İşçilerin hem sosyal haklarında kayıplara yol açan hem de iş kazalarıyla ölümüne yol açan taşeronluk sistemi, Soma faciasından
sonra yine gündeme geldi. Taşeron işçi sayısı Türkiye’de son 10 yılda 3 kat artarak 1 milyon 100 bine ulaştı.
Soma’da 301 kişinin hayatına mal olan maden faciası, son yıllarda hızla yayılan taşeronluk sistemini tartışmaya açtı. İhaleyi alan şirketin, işi kendi personeline değil de alt yüklenici firmalara yaptırması anlamına gelen sistemin Soma’da uygulanmadığı iddia edilmişti.
Zaman gazetesinden İsa Yazar’ın haberine göre Türkiye’deki taşeron işçi sayısı son 12 yılda üç kat arttı. 2002’de 387 bin 118 olan rakam, bugün 1 milyon 100 binlere ulaştı. 27 AB ülkesinde ise toplam taşeron işçi 4,5 milyon civarında. Taşeron uygulaması, işçilerin yıllık izin, kıdem tazminatı ve rapor gibi temel haklarını bile kullanmasını engelliyor.
KAMUDA 585 BİN TAŞERON İŞÇİ
Türkiye’de özel sektörün yanında kamuda ağırlıklı olarak taşeron işçi istihdam ediliyor. Devlete çalışan taşeron işçi sayısı 585 bin kişi. Hürriyet gazetesinin rakamları da aşağıdaki gibi sınıflandırılmış.
KAMU
Temizlik 471 bin 442
Güvenlik 117 bin 541
Dağıtım 34 bin 621
Sağlık 16 bin 184
Toplam 585 bin 788
ÖZEL SEKTÖR
İnşaat 318 bin 87
İmalat 63 bin 849
Madencilik 12 bin 606
Ulaştırma 10 bin 347
Diğer 10 bin 431
İdari hizmet 4 bin 146
Toplam 419 bin 466
İŞÇİ HAKLARI VE İŞ GÜVENLİĞİ YOK SAYILIYOR
Çok yaygın olarak başvurulan taşeron uygulaması, pek çok soruna yol açıyor. 10 işçi ile yapılması gereken işi 7 işçi yapıyor. İşçiler 8 saatten fazla çalıştırılıyor. Kimi zaman haftalık izin kullandırılmıyor. Mesai ücreti ödenmiyor. Yer yer maaşları düzenli verilmiyor. Tazminata hak kazanmasın diye 11 aylık olan işçi, işten çıkmış gibi gösterilip bir iki gün sonra tekrar işe alınıyor. Bu yöntemle 10 yıl boyunca aynı taşeron firmada çalışan işçinin tek kuruş kıdem tazminatı birikmiyor. Mesai sınırlaması olmaksızın çalıştırılan bu işçiler, fazla mesai durumunda mesai ücreti alamıyorlar. Yıllık izin de kullanamıyor. Yıllarca çalışmalarına rağmen maaşları hep asgari ücret düzeyinde kalıyor.
Bütün bu olumsuz şartları değiştirmesi beklenen, taşeron sistemini kısmen ıslah edecek düzenleme iki yıldır bir türlü Meclis’e getirilmedi. Peş peşe tartışmalı yasal düzenlemeleri Meclis’ten geçiren hükümet, taşeron yasasını gündemine almadı. Başbakanlık’ta bekleyen düzenlemenin ne zaman Meclis’e sevk edileceği ve yasalaşacağı ise belirsiz.
(Taraf-Hürriyet-Yeşil Gazete)
