İklim KriziManşet

Mısır ve Etiyopya arasındaki su savaşları şiddetleniyor

0
Grand Ethiopian Renaissance Barajı'nın uydu görüntüsü. Görsel: DigitalGlobe/ Getty Images

Walaa Hussein tarafından Al-Monitor‘de yayımlanan haberi Yeşil Gazete gönüllü çevirmeni Özgürel Başaran‘ın çevirisiyle sunuyoruz.

***

Mısırlılar, Etiyopyalıların Nil nehri sularını Grand Ethiopian Renaissance (Büyük Etiyopya Rönesansı) Barajında toplama planlarındaki belirsizlikler yüzünden kaygılı.

Son uydu fotoğrafları, Birleşmiş Milletlere bağlı Uzay Çalışmaları Yerel Merkezi Başkan Yardımcısı ve Uzayın Barışçıl Amaçlarla Kullanımı Komitesinin Mısır temsilcisi Alaa el-Nahry’ye göre, Etiyopya’nın özellikle ülkenin elektrik üretme amacıyla iki tribüne su pompalamaya başlamasından bu yana su toplama hazırlıkları yaptığını gösteriyor.

Grand Ethiopian Renaissance Barajı'nın uydu görüntüsü. Görsel: DigitalGlobe/ Getty Images

Grand Ethiopian Renaissance Barajı’nın uydu görüntüsü. Görsel: DigitalGlobe/ Getty Images

Nahry, Aralık ayında Addis Ababa’nın Haziran’da rezervuarda su toplamaya başlamasını beklediğini söyledi. Bu sırada Mısır Su Kaynakları ve Sulama Bakanlığı Nahry’nin iddialarının tersine açıklamalarda bulundu. Bakan Hossam Moghazy 31 Ocak’taki bildirisinde barajda su toplanmadığını ve Mısır, Etiyopya ve Sudan arasındaki teknik çalışmalar sona erene kadar da toplanmayacağını söyledi.

Moghazy’nin açıklamaları, Kahire Üniversitesi Ziraat Fakültesinde su ve sulama konusunda uzman olan Nader Noureddine’e göre su uzmanları ve önceki yetkililer arasında kuşku uyandırdı. Noureddine Al Monitor’a yaptığı açıklamada, bakanın su toplama işleminin çalışmaların bitimine kadar askıya alındığı iddiasına karşın Addis Ababa’nın elektrik üretimine Ekim’de başlayacağını söyledi.

Mısır, Sudan ve Etiyopya’nın katıldığı ve Ağustos 2014’te oluşturulan Ulusal Üçlü Komite, barajın Mısır ve Sudan üzerindeki hidrolik, toplumsal ve çevresel etkilerini araştırmak üzere iki ayrı çalışma hazırlayacak olan firmalarla sözleşmeyi henüz yapmadı. Yetkililer  çalışmaların sekiz ila on beş ayda tamamlanmasını bekliyor.

İskenderiye Üniversitesi Hidrolik ve Sulama Bölümü başkanı Haitham Awad, Al-Monitor’a verdiği demeçte, 29 Ocak itibariyle Etiyopya’nın henüz su toplamaya başlamamış olduğunu söyledi. Bu iddiasını uydu fotoğraflarına dayandırdı. Ancak Awad, Etiyopya’nın barajda deneme çalışmalarına hazırlandığını ve su depolamanın yakında başlamasını beklediğini ifade etti.

Nahry, Al-Monitor’e şu ana kadar Etiyopyalıların toplamaya başladığı suyun ana rezervuar gölünü oluşturmadığını, toplanan suyun Mavi Nil tarafında olup yeni çalışmaya başlayan tribünlere su sağlamayı amaçladığını söyledi.

“Bu adım Nil Nehri’nin barajın gerisinde kalan kısmının genişliğini artırdı,” diyen Nahry,  “Mavi Nil suyu şu anda kuruyarak azalmış olduğundan yarım milyon metreküpü geçmeyen şu andaki depolama kapasitesinin yüksek olmadığını” ekledi.

Barajın harita üzerindeki konumu. Görsel: Digitalglobe

Barajın harita üzerindeki konumu. Görsel: Digitalglobe

Al-Monitor çelişen bu verilerin ışığında Mısır Sulama Bakanı’nın barajlar ve Nil havzası konusundaki danışmanı ve barajla ilgili teknik komitenin üyesi Alaa Yass’la görüştü. Yass “Doğruyu söylüyoruz, şimdilik barajda su toplanmıyor,” dedi.

Yass ayrıca Mart 2015’te Mısır, Sudan ve Etiyopya arasında imzalanan İlkeler Bildirgesi ile ilgili de konuştu. Bildirge barajın yıllık çalıştırılması ve ilk dolumla ilgili mekanizmalar hakkında varılan anlaşmaları içeriyor. Yass’a göre bildirge, çalışmalar tamamlananana kadar Etiyopya’nın barajda su toplamaktan kaçınması gerekliliğini içeriyor.

Yass, “Üç ülke de İlkeler Bildirgesine uymaya istekli,” diye ekledi.

Ancak Mısır Su Kaynakları ve Sulama Bakanlığı eski bakanı Mohamed Nasr Allam bakanlık yetkililerinin çalışmalar tamamlanmadan barajda su toplanmayacağına ilişkin açıklamalarına yönelik Al-Monitor’a  “Bu mantıksız,” yorumunda bulundu.

Allam, Üçlü Komite’nin attığı her adımda çıkacak anlaşmazlıklar karşısında çalışmaları bitirmenin  zor olacağını, aynı anda da barajı çalışır duruma getirmek için yapılan etkinliklerinse devam ettiğini söyledi.

“Rönesans Barajı’nın Mısır üzerinde yaratacağı etkilere ilişkin çalışmalar tamamlansa bile, sonuçlar hakkında uzlaşmak zor olacak,” diyen Allam, “İlkeler Bildirgesi’ne göre baraj üç ülkenin adil ve uygun biçimde su kullanımını etkilemiyor. Ancak bildirge ne kadar bir miktarın adil ve uygun sayılacağını belirlemiyor,” dedi.

Bildirge barajın bulunduğu Mavi Nil bölgesindeki suyun kullanılmayacağını söylüyor. Bu durumda çalışmalar tamamlandığında, nehrin su havzasındaki ekvator ve Etiyopya platosunda bulunan üç ülkenin ve nehrin aşağı bölgesindeki ülkeler olan Mısır ve Sudan’ın paylaştığı ana Nil Nehrinden gelen suyun adil ve uygun biçimde kullanımı konusunda görüşmeler başlamak zorunda. Nil havzasındaki bütün ülkelerin görüşmelere katılımıyla sorun daha da karmaşık hale gelecek.

Allam, Nil Havzasından alınacak payların dağıtımıyla ilgili tartışmanın çerçevesini sadece Mayıs 2010’da onaylanan, hem Mısır hem de Sudan’ın reddettiği Entebbe Anlaşması’nın çizebileceğini söyledi.  Bu da krizin göründüğünden daha ciddi olduğu anlamına geliyor.

İlk bakışta, barajla ilgili anlaşmazlıklar, sadece ilgili üç ülkenin uzmanları arasında barajın Mısır ve Sudan’da yaratacağı zarar konusundaki teknik anlaşmazlıklarmış gibi görünüyor. Ancak gerçekte üç ülke arasında varolan politik anlaşmazlıklar görüşmeler sırasında başgöstermeye devam ediyor.

Suyun paylaşmı konusundaki anlaşmazlıklar Şubat başında Üçlü Komitenin Hartum’daki toplantısı sırasında ortaya çıktı. Toplantı sırasında Mısır, çalışmaları sürdüren Fransız şirketlerine sınırları gösteren haritaları vermeyi reddetti.  Haritalar Mısır ve Sudan arasındaki sınırları, anlaşmazlık konusu olan Halayeb-Shalateen üçgenini Sudan sınırları içinde kalacak şekilde gösteriyor. Toplantı Mısır’ın çalışmaların sınırları gösteren haritalara değil, sadece topografik haritalara başvurularak yapılması talebiyle sona erdi.

 

Haberin İngilizce Orijinali

Yazı: Walaa Hussein

Yeşil Gazete için çeviri: Özgürel Başaran

(Yeşil Gazete, Al-Monitor)

More in İklim Krizi

You may also like

Comments

Comments are closed.