Yeni salgınlar yolda

İki yılı aşkın bir süredir yaşadığımız Covid-19 pandemisi giderek etkisini kaybediyor. Tüm dünyada açıklanan yeni vaka sayıları düşme eğiliminde, can kayıpları da çok azaldı. Özellikle zengin batı ülkelerinde aşılama oranları da aşı karşıtlarının tüm karşı kampanyalarına rağmen istenilen düzeylere ulaştı. Bu nedenle uzmanların pandeminin henüz bitmediği uyarılarına rağmen çok sayıda ülke, özellikle son iki yıl içinde yaşadığı turizm sektörü kayıplarını telafi edebilmek için turizm hareketlerinin artmaya başladığı bu dönemde hemen hemen bütün sınır kontrollerini kaldırdı. Daha birkaç ay önce neredeyse adım başı PCR testi talep eden çok sayıda ülke bugün artık aşı kartı kontrolü bile yapmıyor.

Fakat popüler bilim dergisi Nature’de yayınlanan bir makale bugünlerde yaşanan bu gevşemenin çok uzun süreli olmayabileceğini gösteriyor. Makaleye göre küresel iklim değişikliği nedeniyle önümüzdeki 50 yıl içinde memelilerden diğer memelilere geçecek 15 bin yeni virüs vakası yaşanabilir. Yayınlanan bilimsel çalışma, alanında bir ilk olma özelliği de taşıyor ve küresel ısınmanın doğal yaşam habitatlarını nasıl etkileyerek, türler arasında hastalık etkenlerinin nasıl daha kolay yayılabileceğini modellemelerle gösteriyor.

Kaynak: Climate change will force new animal encounters — and boost viral outbreaks/ nature.com

Çalışmayı yürüten ekip, ilk adımda gezegenimiz ısınırken memelilerin nerelere göç edeceğini tahmin edebilmek için bir dağılım modeli hazırlamış. Virüs bulaşma modeli ise türlerin habitatları değiştikçe yayılımın nerede ve evrimsel olarak nasıl olacağı tahmin edilerek oluşturulmuş. Araştırmacılara göre türler arasında birbirine geçen virüslerde yaşanabilecek bir artış daha fazla salgın yaşanmasını tetikleyebilir, bu durum hem insan hem de hayvan sağlığı için ciddi yeni tehditler ortaya çıkarabilir.

En riskli bölgeler Afrika, Hindistan, Endonezya

Bu araştırma kapsamında yapılan modeller 2070 yılına kadar birçok memeli türünün ilk kez daha soğuk bölgelere doğru yayılacağını gösteriyor. Modellere göre şayet dünya 2°C ısınırsa türler arasında virüslerin geçişi, insan nüfusunun da çok yoğun olduğu Afrika’nın bazı bölgeleriyle, Hindistan ve Endonezya gibi ülkelerde çok artacak. Bu bölgelerde insan nüfusunun çok yoğun olması bu virüslerin insanlara bulaşma riskini de ciddi olarak artıracak.

Çalışmayı yapan bilim insanları grubundan Georgetown Üniversitesi’nden Gregory Albery’e göre bu modeller sonucu ortaya konan sonuçlar bize önümüzdeki on yılların sadece daha sıcak değil, yeni salgınların yaşanacağı bir dönem olacağını da gösteriyor. Ancak bu yayılımın insan sağlığı üzerindeki etkilerinin ne olabileceği konusunda araştırma grubu temkinli davranıyor. Araştırmacılara göre memelilerden insanlara virüs bulaşma riskinin ne kadar artacağını tahmin edebilmek çok zor. Çünkü insan çok daha karışık bir ekolojik ortam ve değişik sosyo-ekonomik yapılarda yaşadığı için insana bulaşmayı tartışırken daha dikkatli olmak gerekiyor. Araştırmacılar ayrıca sağlık hizmetlerine son pandemiden alınan derslerle yapılacak yeni yatırımların insan sağlığına yönelik riskleri azaltabileceğine de dikkat çekiyor Onlara göre hükümetler zaman geçirmeden patojen sürveyansına yatırım yapmalı, sağlık alt yapısını güçlendirmeli ve özellikle Güneydoğu Asya gibi bölgelerde doğal yaşam ve zoonotik hastalıklar yakından izlemeli…

Bu çalışma gösteriyor ki; küresel iklim değişikliğini durdurmak için çaba harcanırken, gözden kaçırılmaması gereken diğer önemli noktaların başında ise pandemiye hazırlıklı olmak geliyor. Son Covid-19 pandemisinin geçtiğimiz iki yıllık dönem içinde bize yaşattıklarından gerekli dersleri çıkarıp, önlemleri almazsak kısa süre içinde başka salgınlarla karşılaşmamız kaçınılmaz.