Copernicus İklim Değişikliği Servisi (C3S) ve Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) işbirliği ile hazırlanan 2023 Avrupa İklim Durumu Raporu (ESOTC 2023), iklim değişikliğinin etkilerinin boyutunu ve alınması gereken önlemleri detaylı bir şekilde ele alıyor.
2023, birçok veri setine göre kaydedilen en sıcak yıl oldu. Avrupa‘daki deniz yüzeyi sıcaklıkları rekor düzeye ulaşırken, Alplerdeki buzullarda kayda değer bir azalma gözlemlendi. Yenilenebilir enerji kaynaklarından elde edilen elektrik üretimi ise yüzde 43 ile rekor bir seviyeye ulaştı.
Sağlık üzerindeki olumsuz etkilerin artması, aşırı hava ve iklim olaylarıyla doğrudan ilişkilendiriliyor. Özellikle sıcak dalgaları, sağlık üzerinde ciddi riskler oluşturuyor. Avrupa’da sıcaklıkla ilişkili ölümlerin son 20 yılda yüzde 30 arttığı ve izlenen bölgelerin yüzde 94’ünde bu ölümlerin artış gösterdiği tahmin ediliyor.
Avrupa İklim Durumu Raporu, farklı ülkelerde sağlık riskleri ve adaptasyon stratejilerinin ne şekilde geliştirildiğine dair bilgiler sunuyor. Özellikle erken uyarı sistemleri ve iklim hizmetlerinin sağlık sektörüne yönelik uygulamaları, toplumsal direncin artırılmasında önemli bir rol oynuyor.
‣ İklim krizi hakkında bilmeniz gereken 4 mühim mesele
‣ Avrupa Birliği karbon emisyonlarını 14 yılda yüzde 22 azalttı
‣ ‘2023 açık ara en sıcak yıl, iklim eylemsizliğinin maliyeti artıyor’
2023 Avrupa İklim Durumu Raporu’ndan öne çıkan bulgular şöyle:
Avrupa’daki sıcaklıklar
- 2023, bazı veri setlerine göre kaydedilen en sıcak veya ikinci en sıcak yıl olarak tespit edildi.
- Avrupa’da sıcaklıklar, yılın on bir ayında ortalamanın üzerindeydi, bu dönem tarihin en sıcak Eylül ayını da içeriyor.
- 2023, ‘aşırı sıcak stresi’ yaşanan günler bakımından bir rekor kırdı.
- Avrupa genelinde en az ‘güçlü sıcak stresi’ yaşanan günlerin sayısında artış eğilimi gözleniyor.
- Sıcaklıkla ilişkili ölümler son yirmi yılda yüzde otuz civarında arttı ve izlenen Avrupa bölgelerinin yüzde doksan dördünde sıcaklıkla ilişkili ölüm oranlarında artış olduğu tahmin ediliyor.
- Aşırı hava ve iklim olaylarına bağlı olumsuz sağlık etkilerinde artış var.
- Son on yılda kamuoyu, hassas gruplar ve bazı sağlık hizmeti sağlayıcılar arasında ısıya karşı genel olarak iyi bir farkındalık olmasına rağmen, düşük risk algısı mevcut.
- Dünya Meteoroloji Örgütü Bölgesel İklim Merkezi’nin İklim İzleme Sistemi gibi girişimler, tahmin edilen aşırı olaylara karşı farkındalığı artırarak toplumsal hazırlığı güçlendiriyor.
- Sağlık riski ve adaptasyon ülkelere göre farklılık gösteriyor.
- Sağlık sektörüne yönelik özel iklim hizmetleri, direnci artırmada etkili olmakla kalmayıp, daha da geliştirilmesi için önemli bir potansiyele sahip.
- Sağlık adaptasyonu, mevcut sağlık sistem altyapıları üzerine kurulabilir, ancak ilerleme sınırlı.
Avrupa okyanusu:
- Yıl boyunca, Avrupa çapında okyanusların ortalama deniz yüzey sıcaklığı kayıtlardaki en yüksek seviyeye ulaştı.
- Haziran ayında, İrlanda‘nın batısı ve Birleşik Krallık çevresindeki Atlantik Okyanusu, ‘aşırı’ ve bazı bölgelerde ‘olağanüstü aşırı’ olarak sınıflandırılan bir deniz sıcak hava dalgasının etkisi altındaydı, deniz yüzey sıcaklıkları ortalamanın üzerinde beş derece arttı.
Avrupa’nın hidrolojik değişkenleri:
- Avrupa İklim Durumu Raporu’na göre 2023 yılında Avrupa genelinde ortalamanın yüzde yedi üzerinde yağış kaydedildi.
- Avrupa nehir ağı genelinde, Aralık ayı için nehir akışları kayıtlardaki en yüksek seviyede idi, nehir ağının neredeyse dörtte birinde ‘olağanüstü yüksek’ akışlar görüldü.
- 2023 yılında Avrupa nehir ağının üçte biri ‘yüksek’ sel eşiğini aşarken, yüzde on altısı ‘şiddetli’ sel eşiğini geçti.
Yenilenebilir enerji kaynakları:
- Yıl, Avrupa’da yenilenebilir kaynaklardan elde edilen gerçek elektrik üretimi bakımından yüzde kırk üç ile rekor bir orana ulaştı.
- Ekim’den Aralık’a kadar artan fırtına aktivitesi, rüzgar enerjisi üretimi potansiyelini ortalamanın üzerine çıkardı.
- Yıl boyunca, Avrupa’nın büyük bir bölümünde, ortalamanın üzerindeki yağış ve nehir akışlarına bağlı olarak, nehir üstü hidroelektrik enerji üretimi potansiyeli ortalamanın üzerindeydi.
- Yıl boyunca, kuzeybatı ve orta Avrupa’da güneş fotovoltaik enerji üretim potansiyeli ortalamanın altında kalırken, güneybatı ve güney Avrupa ile Fennoskandiya‘da ortalamanın üzerindeydi.
Kar ve buzullar:
- Avrupa’nın büyük bir kısmında, özellikle kış ve ilkbahar mevsimlerinde Orta Avrupa ve Alpler bölgesinde, ortalamanın altında kar günleri yaşandı.
- Alpler 2023 yılında, kışın düşük kar birikimi ve yazın şiddetli erime koşulları nedeniyle olağanüstü buzul kaybı yaşadı.
- 2022 ve 2023 yıllarında, Alpler’deki buzullar kalan hacimlerinin yaklaşık yüzde onunu kaybetti.
‣ Kutup ayıları Arktik’teki eriyen buza uyum gösteremiyor: Avlanamıyor, aç kalıyorlar
‣ İklim krizi: Antarktika’daki buz sahanlığının yüzde 40’ından fazlası küçüldü
Arktik bölge:
- Yıl, Arktik bölge genelinde kaydedilen altıncı en sıcak yıl oldu. Arktik karasal alanlar için beşinci en sıcak yıl olarak kaydedildi ve 2016’dan bu yana kaydedilen en sıcak beş yılın hepsi yaşandı.
- Avrupa İklim Durumu Raporu’na göre Arktik Deniz buzulları, 2023 boyunca çoğunlukla ortalamanın altında kaldı. Mart ayında yıllık maksimumda, aylık genişlik ortalamanın yüzde dört altında kalarak kaydedilen en düşük beşinci seviyeye ulaştı. Eylül ayında yıllık minimumda, aylık genişlik yüzde on sekiz altında kalarak altıncı en düşük seviyeye ulaştı.
- Arktik ve sub-Arktik bölgelerden kaynaklanan toplam vahşi yangın karbon emisyonları kaydedilen en yüksek ikinci seviyede idi. Çoğu yüksek enlem yangını Mayıs ve Eylül ayları arasında Kanada’da meydana geldi.
2023 Avrupa İklim Durumu Raporu‘nun tamamına bu adresten ulaşılabilir.
