerinden geldiği belirtilirken; Almanya’nın 141 TWh ile en yüksek rüzgar enerjisi üretimine sahip olduğu görülüyor.

İsveç de kişi başına en çok temiz enerji üreten ülke olarak kayıtlara geçti. Almanya ayrıca rüzgar enerjisi üretiminde en büyük artışı gördü, ardından Fransa ve Hollanda geldi.

Rapor: Kömür üretimi tarihin en düşük seviyesine indi

2023’te AB’de fosil yakıt üretimi yüzde 19 oranında düşüş göstererek elektrik üretiminin üçte birinden azını oluşturdu. Kömür üretimi yüzde 26 azalarak tarihin en düşük seviyesine indi ve sadece yüzde 12’lik bir paya geriledi.

2016’dan 2023’e kömür üretimi yarı yarıya azaldı. Bu durum, rüzgar ve güneş enerjisi üretimindeki artışla bağlantılı görülüyor. Kömürdeki bu düşüş, gaz üretiminde bir artışa sebep olmadı. Gaz üretimi yüzde 15 düşerek, 1990’dan bu yana en büyük yıllık azalışı gösterdi ve toplam AB üretiminin yüzde 17’sini oluşturdu.

‣ Temiz enerji nedir? Kim ne kadar önemsiyor?
‣ ‘Dünyanın tüm enerji ihtiyacı için rüzgar, güneş ve su yeter, mucizeye gerek yok’
‣İklim zirvesi öncesi enerji dönüşümünü hızlandıracak yol haritası belirlendi

Temiz enerji ile sektör emisyonlarında rekor düşüş

2023’te AB enerji sektörü emisyonları, yüzde 19’luk bir düşüşle rekor bir azalma gösterdi. Bu azalma, 2020’de yaşanan yüzde 13’lük düşüşü geride bıraktı.

2007’den bu yana enerji sektörü emisyonlarının neredeyse yarı yarıya azaldığı belirtilirken, büyük düşüşün rüzgar ve güneş enerjisinin büyümesinden ve elektrik talebinin düşmesinden kaynaklandığı öngörülüyor.

2023’te elektrik talebi yüzde 3,4 azaldı, bu da 2021’deki enerji krizinin başlangıcından bu yana yüzde 6,4’lük bir düşüşe işaret ediyor. Bu dönemdeki azalmanın büyük bir kısmı endüstriyel elektrik tüketiminin düşmesine bağlanıyor.

Rüzgar enerjisi ikinci kez kömürü solladı

2023’te rüzgar enerjisi, yüzde 13 artışla 55 TWh üretim artışı kaydederek rekor kırdı ve böylece ilk kez doğalgaz üretimini geçmiş oldu.

Rüzgar enerjisi, 475 TWh ile Fransa‘nın toplam elektrik talebine eşdeğer bir miktar üretirken, doğalgaz ise 452 TWh üretti. 2023 yılı, 2020’den sonra rüzgar enerjisinin kömür üretimini aştığı ikinci yıl oldu.

2022’de 16 GW olan rüzgar enerjisi kapasitesi, 2023’te 17 GW’a yükselmişti. AB’nin hedeflerine ulaşabilmesi için bu oranın 2030’a kadar yıllık 30 GW’a çıkması gerekiyor.

Ember’in Avrupa Programı yöneticisi Sarah Brown, raporu “AB’nin enerji sektörü büyük bir dönüşüm sürecinin ortasında” şeklinde değerlendirdi.

Brown, fosil yakıtların, rüzgar ve güneş enerjisinin omurga olarak yer aldığı bir sistemde her zamankinden daha az rol oynadığının altını çizdi.

“Enerji krizi ve Rusya‘nın Ukrayna işgali, kömür ve gazın yeniden canlanmasına yol açmadı, tam tersine. Kömür, kullanımdan kaldırılmak üzere ve rüzgar ile güneş enerjisi büyüdükçe, gaz da azalmaya başlayacak” diyen Sarah Brown, son olarak şunları aktardı:

“Ancak, rehavete kapılmak için henüz erken. AB, rüzgar ve güneş enerjisini hızla yaygınlaştırarak ve esneklik kazandırarak fosil yakıtsız bir sistem oluşturmak için yoğun bir çaba göstermeli.”