Yeşil Gazete‘nin, Ezilenlerin Tiyatrosu ile ortak organize ettiği Medya Tiyatrosu Atölyesi, 6 – 7 Mayıs tarihlerinde Bilgi Üniversitesi Santral İstanbul Yerleşkesinde bulunan Sosyal Kuluçka Merkezi‘nde gerçekleştirildi.
20’yi aşkın katılımcı ile gerçekleşen atölyenin kolaylaştırıcılığını ise yirmi beş yılı aşkın süredir Ezilenlerin Tiyatrosu alanında çalışmalar yürüten ve 1999-2011 arasında Rotterdam’daki Ezilenlerin Tiyatrosu topluluğu Formaat’ın çekirdek kadrosunda görev alan Ronald Matthijssen üstlendi.
2 günlük atölyenin ilk gününde medya endüstrisi kompleksi incelendi. Katılımcılar imge tiyatrosundan yola çıkarak farklı farklı medya ve medyayı etkileyen ya da ondan etkilenen kurumları, insanları, süreçleri canlandırma, daha sonra da bu canlandırmalar üzerinden beyin fırtınası tarzı tartışmalar ile aynı ilişkiler ağını derinlemesine sorgulama imkanını buldular.
Atölyenin ikinci günü ise çalışma daha çok laboratuvar şeklinde gerçekleşti. Yeni teknikler keşfedip geliştirerek, bunların direniş stratejilerine uyarlanması ve uygulanmasına yönelik çalışmalar yapıldı. Çağımızı George Orwell’in “1984” dünyasına daha bir yaklaştıran sahte haberler (fake news), alternatif gerçeklik algısı (alternative facts), tık avcılığı tarzı habercilik (click bait journalism) konularının da sıklıkla gündeme geldiği atölyede gerçek haber ve sahte haber üreten medya organizasyonları da teatral şekilde bu yapıların makina şeklinde canlandırılması ile görünürlük kazandı.
Atölyede ayrıca Medya Tiyatrosu tekniklerinden Basit okuma, Çapraz okuma, Tamamlayıcı okuma, Ritmik okuma, Paralel eylem, Doğaçlama, Tarihselleştirme, Güçlendirme, Soyutun somutlanması ve Metni sunulduğu bağlamın dışına çıkarma yöntemleri de günlük gazetelerdeki makale ve haberler üzerinde çalışılarak katılımcılar tarafından canlandırıldı.
Medya Tiyatrosu Atölyesi, sanal medya çağına dünya henüz girmemişken yaklaşık 50 yıl önce Gazete Tiyatrosu adı ile Brezilya’da ortaya çıktı. Yaratıcısı Augusto Boal, diktatörlük altında yaşayan ülkesinde sesi tamamı ile kısılan medyanın sesini duyurabilmek gayesi ile medya ve tiyatro sanatını bir potada birleştirerek Gazete Tiyatrosu’nu ortaya çıkardı.
Ezilenlerin Tiyatrosu’nun ilk tekniği olan Gazete Tiyatrosu bulunduğu dönemde medyanın iki ucu bulunduğunu ortaya koymuştu: Medya bir yandan tahakküm aygıtı, diğer yandan ise bir direniş aracıydı. Dönemin siyasi yönetimi medyayı kontrol ediyordu, ancak medyayı etkileyerek devrimin tetiklemek de mümkündü. İçinde bulunduğumuz 21. yüzyılda Gazete Tiyatrosu uygulamaları gün geçtikçe azalmış bulunuyor. Bunun nedeni bu tekniğin çağdaşlığını yitirmesi değildi. Augusto Boal gerçeğin daima egemen sınıf tarafından manipüle edileceğini göstermişti. Aynı durum 50 yıl önce olduğu gibi bugün de gerçekliğini koruyor.
Ronald Matthijssen, İstanbul’da gerçekleşen Medya Tiyatrosu Atölyesi/Laboratuvarı’nda Ezilenlerin Tiyatrosu teknikleri çağdaş medyanın rolüne ve sorunlarına dair nasıl bir rol oynayabilir sorusunu araştırmak üzere yola çıktı. Çalışmanın sonucunda aktivistler ve gazeteciler tarafından uygulanabilir stratejiler geliştirildi.
Yeşil Gazete olarak biz de Medya Tiyatrosu Atölyesi vesilesi ile ilk kez 2012’de başlattığımız Alternatif Medya Şenlikleri’nde araştırmaya başladığımız medyanın sorunları ve çözümlerle ilgili çalışmalarımızı bu kez geleneksel panel, konferans ve oturumlar aracılığıyla değil, etkileşimli bir anlayışla sahne üzerinde eyleyerek sürdürmenin heyecanını yaşadık.
(Yeşil Gazete)
