Marmara Gölü’nü tarım alanına dönüştüren Manisa Valiliği, DSİ Genel Müdürlüğü, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü ile Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü (TİGEM) arasında imzalanan iş birliği protokolüne ve sulak alan sınır revizyonu kararına karşı açılan davanın duruşması 4 Kasım’da Manisa 2.İdare Mahkemesi’nde gerçekleşti.
Manisa il sınırları içerisinde yer alan Marmara Gölü, barındırdığı kuş türleri ve zengin biyolojik çeşitliliğiyle Türkiye’nin doğal miraslarından biri olarak biliniyor. Doğa Derneği tarafından 2004 yılında yayımlanan “Türkiye’nin Önemli Kuş Alanları” kitabında 184 Önemli Kuş Alanı arasında listelenen göl, 2006 yılında da “Türkiye’nin Önemli Doğa Alanları Kitabı”nda 305 Önemli Doğa Alanı’ndan biri olarak yer aldı. Gölde, kış aylarında yaklaşık 65 bin su kuşu gözlemlenirken, bölge birçok kuş türü ile Türkiye’ye endemik balık türleri için önemli bir yaşam alanı sağlıyor.
2017’de Ulusal Sulak Alan Komisyonu tarafından “Ulusal öneme haiz sulak alan” olarak tescillenen Marmara Gölü, bir zamanlar Türkiye’nin en önemli sulak alanlarından biriydi. Ancak, yanlış tarım ve su politikaları nedeniyle kurutulan göl, bugün hayatta kalma mücadelesi veriyor. Uzmanlar, gölün doğal su dengesinin bozulmasının hem gölde barınan türleri hem de bölgedeki ekosistemi ve tarımsal üretimleri olumsuz etkilediğine dikkat çekiyor. Doğa Derneği ve sivil toplum kuruluşları, Marmara Gölü’nün tekrar eski haline kavuşabilmesi için çağrıda bulunurken, gölün restorasyonuyla Türkiye’nin biyolojik çeşitliliğine katkı sağlanabileceğini vurguluyor.
Mahkeme Marmara Gölü’nün geleceği için son kararı verecek
Manisa Valiliği, DSİ Genel Müdürlüğü, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü ile Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü (TİGEM) arasında 4 Kasım 2022’de Marmara Gölü Sulak Alanı Rehabilitasyon Üzerine İş Birliği Protokolü imzalanmıştı. Protokol kapsamında gölün TİGEM’e tahsis edilerek bir seddeyle bölünmesi, büyük kısmının tarım alanına dönüştürülmesi planlandı.
Protokolün hemen ardından Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı Ulusal Sulak Alan Komisyonunun (USAK) 8 Aralık 2022 tarih ve 37-2022/2 sayılı, “Manisa İli Gölmarmara İlçesi sınırları içerisinde bulunan Marmara Gölü’nün eski haline gelmesi durumunda koruma bölgelerinin yeniden değerlendirilmesi kaydıyla, Revize Sulak Koruma Bölgeleri sınırlarının onaylanması ve uygulanması” kararı verdi.
Doğa Derneği ise hem Ulusal Sulak Alan Komisyonu’nun sulak alan sınır revizyonu kararına hem de işbirliği protokolüne karşı bir dava dosyası hazırladı. Dernek bu dosyayla 2023 yılı Ocak ayında, S.S. Gölmarmara ve Çevresi Su Ürünleri Kooperatifi, WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı), Salihli Çevre Derneği, Akhisar Çevre Derneği, Manisa Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma ve Çevre Derneği ve göl çevresinde yaşayan kişilerle birlikte dava açılmasına öncülük etti.
Dava keşfi sonrasında hazırlanan bilirkişi raporları, alandaki uygulamaların Marmara Gölü sulak alan ekosistemini yok edeceğini, bu uygulamalar yerine alana su sağlanırsa bölgenin sulak alan ve göl niteliğini kazanmaya elverişli olduğunu ortaya koydu.
Ulusal Sulak Alan Komisyonu’nun sınır revizyonu kararına ve gölün tarım arazisine dönüştürülmesine ilişkin işbirliği protokolüne karşı açılan davayla ilgili nihai duruşma gerçekleşti. Sivil toplum kuruluşları ve vatandaşlar, Marmara Gölü’nün korunması adına Mahkeme’nin projenin iptaline yönelik karar vermesini bekliyor.
‘TİGEM’in bölgeden çıkması ve göle su sağlanması şart’
Doğa Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Dicle Tuba Kılıç Marmara Gölü’nün yalnızca Manisa’nın değil, tüm Türkiye’nin biyolojik çeşitliliği açısından büyük öneme sahip bir sulak alan olduğuna dikkat çekti:
“Göl, kurutulana kadar birçok kuş türüne, endemik balıklara ve çeşitli canlı türlerine ev sahipliği yapmıştır. Yanlış su ve tarım politikaları yüzünden tamamen kuruma tehlikesiyle karşı karşıya kalan bu alanda, TİGEM tarafından yapılmak istenen tarımsal faaliyetler hem bölgeye zarar veriyor hem de yasadışı yollarla gerçekleşiyor.
Bilimsel raporlar açıkça göstermektedir ki, Marmara Gölü’ne su sağlandığı takdirde bölge yeniden doğal sulak alan niteliğine kavuşacaktır. Ancak TİGEM’in yapmaya devam etmek istediği proje uygulamaları gölün ekosistemini tamamen yok edecek nitelikte. Yerel halk ve sivil toplum örgütleri ile birlikte Marmara Gölü’nün korunması için mücadelemizi sürdüreceğiz. Göl havzasındaki yaşamın sürmesi için adaletin yerini bulacağına inanıyoruz. Bu karar, yalnızca Marmara Gölü’nün değil, Türkiye’deki tüm sulak alanların geleceği için de örnek teşkil edecektir.”
Doğa Derneği Hukuk Danışmanı Av. Özlem Altıparmak da “Dava süreci, kamu idarelerinin hatalı su ve tarım politikalarının ve sorunları çözmekteki isteksizlik ve eylemsizliklerinin yol açtığı sorunları görmek; iklim değişikliği ile mücadele, biyoçeşitliliğin korunması, afetlerle mücadele ve arazi bozunumunun önlenmesi için sulak alanların korunmasının ve restorasyonunun nasıl hayati bir rol oynadığının yargısal tespiti açısından uluslararası boyutta bir emsal oluşturmaktadır” değerlendirmesi yaptı.
