İklim krizi hakkında bilmeniz gereken 4 mühim mesele

İklim krizi hepimizin hayatını her gün, doğrudan etkileyen küresel bir kriz haline çoktan geldi.

Dünya Sağlık Örgütü‘ne göre, şu anda dünyadaki 3,6 milyar insan, iklim değişikliğinden büyük ölçüde etkilenen bölgelerde yaşıyor.

2030 ile 2050 yılları arasında, iklim değişikliğinin yalnızca beslenme yetersizliği, sıtma, ishal ve sıcak çarpması nedeniyle her yıl yaklaşık 250 bin ölüme neden olacağı öngörülürken, Oxfam‘ın “Evlerinden Edilenler” raporuna göre, son on yılda aşırı hava olayları yüzünden her yıl ortalama 20 milyon insan yerinden edilmiş durumda​​.

Bu rakamlar, iklim krizinin yalnızca doğal yaşam üzerinde değil, aynı zamanda milyonlarca insanın yaşamı üzerinde de derin ve acil etkileri olduğunu gösteriyor.

1. İklim krizi nedir ve neden olur?

İklim krizi, uzun vadede küresel sıcaklıkların artması ve bu artışın gezegenimiz üzerindeki yaşamı tehdit edici etkiler yaratması durumu olarak tanımlanabilir.

İnsan faaliyetlerinin;  özellikle fosil yakıtların yakılmasının, ormansızlaşmanın ve endüstriyel tarım ve hayvancılığın atmosfere sera gazı salımını artırarak küresel ısınmaya neden olduğu biliniyor. Bu durum, aşırı hava olaylarının sıklığını ve şiddetini artırıyor, deniz seviyelerinin yükselmesine neden oluyor ve ekosistemler üzerinde yıkıcı etkiler yaratıyor.

Son yıllarda yapılan araştırmalar, iklim krizinin etkilerinin beklenenden daha hızlı gerçekleştiğini gösteriyor. IPCC (Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli) tarafından yayımlanan raporlar, eğer önemli ölçüde karbon emisyonları azaltılmazsa, küresel sıcaklıkların bu yüzyıl içinde 1,5°C’nin üzerinde artabileceğini öngörüyor.

Gezegen genelinde yalnızca 1,5 derecelik bir ısınma, ekolojik dengenin bozulması, gıda güvenliğinin tehdit altına girmesi ve deniz seviyelerinin tehlikeli seviyelerde yükselmesi gibi sonuçlar doğuracak.

İklim krizinin ana nedenlerinden biri, endüstriyel devrimden bu yana fosil yakıtların (kömür, petrol ve doğal gaz) yoğun bir şekilde kullanılması. Enerji üretimi, ulaşım ve sanayi süreçleri sırasında atmosfere büyük miktarlarda karbondioksit (CO2) ve diğer sera gazları salınıyor ve bu gazlar, Güneş’ten gelen ısıyı tutarak Dünya’nın ısınmasına neden olan sera etkisini güçlendiriyor.

Ayrıca, ormansızlaşma ve yoğun tarım ve hayvancılık uygulamaları da iklim değişikliğini körükleyen faktörler arasında. Ormanların yok edilmesi, karbondioksitin atmosferdeki yoğunluğunu artırırken, endüstriyel tarım ve hayvancılık faaliyetleri de metan (CH4) ve azot oksit (N2O) gibi güçlü sera gazlarının salımını artırıyor.

2. İklim krizinin küresel etkileri

İklim krizinin küresel etkileri, dünyanın dört bir yanında yaşanan sıcaklık rekorları, artan deniz seviyeleri ve aşırı hava olaylarının sıklaşması gibi birçok şekilde kendini gösteriyor. Bu etkilerin her biri, hem insanlar hem de yaban hayatı için ciddi sonuçlar doğuruyor ve iklim krizinin küresel bir tehdit olduğunu açıkça ortaya koyuyor.

Küresel ortalama sıcaklıklardaki artış, aşırı hava olaylarının daha da kötüleşmesine yol açıyor. Örneğin, Avrupa‘da yaşanan sıcak dalgaları, insan sağlığı üzerinde doğrudan olumsuz etkiler yaratıyor ve orman yangınlarına sebep oluyor. Bilim insanları, bu tür sıcaklık artışlarının gelecekte daha da sık yaşanacağını öngörüyor.

Kutuplardaki ve dağlardaki buzulların erimesi, deniz seviyelerinin yükselmesine yol açıyor. Bu durum, kıyı şehirleri ve toplulukları için büyük riskler oluşturuyor; sel ve erozyon gibi doğal afetlerin etkilerini artırıyor. Özellikle düşük rakımlı adalar ve kıyı bölgeleri, bu yükselişten en çok etkilenen alanlar arasında.

Sel, kuraklık, kasırga ve tayfun gibi aşırı hava olayları da, iklim krizine bağlı olarak hem sıklıkta hem de şiddette artış gösteriyor. Bu olaylar, tarım ürünleri üzerinde baskı yaratıyor, gıda güvenliğini tehdit ediyor, ekonomik kayıplara ve göçlere neden oluyor. Özellikle gelişmekte olan “iklim değişikliğine karşı savunmasız” ülkeler, bu değişikliklerden dolayı daha büyük zarar görüyor.

İklim değişikliği, habitat kaybı ve türlerin yok olma riskini de artırıyor. Mercan resiflerinin solması ve orman yangınları, ekosistemler üzerindeki baskının somut örnekleri arasında. Deniz asitlenmesi ve okyanusların ısınması, deniz ekosistemlerini ve orada yaşayan türleri tehdit ediyor. Bu durum, balık popülasyonları ve diğer deniz canlılarının yaşamını olumsuz etkiliyor, biyolojik çeşitliliğin azalmasına neden oluyor.

3. İklim krizi ile ilgili uluslararası işbirliği ve anlaşmalar

İklim krizine karşı uluslararası işbirliği, dünya genelinde hükümetlerin, kuruluşların ve toplulukların ortak çabalarını ifade ediyor. Bu iş birliği, sera gazı emisyonlarını azaltmak, iklim değişikliğine uyum sağlamak ve dünya genelinde ekosistemleri korumak için kritik öneme sahip.

Paris İklim Anlaşması: İklim değişikliğiyle mücadelede dönüm noktası olarak kabul edilen Paris İklim Anlaşması, 2015 yılında 196 ülke tarafından kabul edildi. Anlaşmanın temel amacı, bu yüzyıl içinde küresel sıcaklık artışını sanayi öncesi seviyelerin 2 derece altında tutmak ve mümkünse 1,5 derece ile sınırlamak. Ülkeler, kendi ulusal katkılarını sunarak bu hedefe ulaşmak için taahhütte bulunuyor. Türkiye anlaşmayı 2021 yılında imzaladı.

Kyoto Protokolü: 1997 yılında kabul edilen Kyoto Protokolü, sera gazı emisyonlarının azaltılması konusunda yasal olarak bağlayıcı hedefler koyan ilk uluslararası anlaşma. Ancak, ABD‘nin protokolü onaylamaması ve gelişmekte olan ülkeler için esnek şartlar içermesi, etkinliğini sınırlayan faktörler arasında.

COP Zirveleri: Taraflar Konferansı olarak da bilinen COP zirveleri, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC) kapsamında düzenlenen yıllık toplantılardır. Bu toplantılar, iklim değişikliğiyle mücadelede uluslararası toplumun yol haritasını belirler ve Paris Anlaşması gibi önemli kararların alınmasında merkezi bir role sahip.

Yeşil İklim Fonu: Gelişmekte olan ülkelerin iklim değişikliğine uyum sağlamaları ve düşük emisyonlu teknolojilere geçiş yapmaları için finansal destek sağlamayı amaçlayan bir mekanizma olan bu fon, iklim değişikliğiyle mücadelede kritik önem taşıyan projelere kaynak sağlar.

4. İklim krizi önlenebilir mi?

Maalesef daha kısa duşlar alarak ve plastik poşet kullanmayarak iklim krizini önleyemiyoruz. Bireysel çabalar her ne kadar değerli olsa da, iklim krizinin önlenmesi uluslararası toplumun karşı karşıya olduğu en büyük zorluklardan biri.

Bilim insanları ve politika yapıcılar, doğru stratejiler ve kararlı eylemlerle bu küresel tehdidin üstesinden gelinmesinin mümkün olduğunu belirtiyor. İklim krizini önlemek veya etkilerini ciddi şekilde azaltmak için atılması gereken adımlar karmaşık ve çok yönlü. Bu süreç, sera gazı emisyonlarının azaltılması, sürdürülebilir ve yenilenebilir enerji kaynaklarına geçiş yapılması, enerji verimliliğinin artırılması ve doğal karbon yutaklarının korunması gibi önlemleri içeriyor

Emisyonların azaltılması: İklim krizinin önlenmesinin temel yolu, sera gazı emisyonlarının azaltılmasından geçiyor. Fosil yakıtlardan uzaklaşarak yenilenebilir enerji kaynaklarına (güneş, rüzgar, hidroelektrik) geçiş yapılması ve enerji verimliliğinin artırılması ile sanayi süreçlerinin daha temiz teknolojilerle donatılması, emisyonların azaltılması için önemli.

Sürdürülebilir kalkınma: Ekonomik büyüme ve kalkınmanın sürdürülebilir bir şekilde gerçekleştirilmesi, iklim krizinin önlenmesinde kritik bir faktör. Ülkeler gelişirken, çevresel kaynakların korunmasını, atıkların azaltılmasını ve doğal yaşam alanlarının sürdürülebilir yönetimini dikkate almak zorunda.

Adaptasyon ve dayanıklılık: İklim değişikliğine uyum sağlamak ve toplulukların dayanıklılığını artırmak, zaten mevcut olan etkileri azaltmada da önem taşıyor. Altyapının güçlendirilmesi, sel koruma sistemlerinin kurulması ve tarım uygulamalarının iklim değişikliğine uygun hale getirilmesi gibi önlemleri içeren bu adım, özellikle iklim değişikliğine karşı savunmasız bölgelerde hayati önem taşıyor.

İklim kriziyle mücadele, sadece hükümetlerin veya büyük kuruluşların değil, aynı zamanda önlemek ve geri döndürmek bireylerin elinde olmasa da onların da katkı sağlayabileceği bir süreç. Herkes, karbon ayak izini azaltma, sürdürülebilir tüketim alışkanlıkları benimseme ve çevre dostu politikaları destekleme yoluyla bu çabaya katkıda bulunabilir. Sonuç olarak, iklim kriziyle mücadele etmek mümkün, ancak hızlı ve kararlı eylemler gerektiren bir süreç.