Hafta SonuKitapManşet

Savaşın karşısına dikilen âşıklar: CEMİLE – Fatma Nuran Avcı

0

Aşk filmi deyince, sanırım ilk akla gelendir, Selvi Boylum Al Yazmalım. Filmi çarpıcı, etkileyici ve unutulmaz kılan; “konusu ya da oyuncuları mı” tartışmasını izleyicilere bırakıyorum. Bu güzel filmin esin kaynağı, Cengiz Aytmatov’un Cemile adlı kısa romanından söz etmek istiyorum. Kitabın ilk olarak 1969 yılında sinemaya uyarlanması, sine‘masal’ atmosferinin göstergesi bence. Aytmatov’un eserlerinin 167 dile çevrilmiş olması da evrensel bir yazar olduğunun kanıtı.

cemile2

Yazarın adını duyuran, başarısının temelini oluşturan, ses getiren uzun hikâyesi Cemile’nin, beni bunca etkilemesini, derinden yaralamasının sebebi belki de; aylardır tekneler dolusu insanın kıyıya vuran bedenleri, kara kuru avuçlarını açan açlığa baka baka, görmezden geldiğimiz insanlar, yanı başımızda olduğu halde inkâr ettiğimiz savaş gerçeği.

Kırgızistanlı yazar Cengiz Aytmatov’un yaşamı İkinci Dünya savaşının yokluk yıllarında başlar. Eğitimini Kazakistan’da ve Kırgızistan’da tamamlayarak veteriner olur. 1952 yılında ilk hikâyesini yayımlar. 1956 ve 1958 yılları arasında Moskova’da Gorki Edebiyat Enstitüsü’ne devam eden yazarın Cemile adlı hikâyesi Yeni Dünya dergisinde 1958 yılında yayımlanır. Cemile okurdan oldukça olumlu tepki alır, büyük ilgi görür.

cengiz aytmatov

Kitabın bu kadar ses getirmesinin sebebi; yazarın kırsal kesimdeki insanları anlatırken iklimi, coğrafyayı, sosyal ve savaş koşullarındaki mücadeleyi gerçekçi bir biçimde ve efsanevi bir dille yansıtmasındaki başarısında saklıdır, şüphesiz. Sadeliğin içinden taşan coşku, coşkunun içinden çıkan dayanılmaz acılar, sahnelerin doğa atmosferi içinde kaynaşması; okura saman saplarının kaşıntısını, aşktan kuruyan dudakların isteğini geçirir.

İki çetin şartın betimlenmesi, üstelik neredeyse yan yana gitmesi dikkat çekicidir: Zor tabiat ve zor aşk. Kolların, omuzların, insan gücünün sonuna kadar mücadelesi inanılmaz bir dille anlatılmış. Kocası savaşta olan kadın ve karşısında gazi olarak savaştan dönen bir adam. Savaş, cepheye giden askerler, hastanelerde yaralananlar, dönen gaziler olarak anlatılırken; cephe gerisi, açlık ve kıtlıkla verilen çaba, buğday başaklarının, balyalarının, at arabalarının üzerinden işlenir.

cemile3cemile4cemile5

Yeni yetişen bir genç olan anlatıcı, üvey ağabeyinin karısının, yabancı bir erkekle her gün yapmak zorunda olduğu yolculuğu anlatırken dilini akıcılıktan yana kullanmış. Ancak zamanla ritim yükselerek kitabın sonuna doğru heyecanlı bekleyişle okuru içini almış. Karakterlerdeki alabildiğine zıtlık, zıtlıktan beslenen çekim gücü çok başarılı sahnelerle anlatılmış. Cemile güzel, becerikli, cesur bir kadın. Danyar savaştan dönmüş bitkin, yorgun, kimsesiz, suskun bir adam. Cemile hareketli, atlıyor, zıplıyor, sakınmasız. Saçı, yüzü, bedeni her yanından gençlik, dirilik akıyor. Danyar bir bacağını sürüklüyor, zayıf, içinde hep bir vatan özlemi. Aralarındaki yakınlaşma bir türküyle başlıyor. Danyar’ın suskun dilinden dökülen ezgilerle yasak aşk filizleniyor. Bu aşk oluşurken çevresel şartlarının anlatımı, olaylar, yasağı meşrulaştırıyor, onaylatıyor. Cemile’yle Danyar’ın kaçması, verilen mücadelenin ödülü. Aşkın kazanması adına efsane dilli anlatım, adeta masal yapıyor romanı. Cemile’nin elinde bohçası, Danyar’ın elini hayata tutunmak istercesine yakalamış, savaşın yorduğu bedenlerin sonunda mutluluğu bulması, ortak insani duyguları akla getirirken, okuru can evinden vuruyor. Kitabın gücünün, derinliğinin nedenleri usta kalemin canlı renklerle doğa ve insanı resmetmesinde saklı. Bir tablodan başlayan kitap, sayfalar boyunca fırça izlerini, boyalarını kaybetmiyor ve nihayetinde aşkı anlatarak, aşkın resmini çizerek bitiyor.

İnsanın kendinden vazgeçmesi aşkla dolu dünyada mümkün gibi görünmüyor.

Savaşın karşısına dikilen aşklarla susar mı bombalar, füzeler, bilmiyorum. Ama sağ kalanları yaşama bir şekilde bağlar diye düşünüyorum. En azından kendi adıma aşklarla ayakta kalan barış dolu bir dünya diliyorum.

https://www.youtube.com/watch?v=qvMbzHFgHx0

Cengiz Aytmatov, Cemile, Roman, 80 Sayfa, Ötüken Neşriyat

17-fatma-nuran-avcı

 

 

Fatma Nuran Avcı

More in Hafta Sonu

You may also like

Comments

Comments are closed.