Hafta SonuManşet

Neden tohumluk olarak bir GDO kullanılmamalıdır? – Hakan Ozan Erzincanlı

0

Aşağıdaki yazı, “Kutadgu Bilig Tarım ve Yaşam Sistemi”ni anlatmaya çalıştığım kitabın taslağından bir kısımdır. “Teşbihte hata olmaz” düsturu ile tohumluk ıslahını vişneli pasta yapımına benzeterek anlatmaya çalıştım. Umarım faydalı olur (HOE).

Gen, bir bilgi dizisidir. Örnek olarak bir yemek tarifine benzetirsek DNA, bir web sitesinde veya dergide bulunan sabit bir yemek tarifidir diyebiliriz. RNA ise (mesajcı RNA) birinin bu tarifi elindeki not defterine kopyalaması ile oluşan bilgi notudur. Bu notu alıp mutfağa giderseniz bu tarifle yemek yaparsınız. Yemek, yani ürün ise PROTEİN’dir. Bu yemek yapma olayının canlı bilimdeki (biyoloji) adı “protein sentezi” dir. Yani DNA’daki bilginin, yaşamsal işlemleri yürütmek amacıyla kullanılması.

GDO, genetiği değiştirilmiş organizma demektir. Şimdi yine yemek yapma örneğine dönelim. Diyelim ki vişneli pasta yapmak istiyorsunuz. Okuduğunuz dergide de çok güzel bir vişneli pasta tarifi var. Bu tarifte çikolata da var ama olsun. Sizin için önemli olan bir pasta yapmak ve bunun vişneli olması. Tarifi küçük bir not kâğıdına yazdınız. Mutfağa gittiniz. Vaktiniz var ve mutfak vişneli pasta yapmaya uygun. Gerekli tüm malzemeleriniz var. Tarife bakıp, aşçılık becerilerinizi de kullanarak bir vişneli pasta yapıyorsunuz. Şimdi genetik ıslah ve GDO arasındaki temel farkı bu örnek üzerinden anlatmaya çalışacağım:

Geleneksel Islah

Örnek büyüklüğümüzü arttıralım. 1000 tane vişneli pasta yapan aşçı olsun. Diyelim ki bir kurul bu pastaları yiyenlere anket yapıyor ve en iyi 100 pastacıyı belirliyor ve kalan 900 pastacıyı işten kovuyor. Kalan 100 pastacıya da bilgilerini web sitelerine, dergilere koymaları ve bol bol pasta yapmaları için imkân veriyor. Ertesi yıl yenilenmiş bilgi ve becerilerle yeni bir yarışma ve anket ile yeni bir 1000 kişiden yeniden 100 kişi seçilip 900 kişi eleniyor. Bu seçilen 100 kişi destekleniyor. Böylece pasta gitgide yiyenlerin daha fazla beğendiği bir hale geliyor. İşte bu bildiğimiz “geleneksel ıslah”tır.

Aslında geleneksel ıslahı da ikiye ayırmak gerekir. Köylü, çiftçi, üretici tarafından yapılan geleneksel ıslah ve uzman, bilimci, mühendis tarafından yapılan geleneksel ıslah olarak.

Üretici temelli geleneksel ıslah

Üretici köylünün yaptığı geleneksel ıslahta ıslahçı çok olduğu için yemek tarifi çeşidi çoktur. Ürün piyasada alınıp satılmaya çok uygun olmayabilir ama mutfakta pişirilip taze servis edilmeye uygundur. Yani yukarıdaki örneğe dönersek bu ıslah çeşidinde seçici kurul, köylü üreticilerden oluşur.

Mühendis temelli geleneksel ıslah

Mühendis bilimci uzman tarafından yapılan geleneksel ıslahta kurul uzmanlardan oluşur. Kuruldaki uzmanlar nasıl bir pasta üreteceklerine dair bilgiyi, o pastayı tüketecek kişilerden ve hatta o pastayı onlara satacak ticari işletmelerden alırlar. Yarışmaya katılan 1000 kişinin yaptığı pastalardan seçim yaparlarken ana kriterleri, en düşük maliyetle en iyi üründür. Temel hedef karlılıktır. Beğenilmeye elverecek kadar lezzet ve sağlık ancak karlı olmayı sağlayacak düşük üretim maliyeti, dayanıklılık amaçlanır Bu kuruldaki uzmanlar karlı seçimler yapabildikleri oranda maaş alır ve geçinebilirler. Yok, karlı pasta üretilmesini sağlayacak seçimler yapamazlarsa muhtemelen bu işe devam edemezler. Yani onlar da piyasa tarafından elenirler. İşte bilimsel ya da daha doğrusu “ticari geleneksel ıslah” da budur.

 Hibrit (melez)

Dünya’ nın iki ayrı yerinde, iki ayrı pastacı grupla vişneli pasta yarışması yapıyorsunuz. Örneğin Afrika ve Amerika’da iki ayrı grup. Aşçılar, bilgiler, deneyimler de birbiri ile rastlaşmıyor. Kendi içlerinde sürekli iki kıtanın en iyi 100 aşçısını seçiyorsunuz.

İşte yıllar sonra bu 100’ erli iki ayrı grubu birleştirirseniz, yeni tarifler bir nevi füzyon mutfağı ürünü olacaklardır ve özellikle ilk buluşmanın ürünleri çok iyi olacaktır. Bu ilk ürüne genetik ıslah dilinde “melez azmanı”, üretilen ürüne de genel olarak “melez” ya da “hibrit” bu işleme de melezleme ya da hibritleştirme diyoruz.

GDO-Genetiği Değiştirilmiş Organizma

Bir uzman bilim adamı grubu, mutlaka laboratuarda ve mutlaka yüksek uzmanlık bilgisi ile, vişneli pastanın ana tarifine bir madde ekler. Bu uzman grubu daha önce hiç vişneli pasta yapmamış ve hiç vişneli pasta yapımında bulunmamıştır. Bilgileri, araştırma sonuçlarına dayalı zayıf görsellerden oluşan, üzerinde uzlaşılmış bir hikâyeye dayanır. Ancak örneğin, üretilen vişneli pastanın karıncalar tarafından değil de sadece insanlar tarafından tüketilmesini istemektedirler. Buna göre X maddesini tarife zorla eklerler. Bu X maddesinin düşük dozları karıncaları hemen öldürmekte ancak insanları hemen öldürmemektedir. Böylece pastalara karınca ilacı sıkmaya gerek olmayacaktır. Yani kendilerince iyi bir şey yapmaktadırlar.

Yeni tarifi alan 1000 aşçıdan belki 999’ u iyi bir pasta üretemez. Belki sadece 1-2 tanesi üretir. Uzmanlar bu pastacıyı alırlar ve diğerlerini kovarlar. İşte tarifi değiştirilmiş vişneli pasta yani ıslahta genetiği değiştirilmiş organizma üretilmiştir.

Bu örneklerde de belirtildiği gibi iyi bir vişneli pasta üretim yöntem ve çeşitleri farklı olduğu gibi, iyi tohumluk üretim yöntem ve çeşitleri de farklıdır.

Bence en iyisi, köylü üreticilerce tarifi geliştirilmiş ve uygun imkânlara sahip becerikli aşçılar tarafından yapılıp taze tüketilen vişneli pastadır. Mesela bence bu pasta karıncalardan korunacaksa etrafı kapatılarak korunabilir.

 

Hakan Ozan Erzincanlı

 

 

More in Hafta Sonu

You may also like

Comments

Comments are closed.