By 
Reuters‘ın Rusya gümrük verilerine dayandırdığı haberine göre, Ukrayna‘nın Rusya tarafından ilhak edilen bölgelerinde üretilen en az 14,3 milyon dolar değerinde kömür bu yıl Türkiye’ye ihraç edildi.
Veriler, Şubat ve Temmuz 2023 tarih aralığında Ukrayna’nın ayrılıkçı bölgelerinden Donetsk ve Luhansk‘tan yaklaşık 160 bin 400 ton kömürün Türkiye’ye geldiğini gösterdi. Gümrük verilerinde yer alan üç üretici, bu dönemde iki bölgeden Türkiye’ye kömür sevk ettiklerini doğruladı.
Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği‘nin aksine Türkiye, Rusya veya Moskova tarafından kontrol edilen Ukrayna‘nın bölgeleriyle ticarete kısıtlama getirmedi. Washington, şirketleri Rusya’nın Ukrayna’ya karşı savaş açmasına veya yaptırımları delmemesine yardım etmemeleri konusunda uyardı.
Türkiye Ticaret Bakanlığı ve Gümrük Müdürlüğü, sevkiyatlarla ilgili açıklamada bulunmadı.
‣Ukrayna sivil toplumu savaş sonrası ‘kömür bölgelerinde adil geçiş’e hazırlanıyor
‣ Rusya’nın fosil yakıt geliri, Ukrayna savaşının maliyetini geride bıraktı
‣Rusya yaptırımlara rağmen Almanya’nın en büyük kömür tedarikçisi oldu
‘Türkiye sevkiyatların yüzde 95’ini oluşturuyor’
Reuters tarafından incelenen bir ticaret veri sağlayıcısından alınan veriler, Şubat ve Temmuz ayları arasında en az 10 üreticiden gelen kömürün Türkiye’ye gittiğini gösterdi. Rakamlar, Türkiye’nin ilhak edilen bölgelerden en büyük kömür ihracat noktası olduğunu ve bu dönemdeki sevkiyatların yüzde 95’ini oluşturduğunu gösterdi.
Büyük bir kömür tüketicisi ve ithalatçısı olan Türkiye, kömürün elektrik üretimindeki payını artırarak küresel eğilimi tersine çeviriyor. Resmi verilere göre, bu yılın ilk yarısında ithal kömürden 31,5 milyon megawatt saat (MWh) elektrik üretildi; bu, 2022’nin aynı dönemine göre dörtte bir artışa işaret ediyor.
Interfax‘ın Rus şirketlerinin bulunduğu Spark veri tabanına göre, kömür satıcıları Rusya’da ve ilhak edilmiş Ukrayna topraklarında kayıtlı.
Gümrük verilerine göre, alıcılar Hong Kong, BAE ve Belize ile Britanya Virjin Adaları da dahil olmak üzere açık denizde kayıtlı şirketlerdi. Listede Türkiye’den bir şirket bulunmuyordu.
Kasım ayında, Donetsk Halk Cumhuriyeti‘nin (DNR) o zamanki başkanı Vitaliy Pavloviç Khotsenko, bölgenin halihazırda Türkiye’ye kömür ihraç ettiğini ve kömürün buradan Orta Doğu ve Afrika‘daki pazarlara gittiğini söyledi.
‣Türkiye 2023’ün ilk yarısında Avrupa’nın en büyük kömür kirliliği kaynağı oldu
Fotoğraf: Aly Song / Reuters
Reuters, DNR’de üretilen kömürün 2022’de Türkiye’ye veya diğer ülkelere teslimatına ilişkin gümrük verilerinde herhangi bir bilgiye ulaşamadığını bildirdi.
Donetsk ve Luhansk bölgelerinde Rusya’nın görevlendirdiği yetkililerin yanı sıra Ukrayna hükümeti de kömür ihracatıyla ilgili açıklamada bulunmadı.
Rusya Enerji Bakanlığından da açıklama gelmedi. Rusya Federal Gümrük Servisi, Reuters’in sorularına yanıt olarak Şubat 2022’den bu yana dış ticaret istatistiklerinin yayınlanmasını askıya aldığını bildirdi.
Ticaret verileri, kömürün nasıl ihraç edildiğine dair tam bir bilgi ortaya koymaya olanak tanımazken, bir kısmının Rusya’nın güneyindeki liman kenti Rostov‘dan, bir kısmının da Donetsk ve Luhansk‘a demiryolu bağlantısı bulunan Karadeniz‘deki Novorossiisk limanından gittiğini gösterdi. Reuters, bunların bir kısmının mı yoksa tamamının mı Türkiye’den yeniden ihraç edildiğini ise belirleyemediğini aktardı.
‣Dünya 2022 yılında kömür tüketiminde sekiz milyar tonu aştı
Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesinden üç gün önce, 21 Şubat 2022’de uygulanan ABD yaptırımları, ABD’nin Donetsk ve Luhansk Halk Cumhuriyetlerinden (LNR) ithalatını veya bu bölgelere ihracatını yasaklıyor. İki gün sonra Avrupa Birliği, iki bölgeden gelen mallara ithalat yasağı da dahil olmak üzere önlemler duyurdu.
Türkiye’de aynı kısıtlamalar bulunmuyor. ABD, Ukrayna’ya karşı savaşta Moskova’yı desteklediğini söylediği Türkiye’nin de aralarında bulunduğu şirketlere yaptırımlar uyguladı.
Fotoğraf: Dane Rhys / Reuters
ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü, Türkiye’ye yapılan sevkiyatlarla ilgili soruya, “Buna benzer ticaret haberlerinin farkındayız, ancak spesifik bulgularınız hakkında yorum yapamayız” yanıtını verdi ve ekledi:
“Rusya’nın Ukrayna’nın doğal kaynaklarının çalınmasından kâr elde etme girişimlerini kınıyoruz. Ukrayna’nın doğal kaynakları Ukrayna halkına aittir.”
Avrupa Komisyonu yorum yapmaktan kaçındı. Nisan ayında Reuters, Çinli bir şirketin Ukrayna’nın Rusya’nın ilhak ettiği bölgesindeki bir tesisten bakır satın aldığını bildirmişti.
‘Ticari sır’
Rusya, Eylül 2022’de doğu Ukrayna’daki Donetsk ve Luhansk bölgelerinin tamamını ilhak ettiğini duyurdu, ancak devam eden çatışmalar nedeniyle yalnızca bir kısmını kontrol ediyor.
Ukrayna, Batılı müttefikleri ve Türkiye de dahil olmak üzere BM Genel Kurulundaki ülkelerin büyük çoğunluğu, ilan edilen ilhakı yasa dışı olarak kınadı.
Reuters, ilhak edilen iki bölgeden kömür ihraç eden 10 madenci ve ilgili şirketin değerlendirmelerine ulaşmaya çalıştığını ancak yalnızca dört kişiyle temas kurabildiğini; diğerlerinden ise yanıt gelmediğini aktardı.
Gümrük verileri, ilhak edilen bölgelerdeki şirketlerin Şubat-Temmuz ayı hacminin 100 bin tonunu Türkiye’ye sağladığını gösterdi.
Reuters, Moskova’da kayıtlı bir ticaret şirketi ve Vostokugol’ün tek satıcısı olan Florance LLC’nin üst düzey yetkilisi Adzhmal Zalmai‘nin, Türkiye’ye yapılacak sevkiyatlar hakkında soru sorulması üzerine telefonu kapattığını bildirdi.
2014’ten bu yana Rusya yanlısı vekillerin kontrolünde olan Luhansk kenti yakınlarındaki Antratsyt kasabasında faaliyet gösteren özel madencilik şirketi Nedra-06’nın yöneticisi Anton Nadeyev, Türkiye’ye sevkiyat yapıldığını doğruladı.
Nadeyev, “Bu zaten bizim ticari sırrımız. Bunu dile getirmeye hazır değilim” dedi.
Gümrük verileri, Nedra-06’nın Mayıs ve Haziran aylarında Türkiye’ye toplam bin 600 tonluk iki kömür sevkiyatı yaptığını gösteriyor.
Gümrük verilerine göre Brig Management LTD, Şubat ayından Temmuz ayına kadar Ukrayna’nın ilhak ettiği bölgelerde çıkarılan 49 bin ton kömürü 4,8 milyon dolar değerinde Türkiye’ye sevk etti.
Rusya’nın kontrolündeki Donetsk’te kömür üreticisi olan ve maden kasabası Yasynuvata’da yaşayan iş insanı Denis Karashchuk da şirketinin üretiminin bir kısmının Türkiye’ye sevk edildiğini doğruladı.
Veriler, Brig Management LTD ve Green Rabbit LTD’nin Rusya limanlarından satın aldığı kömürün Türkiye’ye götürüldüğünü gösterdi.
Comments