Dinyar Godrej tarafından New Internationalist Magazine‘de yayınlanan haberi Yeşil Gazete yazarı Ali Serdar Gültekin‘in çevirisiyle paylaşıyoruz.
***
Fosil yakıtlar imparatorun yeni kıyafetleri durumuna erişti – manzaranın aynadaki aksi iyi görünmüyor ve elde bu ayıbı kapatacak bir incir yaprağı bile yok. Yıllarca yenilebilir enerji kaynaklarının yüksek fiyatlarına oynandı ve teknolojik gelişmelere ihtiyaç duyulduğuna dair karamsar bir tablo çizildi. Fakat teknoloji çağı yakaladı, kurulum ve işletme maliyetleri düştü.
Petrol fiyatları tarihi düşük seviyelerde ve kömür hâlâ oldukça fazlayken bile yenilenebilir enerji kaynakları fosil yakıtlara maliyetlerinden ötürü zor günler yaşatıyor. 2013’de Avustralya’da rüzgar gücünden üretilen elektriğin fiyatı yeni yapılmış bir kömür veya gazla çalışan termik santralin üretim maliyetlerinin altına düştü. Bu karşılaştırmada sadece Avustralya’nın 1970’ler ve 80’lerde yapılmış kömürlü termik santralleri ucuz kalıyor çünkü inşaat maliyetlerini çoktan çıkarmış durumdalar.
Finansal veri devi Bloomberg’den Michael Liebrich’in gözlemlendiğine göre “Gerçek şu ki bazı en iyi fosil kaynaklara sahip ülkelerde bile rüzgar gücü artık kömür ve gazdan daha ucuz. Bu bize gösteriyor ki temiz enerji, güç sistemlerinin ekonomisini al aşağı eden bir oyun değiştirici.” [1]
Bu durum her yerde aynı. 2014’te Amerika’da rüzgar ve güneşten elde edilen enerji o kadar ucuza geldi ki, hatta bazı yerlerde en ucuz enerji idi. Amerika Rüzgar Enerji Derneği’nden Emily Williams diyor ki “Ortaya çıkartıyoruz ki belirli bölgelerde belirli rüzgar projeleri mevcut olan enerji üretim yöntemlerinden bile daha ucuza geliyor ve onlarla rekabet edebiliyor” [2]. Bu yıl Britanya’da kıyıdan uzaktaki rüzgar gücü (offshore) rakiplerini yendi. Bloomberg’e göre “Dünya yenilenebilir enerjiye her yıl kömür, doğal gaz ve petrolden daha fazla kapasite ekliyor” [3].
Durum apaçık ortada ki, gelişen teknolojinin fiyatları aşağıya çekmesiyle kaynakları sınırlı yakıtlardan endişelenmemek elde değil, ayrıca rüzgar ve hava tamamen bedava. Hatta dalga gücü için su kaynaklarının bile tüketilmesi gerekmiyor.
Daha büyük devlet teşvikleri ve yenilebilir enerji ile çözülemeyen – yük taşımacılığı gibi – sorunlara daha çok teknoloji yatırımı talep edilmesi için çok sebep var. Çünkü petrol cephesinde pompaya yansıyan düşük fiyatlardan ötürü haberler güllük gülistanlık değil. Dünyanın şu an en yüksek petrol fazlasını üreten ABD petrol sektörü iflasa doğru gidiyor. Endüstrinin büyük kısmı düşük fiyatları idame etmekte güçlük çekiyor. Yaklaşık 75,000 kişi çoktan işsiz kaldı bile [4].
Bu sırada frakerlar (hidrolik kırma işlemi yapanlara verilen isim) çoktan borç batağındaydı. Petrol fiyatları yüksekken bile kazandıklarından daha hızlı harcıyorlardı. Bu yılın ilk çeyreğinde petrol ve gaz satarak kazandıkları her bir dolar için 4.15$ harcadılar [5]. Bu durumun daha ne kadar sürdürülebileceği kimsenin bilmediği bir şey.
Fakat aslında sürdürülemez olan fosil yakıtların doğaya verdikleri zarar. Eğer birisi bu zararı IMF’nin bu yılın başında yaptığı gibi parayla ölçmeye kalksaydı fosil yakıt üreticilerine göz yaşartıcı devlet teşviklerinin ödenmesi için konuşmazdı. IMF’nin hesapladığına göre küresel olarak fosil yakıt şirketlerine verilen devlet teşviki yılda 5.3 trilyon $, başka bir değişle her dakika, dünyanın GSYH’nın 6.5%’u. Bunun sadece 6%’sı yakıta doğrudan teşvikken kalanı hepimiz tarafından ödenen çevresel hasarın tahmini maliyeti (hava kirliliğinden kaynaklı sağlık harcamaları da dahil). Bunlar IMF’nin değimiyle “vergi harici teşvikler” ve bunların çevresel, mali, makroekonomik ve sosyal sonuçları” [6].
Tabii ki bu tür hesaplamalar her şeyi kapsayamaz. Mesela fosil yakıt kaynaklı hava kirliliğinden ötürü erken sonlanana bir hayata değer biçmek gibi.
[1] Bloomberg, ‘Renewable energy now cheaper than new fossil fuels in Australia’, 7 February 2013, nin.tl/ozrenewables
[3] Tom Randall, ‘Fossil fuels just lost the race against renewables’, 14 April 2015, nin.tl/lost-race
[4] Richard Heinberg, ‘Goldilocks zone for oil prices is gone for good’, Reuters, 24 March 2015, nin.tl/gone-for-good
[5] Asjylyn Loder, ‘The shale industry could be swallowed by its own debt’, Bloomberg, 19 June 2015, nin.tl/shale-debt
[6] IMF Working Paper, How large are global energy subsidies?, 2015, nin.tl/IMF-subsidies
Haberin İngilizce orjinali
Haber: Dinyar Godrej
Yeşil Gazete için çeviren: Ali Serdar Gültekin
(Yeşil Gazete, New Internationalist blog )
