Türkiye, 2024 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’nde Filistin, Venezuela, Yemen, Pakistan, Somali ve Libya gibi ülkelerin gerisinde kaldı.
24 Temmuz, ülkede 16 yıldır “Basın Bayramı” ya da “Basın Özgürlüğü için Mücadele Günü” olarak kutlanıyor.
Fransa merkezli uluslararası sivil toplum kuruluşu olan Sınır Tanımayan Gazeteciler‘in (Reporters sans frontières – RSF) bu yılki endeksinde Türkiye 180 ülke arasında 158’inci sırada yer aldı.
Endekste en üst sırada Norveç bulunurken, 180’inci ve en son sırada Doğu Afrika ülkesi Eritre, 179. sırada ise Suriye yer aldı.
Son altı ayda 219 gazeteciye yönelik hak ihlali
Uluslararası Basın Enstitüsü‘nün (International Press Institute – IPI) Türkiye verilerine göre, şu anda 13 gazeteci cezaevinde bulunuyor. 2024 yılının başından bu yana ise 219 gazeteciye yönelik hak ihlali tespit edildi. Bu ihlallerin yüzde 43’ünü oluşturan 95’i “tehdit, hedef gösterme ve sözlü şiddet” kategorilerinde.
Son altı ayda gazetecilere yönelik uygulanan 85 hak ihlali ise “tutuklama, gözaltı ve davaları içeren yasal yollarla yapılan şiddet” kategorisinde yer alıyor. Hak ihlallerinden en az 25’i ise “fiziksel şiddet” olarak tespit edildi.
Ocak 2024’ten bu yana da 110’dan fazla gazeteci en az 80 duruşmaya çıkartıldı. Bu 80 duruşmanın yalnızca 15’inde gazeteciler hakkında beraat kararı verildi. 16 gazeteciye hapis cezası verilirken, 58 gazetecinin duruşmaları ise ileri bir tarihe ertelendi ya da hükmün açıklanması geri bırakıldı.
Görülen davaların yüzde 39’unda gazeteciler “terör örgütüne üye olmak” ya da “terör propagandası” yapmakla suçlanırken, yüzde 30’unda ise “hakaret ve iftira” suçları yöneltiliyor.
IPI’ın verilerine göre, Ocak-Temmuz 2024 döneminde 141 gazete veya haber sitesi Basın İlan Kurumu (BİK) tarafından kısıtlamaya maruz kaldı. Toplamda ise bu kurumlara 505 günlük erişim yasağı getirildi.
Bağımsız İletişim Ağı Medya Gözlem Raporu’na göre ise, nisan-haziran aylarında Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) medya kuruluşlarına toplamda 29 milyon 205 bin 625 TL’lik para cezası kesti.
Euronews’e konuşan Sınır Tanımayan Gazeteciler Türkiye temsilcisi Erol Önderoğlu, RSF’nin yıllık olarak yayınladığı “Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi”nde Türkiye’nin 158. sırada yer almasının, medya bağımsızlığına saygı duyulmamasının bir yansıması olduğunu ifade etti.
Medyaya hükmetmenin amaçlandığını savunan Önderoğlu, Türkiye’nin verilerine ilişkin “Bu, yargıya hakim olmayı önceleyen bir politikanın fotoğrafıdır. Demokratik kurumsallık görüntüde var ancak içi boşaltılmış” diye konuştu.
Önderoğlu, basın özgürlüğü anlamında Türkiye’nin gelişim göstermesi için yargı mekanizmasının düzelmesi gerektiğini söyledi: “Üst sıraları kazanma, yargı mekanizmasının yapı ve işleyişi itibarıyla hakkaniyet temellerine oturtulması, otoriter yasama pratiğinden vazgeçilmesi ile gazetecilere yönelik keyfi tutuklama ve kovuşturmalara son verilmesine bağlıdır.”
MHP’den 63 gazeteciyi hedef gösteren dilekçe
Son olarak bir konuğun “Ermeni Soykırımı” ifadesi yüzünden Açık Radyo‘nun yayın lisansı iptal edilmiş; MHP ise eski Ülkü Ocakları Başkanı Sinan Ateş’in öldürülmesine ilişkin davada “müdahil olma” talebindeki dilekçesinde, “bölücü, liberal, Marksist, Fetöcü yapıların elemanları” diye andığı gazetecilerin de yer aldığı 154 kişilik bir isim listesini açıklayarak; bu kişilerin mahkemeye çağrılarak ifadelerinin alınmasını istemişti.
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Grup Başkanvekili Ali Mahir Başarır da söz konusu isim listesi için, “Bu fişlemedir ve birinin burnu kanarsa iktidar hesabını veremez” demişti.
