ManşetSağlık

UV ışınları hakkında her şey: Zararları ne, D vitamini için gerekli mi?

0

Güneşten yayılan yüksek radyasyonlu ultraviyole (mor ötesi) ışınlar, insan gözüyle görülemez, ancak zararlı etkileri ömür boyu sizinle kalabilir. 

İnsanların neredeyse üçte biri, güneşin ana UV kaynağımız olduğunu biliyor fakat UV’nin etkilerini hafife alıyor.

Birleşik Krallık‘taki son araştırmalara göre, insanların dörtte biri UV’nin sadece hava açıkken zararlı olduğunu düşünüyor. Üç kişiden biri UV’nin gözlerinee ciddi zarar verebileceğinin farkında değil, neredeyse yarısı UV hasarının geri döndürülebilir olduğunu düşünüyor.

Yetişkinlerin dörtte biri UV ışınlarının öğleden sonra 3’ten sonra zararlı olmadığına inanıyor ve yüzde 27’si hava soğuksa UV konusunda endişelenmeye gerek olmadığına inanıyor.

Ki bunların hiçbiri doğru değil.

D vitamini üretiminde çok az miktarda UV radyasyonu gerekli olsa da güneşe çok fazla maruz kalmak cildiniz ve gözleriniz üzerinde ciddi etkilere neden olabilir.

Öncelikle bazı temel bilgilere değinmekte fayda var:

  • UV indeksi (ışınların gücü) yılın birçok zamanında yüksek olabilir: UV seviyelerinin yüksek olması için sıcak olması ve gökyüzünün bulutsuz olması gerekmez. Güneşten gelen UV ışınlarının yüzde 80’e kadarı, hafif bulutlara nüfuz eder ve bu örneğin kışın, bulutlar ve kar arasında ileri geri yansıyabilir. Hatta bazı kapalı havalarda UV indeksi, güneşin doğrudan parladığı zamana göre daha bile yüksek olabilir.
  • Dünya Sağlık Örgütü tarafından geliştirilen UV indeksi, UV seviyesini düşükten çok yükseğe doğru, 0 ila 11 arasında değerlendirir ve yeryüzüne ulaşan ultraviyole ışınlarının seviyesini ifade eder. Bu seviye orta veya üzerinde (3-5) olduğunda önlem almak önemlidir.

  • Günlük ve haftalık hava durumu tahminlerini gösteren neredeyse her uygulamada UV indeks değerleri sunulur, bu bilgileri takip edilerek gününüzü planlayabilirsiniz.
  • Çocuklar UV radyasyonuna karşı yetişkinlere göre çok daha hassastır: Ebeveynlerin UV indeksini takip etmeleri ve gerekli önlemleri almaları çok önemlidir.

UV radyasyonu cildimize neler yapabilir?

Cilt, UV radyasyonuna aşırı maruz kaldığında güneş yanığı meydana gelir, sürekli aşırı maruz kalma cilt kanseri geliştirme riskini önemli ölçüde artırır:
Çünkü aşırı UV radyasyonu, cilt hücrelerindeki DNA’ya doğrudan zarar verir.

Genellikle güneş hasarının tamamı vücudun savunma sistemi tarafından tam olarak onarılamaz, bu nedenle yıllar içinde yavaş yavaş cilt yaşlanmasına neden olur ve cilt kanserine yol açabilir.

‣ Çok sıcak ne kadar sıcak?
‣ Hayvan dostlarımızı sıcaktan nasıl koruruz?

Çoğu insan başlangıçta sıcak, kırmızı cilt ve yorgunluk gibi hafif semptomlar yaşar fakat güneş yanığı çok ciddi olabilir ve tüm güneş yanıkları, devam eden sağlık etkilerine neden olabilir. Cilt kanseri vakalarının çoğuna güneşten veya güneşlenmekten kaynaklanan UV radyasyonu neden olur.

Cilt kanserinin önlenmesinde en önemli faktörlerden biri, UV radyasyon risklerinin azaltılabilmesi için davranışları değiştirmektir: Günü planlamak, örtünmek, şapka ve güneş gözlüğü takmak, gölgede vakit geçirmek ve kendinizi korumak için iyi UVA korumalı yüksek faktörlü bir güneş kremi kullanmak gibi.

Çocuklara ve bebeklere ekstra özen gösterilmesi önemlidir.

Dünya Sağlık Örgütü, cilde ve korunmasız gözlere vereceği zarar nedeniyle güneşlenmekten tamamen kaçınılması gerektiğini söylüyor.

‣ İklim değişikliğinin vücudumuzdaki 10 etkisi
‣ Mikroplastik maruziyetini azaltmanın 7 yolu

Radyasyonun gözlerimize büyük etkileri

UV,  gözlere ciltten çok daha fazla zarar vermesine rağmen yetişkinlerin yüzde 41’i UV’nin cilt kanserine neden olduğu konusunda endişelenirken, sadece yüzde 22’si UV’nin gözleri üzerindeki etkilerinden endişe ediyor.

Eyecare Trust’a göre gözler, cilde kıyasla UV ışınlarına 10 kat daha duyarlıdır.

Birçoğumuz, ışığı hafifletmek hatta stilimizi tamamlamak için güneş gözlüğü takarız ama güneş gözlüğü takmanın daha ciddi bir nedeni var.

UV maruziyeti, dünyada körlüğün önde gelen nedeni olan katarakt rahatsızlığının başlaması için önemli bir risk faktörüdür.

‣ Şişelenmiş suyun neden son kullanma tarihi var?
‣ Çevre dostu seks mümkün mü?

UV radyasyonunun gözlerimizin durumu üzerinde hem kısa hem de uzun vadeli etkileri olabilir: Kornea ve lensin yanı sıra gözün yüzey dokularına da zarar verebilir. UV, ciltte güneş yanığına sebep olduğu gibi gözün yüzeyini de yakabilir.

Çocukların gözleri UV hasarına karşı daha büyük bir risk altındadır.

İnsanlar genelde en koyu renkli camı olan gözlüklerin en büyük koruma sağladığına inanır, bu doğru değildir: Gözleri UV ışınlarından korumak için hem UV-A hem de UV-B radyasyonunun yüzde 99 ila 100’ünü engelleyen ve görünür ışığın yüzde 75 ila 90’ını kesen kaliteli, UV koruyucu güneş gözlüğü takmak önemlidir.

Göz etrafını çerçeveleyen güneş gözlükleri en iyi korumayı sağlar. Gözlerinizi daha fazla korumak için, UV indeksinin en güçlü olduğu gün ortasında, saat 11:00 ile 15:00 arasında gölgede kalmalısınız.

Nasıl etkili bir şekilde korunabiliriz?

İngiltere Ulusal Sağlık Sistemi‘ne (NHS) göre yapmamız gereken en önemli şey güneşin en güçlü olduğu zamanlarda gölgede vakit geçirmek.

Bu bizim enlemlerimizde yaklaşık olarak Mart ayından Ekim’e kadar 11:00 ile 15:00 saatlerine denk gelir. Bunun dışında uygun kıyafet, güneş gözlüğü ve güneş kremi korumaları ihmal edilmemeli.

‣ Eko-anksiyete ile nasıl başa çıkılır?

Güneş kreminde dikkat edilmesi gerekenler:

  • UVB’ye karşı koruma sağlamak için en az 30 güneş koruma faktörlü (SPF), en az 4 yıldızlı UVA korumalı ve AB standardına uygun olmalıdır. Çoğu güneş kremi 2 ila 3 yıllık bir raf ömrüne sahiptir, son kullanma tarihi geçmemiş bir güneş kremi kullanılmamalıdır.
  • Yüz, boyun ve kulaklar dahil olmak üzere tüm açıkta kalan cilde güneş kremi sürülmelidir, saç yok ise geniş kenarlı bir şapka takılması iyidir.
  • Güneş kremi ince uygulanırsa sağladığı koruma miktarı azalır: Sadece yüz, kollar ve boyun için yaklaşık 2 çay kaşığı güneş kremi, tüm vücut için en az yaklaşık 2 yemek kaşığı sürülmelidir.

  • Yeterli SPF30 uygulamamış olabileceğinizden endişeleniyorsanız, daha yüksek SPF’li bir güneş kremi kullanabilirsiniz.
  • Güneş koruyucu, üreticinin talimatlarına göre bol miktarda ve sık sık tekrar uygulanmalıdır.
  • Terleme veya suyla temas etme ihtimaliniz varsa suya dayanıklı güneş kremi kullanın: “Suya dayanıklı” olsa bile, suya girdikten, havluyla kurulandıktan, terledikten veya silindikten sonra tekrar uygulanmalıdır.
    Su güneş kremini temizler ve suyun serinletici etkisi yanmadığınızı düşünmenize neden olabilir. Su ayrıca ultraviyole (UV) ışınlarını da yansıtarak maruziyeti artırır.

  • Güneş cildi kurutabileceğinden, güneş kremini her 2 saatte bir yeniden uygulamak da önerilir.
  • Yanma riskini göze alacak kadar güneşte kalmayı planlıyorsanız, güneş koruyucu iki kez uygulanmalıdır: Dışarı çıkmadan 30 dakika önce ve dışarı çıkmadan hemen önce.
  • Güneşten korunmak için yalnızca güneş kremine güvenilmemelidir: Uygun giysiler ve güneşin en sıcak olduğu zamanlarda gölgede olmak önemlidir.

D vitamini için gerekli mi?

Küçük miktarlardaki UV ışını maruziyeti, vücutta D vitamini üretimine yol açtığı için sağlık için önemlidir.

Bir kişinin cildinin güneşteyken ürettiği D vitamini miktarı, cilt tonu, coğrafi konum, hava koşulları, yılın zamanı ve günün saati gibi birçok faktöre bağlıdır.İnsanlar genellikle güneşte sadece birkaç dakika geçirerek yeterli D vitamini üretebilir.

DSÖ ve CDC‘ye göre yeterli D vitamini düzeyini sağlamak amacıyla UV ışınlarına aşırı maruz kalmak gerekli değildir ve zararlıdır. 

Cilt bir seferde sadece sınırlı miktarda D vitamini üretebilir. Vücut bu sınıra ulaştığında, güneşte daha fazla zaman geçirmek D vitamini düzeylerini artırmaz  ama cilt kanseri riskinizi artırır.

Cilt kanseri riskini artırmadan D vitamini seviyelerini artıracak bilinen bir UV maruziyeti seviyesi yoktur.

D vitamini, UV’ye aşırı maruz kalma ile ilişkili riskler olmadan gıda ve diyet takviyeleri yoluyla güvenli bir şekilde elde edilebilir.

D vitamini kemik ve kas-iskelet sistemini güçlendirir, vücuttaki kalsiyum ve fosfat miktarını düzenlemeye yardımcı olur, her ikisi de kemikleri ve dişleri sağlıklı tutmak için gereklidir.

Bu yüzden DSÖ ve CDC, örneğin bir kurum içinde veya evde bakımda olanlar, yüksek enlemlerde yaşayan derin pigmentli, koyu renkli cilde sahip kişiler veya açık havada dini veya kültürel nedenlerle tüm vücutlarını örten kişilerin oral D vitamini takviyesi alabileceğini söyler.

More in Manşet

You may also like

Comments

Comments are closed.