By 
Dünyanın koronavirüsle imtihanı hala devam ederken, devletler de bu dönemde halka ekonomik destek konusunda önemli bir sınav veriyor.
Bazı ülkeler salgından dolayı yaşanan mağduriyetlerden halkını korumaya uğraşırken, bazı ülkelerin halkını kaderine terk ettiği görülüyor.
ABD’de durum
Amerika Birleşik Devletleri koronavirüs salgınından en çok etkilenen ülkelerin arasında yer alıyor.
Salgın sebebiyle yaklaşık yarım milyon insanın hayatını kaybettiği ABD’de, 7 Nisan itibariyle koronavirüs yardım planının bir parçası olarak 156 milyondan fazla vatandaşa kişi başına 1400 dolarlık doğrudan ödeme yapıldığı açıklandı.
Ödeme yapılanların başında da 2019 ve 2020 yıllarında vergi beyannamesi vermemiş, Sosyal Güvenlik yardımlarıyla yaşamını sürdüren 25 milyon kişi yer aldı.
1,9 trilyonluk Covid-19 yardım paketi kapsamında halka aylık 300 dolar federal işsizlik yardımı yaz sonuna kadar devam edecek. Paket, koronavirüs aşılarının dağıtımı, eğitim, salgından etkilenen tüm kurumlara yardımı da içeriyor.
Bunların yanında, düşük gelirli ailelere vergi indirimi, kira ve gıda yardımında artışları da içeriyor. Bu paket, salgının başladığı zamandan beri Kongre’de kabul edilen altıncı paket oldu.
Öte yandan, 27 Mart 2020 tarihinde de Koronavirüs Yardım, Destek ve Ekonomik Güvenlik Sözleşmesi‘yle (CARES ACT) 2,3 trilyon dolarlık bir ilk paket imzalanmıştı.
Almanya
Almanya’da şubat ayı itibariyle 7,5 milyar Euroluk destek paketi onaylanmıştı. Ailelere de bir defaya mahsus olmak üzere çocuk başına ve sosyal yardım alanlara kişi başına 150 Euro hibe desteği sağlanacağı duyurulmuştu.
Hükümet; restoran, kafe ve lokantalara Katma Değer Vergisi’ni (KDV) bir yıl süreyle yüzde 19’dan yüzde 7’ye düşürme kararını da 2022 yılının sonuna kadar uzattı.
Kültür ve sanat sektörü çalışanlarına da 1 milyar Euroluk ek bütçe ayrıldı.
Almanya, ilk başta salgınla ekonomik olarak mücadele için iki ek bütçe açıklamıştı. İlki, 156 milyar Euroluk bütçe, ikincisi de 130 milyar Euroluk bütçe olmuştu. Paketler, sağlık ekipmanları, hastane kapasiteleri, araştırma ve geliştirmenin yanı sıra kısa çalışma ödeneği, düşük gelirli aileler için çocuk bakımı ve kendi adına çalışanlar için temel gelir desteğini kapsamıştı.
Start-up’lara da 2 milyar euro ayrılırken, farklı ölçekteki firmalara ve kar amacı gütmeyen kuruluşlara devlet garantisi sağlandı. Bu desteklere ek olarak, yerel yönetimler de 141 milyar euroluk doğrudan destek açıkladı.
Birleşik Krallık
Birleşik Krallık’ta mart ayı itibariyle serbest meslek sahiplerine yönelik üç aylık dönemler halinde hazırlanmış gelir desteğinin dördüncü ve beşinci diliminin de olacağı açıklanmıştı.
Böylece, serbest meslek sahipleri her dilimde bir kerede 7 bin 500 Sterlin’e kadar geri ödemesiz gelir desteği alacak.
Süpermarket, mağazalar gibi iş yerlerinden alınan KDV yüzde 20’den yüzde beşe düşürülmüştü. Bu durumun eylül ayına kadar uzatılacağı bilgisi de paylaşıldı. 21 Haziran’a kadar kademeli olarak açılması planlanan restoran, mağaza, kuaför gibi işletmelerin açılışı için esnafa 18 bin sterline kadar açılış masrafları hibesi verileceği kaydedildi.
Bunlarla birlikte, işletmelerin stopaj vergileri üç ay daha kesilmeyecek.
Salgın sebebiyle ülkede kapanması istenen işletmelerin çalışanlarının maaşlarını yüzde 80 oranında devlet karışılıyordu. Bu uygulama da eylül ayına kadar devam edecek. Kısıtlamalar sebebiyle çalışamayanlar da, eylül sonuna kadar ücretsiz izinde sayılacak, maaşlarını devlet ödemeye devam edecek.
2020-2021 mali yılında koronavirüs önlemleri kapsamında Birleşik Krallık’ta yapılan harcamalar 280 milyar Sterlin. 2021-2022 için ise 55 milyar Sterlin ayrıldı.
İran’daki durum
İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, 2020 mart ayı sonundaki bir açıklamasında salgınla mücadele için hükümetin 2020 yılı bütçesinin ilk etapta yüzde 20’sinin (237,5 milyon dolar) kullanılacağını açıklamıştı.
Ayrıca, salgına yakalanan vatandaşların sağlık harcamalarının da yüzde 90’ının hükümet tarafından karşılanacağı açıklanmıştı.
Ruhani, koronavirüs destek ve ekonomik toparlanma paketinin ülkenin gayrisafi yurtiçi hasılasının yüzde 10’una denk geleceğini de söylemişti. Bu rakamda, yaklaşık olarak 45 milyara karşılık geliyor. İran Cumhurbaşkanı, kasım sonunda yaptığı açıklamada da yaklaşık 30 milyon kişiye aylık 3,9 dolarlık yardım yapılacağını söyledi.
Dört ay boyunca devam edecek yardımların toplam 460 milyon dolara ulaşması bekleniyor.
Bunların yanında, geçtiğimiz yılın nisan ayında İran hükümeti 18 şirketteki hisselerini sattı. bu şirketler arasında yüzde 12 devlet hissesine sahip en büyük kamu kuruluşu Sosyal Refah Fonu (SHASTA) da var. IMF, (Uluslararası Para Fonu) İran’ın bu hamlesiyle banka ve sigorta şirketlerinden 3,9 milyar dolar, SHASTA’dan da 1,6 milyar dolar elde edeceğini tahmin ediyor.
Türkiye
Türkiye, koronavirüs salgını döneminde dünya genelinde halkına en az nakdi destek veren ülkelerden biri oldu.
Türkiye bu dönemde milli gelirin sadece yüzde 1,1’i kadar nakti destekte bulundu ve bu rakamla yoksul ülkelerin bile gerisinde kaldı.
Salgın döneminde zarar gören yiyecek-içecek hizmeti veren işletmelere ciro kaybı desteği verilmesine karar verildi. Kısa çalışma ödeneği ve işten çıkarma yasağı gibi uygulamalar da yapıldı.
Hükümet, geçtiğimiz senenin mart ayında 100 milyar TL’lik bir ekonomi paketi açıklamıştı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da sokağa çıkma kısıtlamalarından etkilenen toplam 1 milyon 239 bin 438 kişiye 3 ay süreyle ayda bin lira destek ödemesi yapılacağını duyurmuş; geçen ay ise yüzde 50 kapasite ile çalışan esnafa 1500 TL nakit destek yapılacağı açıklanmıştı. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ise, “Sosyal Koruma Kalkanı” programı kapsamında vatandaşlara aktarılan desteğin “60 milyar lirayı aştığını” açıklamıştı.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), tahvil alımlarını genişleterek daha bol ve ucuz likidite sağlamaya yönelik adımlar atmıştı.
İçişleri Bakanlığı‘nın Pazartesi açıkladığı son ‘tam kapanma’ genelgesinde ise, 29 Nisan akşamından 17 Mayıs’a kadar sürecek kesintisiz sokağa çıkma kısıtlamasından etkileneceklere yönelik bir mali destek planı yer almıyor.
Comments