Unuttuğumuz kabus kuraklık: İspanya’dan Türkiye’ye alarm zilleri çalıyor

Avrupa‘da bu kış yaşanan ortalamanın üzerindeki sıcaklıklar, rekor düzeyde düşük yağış seviyeleri ve şaşırtıcı derecede kar eksikliği kıtadaki nehirleri, kanalları ve göllerde endişe verici düşük seviyeler görünmesine yol açtı. Uzmanlar geçen yıl yaşanan şiddetli kuraklık manzaralarının tekrarlanabileceği uyarısında bulunuyor.

Kurumuş nehir yataklarının ve küçülen göllerin görüntüleri genellikle kışla değil, yazın kavurucu sıcağıyla ilişkilendiriliyor. Ancak yıla olağanüstü sıcak ve kurak başlayan Avrupa’da, orta ve güneybatı Fransa, kuzey İspanya ve kuzey İtalya da dahil olmak üzere kıtanın geniş bir bölümü şimdiden kuraklıkla boğuşuyor.

Bunun su kaynakları için şimdiden alarm verdiği belirtiliyor.

‣ Araştırma: Avrupa yıkıcı bir kuraklık felaketinin eşiğinde

‣ Ardı ardına sıcaklık rekorları kaydedilirken kışa ne oldu?

CNN‘den Christian Edwards ve Gabby Gretener’ın aktardığına göre, Avusturya‘daki Graz Teknoloji Üniversitesi‘ndeki araştırmacılar tarafından ocak ayında yayınlanan ve dünyanın yeraltı su kaynaklarını analiz etmek için uydu verilerini kullanan bir çalışma, Avrupa’nın su stoklarının  “çok istikrarsız” hale geldiğini ortaya koyuyor.

Araştırmacılardan Torsten Mayer-Gürr, “Bundan birkaç yıl önce, suyun Avrupa’da bir sorun olacağını asla hayal edemezdim” dedi: “Ama burada su kaynaklarıyla ilgili sorunlar yaşıyoruz – bunun üzerine düşünmemiz lazım.”

Fransa’nın güneybatısındaki Montbel Gölü’nün kenarında mahsur kalan bir tekne. Fotoğra: Valentine Chapuis / AFP

Fransa’da kuraklık rekor seviyede 

60 yılı aşkın süredir en kurak dönemini yaşayan Fransa’da yakında su kullanım kısıtlamalarının başlayabileceği öngörülüyor.

21 Ocak’tan 21 Şubat’a kadar art arda 32 gün kayda değer bir yağış almayan ülkede, kayıtların tutulmaya başlandığı 1959’dan bu yana en uzun yağışsız dönem yaşanıyor.

CIMA Araştırma Vakfı ise Alplerin normalden yüzde 63 daha az kar yağışı aldığına dikkati çekiyor.

Nehir akışlarının yıl boyu devam edebilmesi büyük ölçüde kar yağışlarına bağlı olduğundan, kışın görülen kar eksikliği, ilkbahar ve yaz aylarında su rezervlerini tehdit edebilecek hale gelebilir.

Ülkenin Ekolojik Geçiş ve Bölgesel Uyum Bakanı Christophe Béchu, kış kuraklığını “benzeri görülmemiş” olarak nitelendirerek ülkenin alarm durumunda olduğuna dair uyarıda bulundu.

Kuzey İtalya’da yer alan Garda Gölü’nde daha önce sular altında olan bir şerit üzerinden San Biagio Adası’na yürünebiliyor. Fotoğraf: Alex Fraser / Reuters

İtalya’da kanallar kuruyor, göl yatakları gün yüzüne çıkıyor

İtalya’da ise ülkenin en ünlü su kütlelerinden bazıları kurumaya devam ediyor. Garda Gölü‘ndeki su seviyeleri o kadar düşük ki, artık açıkta kalan bir göl yatağı şeridinden gölün ortasındaki bir adaya yürüyerek geçilebiliyor.

Yağış olmaması ve gelgitlerin azalması nedeniyle Venedik’teki bazı kanalların su seviyelerindeki düşüş, gondolların geçişini imkansız kılıyor. Uzun süredir sel korkusu yaşayan kent, şimdi ise kuraklık sorunuyla boğuşuyor.

İtalya’nın en uzun nehri olan ve kuzeydeki tarımsal merkezin içinden geçen Po Nehri, yılın bu zamanında normalden yüzde 61 daha az suya sahip.
Geçen yaz İtalyan hükümeti, 70 yılın en kötü kuraklığını yaşayan Po’nun çevresindeki bölge için olağanüstü hal ilan etmişti.

‣ İtalya’da kuraklık OHAL’i ilan edildi

‣ İklim Krizi: İtalya’nın en uzun nehri Po kuruyor, tarım alanlarını deniz suyu basıyor

İtalyan çevre grubu Legambiente‘nin genel müdürü Giorgio Zampetti, bir basın açıklamasında durumun daha da kötüleşmesinden korktuğunu söyledi:  “2023 daha yeni başladı, ancak aşırı hava olayları ve kuraklık seviyeleri açısından endişe verici sahneler görüyoruz.”

Venedik’teki bazı kanallarda düşük su seviyeleri nedeniyle gondol trafiği durdu. Fotoğraf: Manuel Silvestri / Reuters

İspanya, su kaynakları için endişe duyuyor

Geçen yıl en sıcak yılını yaşayarak rekor kıran İspanya’da da su kaynaklarıyla ilgili endişeler yükseliyor.

Ekolojik Geçiş ve Demografik Sorunlar Bakanı Teresa Ribera  “Yalnızca yağmura bel bağlayarak içme suyu veya ekonomik kullanımlar için su teminini garanti edemeyiz” uyarısı yaptı.

Ülke, sanitasyon ve arıtmayı iyileştirme ve sulamayı modernize etme önlemleri de dahil olmak üzere su yönetimine yaklaşık 24 milyar dolarlık yatırım yapma planlarını onaylamıştı.

İspanya’da  1980’den bu yana kullanılabilir ortalama su yüzde 12 azaldı ve 2050’ye kadar yüzde 40’a kadar düşebileceği öngörülüyor.

Fransa’nın güneybatısındaki Serignac-Peboudou yakınlarındaki Graoussettes Gölü’ndeki düşük su seviyesini ortaya koyan su seviyesi göstergeleri. Fotoğraf: Philippe Lopez / AFP

‘Önümüzdeki haftalar kritik öneme sahip’

Avrupa daha önce yaz kuraklıklarıyla sarsılmış olsa da uzmanlar, son iki ayın olağanüstü kuraklığının kısmen yükselen ortalama küresel sıcaklıklardan kaynaklanan yeni bir gerçekliğe işaret edebileceğinden korkuyor.

Euronews’ten Alasdair Sandford’ın aktardığına göre, Fransa’nın güneybatısındaki Lac des Graoussettes kıyılarında düşen su seviyeleri nedeniyle şeridin bitki örtüsüyle kaplandığı görülüyor. Yerel çiftçiler ve balıkçılar tarafından kullanılan 32 hektarlık rezervuarın yalnızca dörtte biri dolu.

Elma, erik, ceviz, fındık, domates, çilek, tahıl ve diğer tohumların yetiştirilmesinin büyük ölçüde yerel rezervuarlardan gelen suya bağlı olduğu bu bölge için yeni bir kuraklığın felaket olabileceği düşünülüyor.

Avrupa Mevcut Kuraklıklar Haritası. Harita: Copernicus İklim Değişikliği Servisi

İspanya’dan Türkiye’ye kadar alarm zilleri çalıyor

Avrupa Komisyonu‘na bağlı Copernicus İklim Değişikliği Servisi, Avrupa’daki mevcut kuraklıkların haritası, ocak ayında güney Avrupa’nın birçok bölgesinde düşük toprak nemine ilişkin uyarılara yer veriyor. Uyarılar, orta ve güneybatı Fransa’dan kuzey İspanya, kuzey İtalya, güney Almanya‘nın yanı sıra kuzey Yunanistan ve güney Bulgaristan’ın önemli bölümleri ile Türkiye‘nin çoğunu kapsıyor.

Yakın zamanda Avrupa çapında görülen ve kuzey Romanya gibi bölgelerde şiddetli sellere neden olan şiddetli yağışlar, kış boyunca uzun süren kurak dönemin yarasına merhem olmuyor.

‣ Türkiye’de son 22 yılın en kurak ocak ayı yaşandı

Türkiye’de yıla kurak başlangıç

Türkiye de son 22 yılın en kurak ocak ayı ile yıla kurak bir giriş yaptı. Metrekare başına geçen yıl ocakta 87,3 kilogram olan yağış miktarı, geçen ay 33,2 kilogramda kalarak, son 22 yılın en düşük seviyesini gördü. Türkiye geneli ocak yağışları, normalin ve geçen yılki ocak ayı miktarının altında kaydedildi. Yağışlar, ocak ayı normaline göre yüzde 52, geçen yıl ocak yağışlarına göre yüzde 62 azaldı.

Yağışlı gün sayısı 1991-2020 ortalamasında 11,7 gün olarak hesaplanırken, ocak ayında Türkiye genelinde ortalama 7,3 gün olarak gerçekleşti.

Yağışların azalmasıyla kuraklık da belirgin hale geldi. Üçer aylık dönemler halinde elde edilen meteorolojik kuraklık analizlerine göre, “olağanüstü kuraklık” şeklinde tanımlanan ileri düzey kuraklığın yaklaşık 30 ilde etkisini gösterdiği açıklandı.