Dünya Doğa Koruma Birliği (IUCN) 2024 Ekim ayında dünya genelinde 16 kıyı kuşu türünün tehdit kategorisini yükselterek bu türlerin neslinin iyiye gitmediğini duyurdu.
Son veriler, hali hazırda kırmızı liste kategorisinde bulunan göçmen kıyı kuşlarının popülasyonlarındaki ciddi azalmayı, dolayısıyla pek çok ekosistemin de iyi durumda olmadığını ortaya koyuyor. Özellikle kuşların göç yolları boyunca habitat kaybı ve iklim değişikliğine bağlı riskler, türlerin yaşam alanlarını daraltarak hayatta kalma şanslarını azaltıyor.
Kuşlar, çevresel değişikliklere hızla tepki veren ve ekosistemlerin sağlığını yansıtan önemli göstergeler. Bugün her sekiz kuş türünden biri nesli tükenme riskiyle karşı karşıya bulunuyor ve dünya çapında kuş türlerinin yüzde 60’ı azalmaya devam ediyor.
Türkiye’deki beş kıyı kuşu türü tehlike altında
Araştırma kapsamında Türkiye’de de 5 kıyı kuşu türünün tehlike statüsü artmış oldu. Tehlike statüsü artan kıyı kuşları ise şöyle;
Gümüş yağmurcun (Pluvialis squatarola): Yüksek bir dağılıma sahip olsa da sayıları son üç nesilde yüzde yüzde 30 oranında azalma gösterdi. ‘Yaygın’ (LC) kategorisinden iki kategori birden atlayarak “Hassas” (VU) olarak listelendi. Habitat kaybı, avlanma ve rahatsızlık gibi tehditler başlıca nedenler arasında yer alıyor.
Sürmeli kumkuşu (Limicola falcinellus): Son 13 yılda yüzde 30’un üzerinde bir azalma gösteren bu tür, Avrupa’daki üreme alanlarında habitat kaybı ve göç yollarında çeşitli tehditlerden etkileniyor ve ‘Yaygın’ (LC) kategorisinden iki kategori birden atlayarak “Hassas” (VU) olarak listeleniyor.
Taşçeviren (Arenaria interpres): 750.000 – 1.750.000 arasında bireyden oluşan bu tür, geniş yayılışı olmasına rağmen son üç nesilde yüzde20-29 oranında azalma ile ‘’Yaygın’’ kategorisinden “Tehlike Altına Girmeye Yakın” (NT) kategorisine geçti.
Kızıl kumkuşu (Calidris ferruginea): Son üç nesilde sayıları yüzde 30-49 oranında bir düşüş yaşayan bu tür, habitat kaybı, iklim değişikliği ve avlanma gibi nedenlerden dolayı risk altında. Tür, “Tehlike Altına Girmeye Yakın” (NT) kategorisinden “Hassas” (VU) kategorisine yükseldi.
Kara karınlı kumkuşu (Calidris alpina): Geniş bir popülasyona sahip olmasına rağmen yüzde 20-29 oranında bir azalma gösterdiği için ‘Yaygın’ (LC) kategorisinden iki kategori birden atlayarak “Hassas” (VU) kategorisine geçti.
‘Sulak alanlar acilen korunmalı ve restore edilmeli’
Doğa Derneği Koruma Programı Koordinatörü Şafak Arslan; IUCND’nin son listesinde yer alan Türkiye’deki beş kıyı kuşu da dahil olmak üzere listedeki tüm türlerin kırmızı liste kategorisinin yükseltildiğini belirtti:
“Bu güncelleme, kıyı kuşlarının karşı karşıya olduğu tehditlerin sadece yerel değil, küresel boyutlarda ele alınması gerektiğini vurguluyor. IUCN, hükümetlerin ve ilgili kuruluşların sınır ötesi işbirliği yaparak, kıyı kuşlarının korunması için acil adımlar atması gerektiğini belirtiyor. Listenin içerisinde yer alan türler Türkiye için kış göçmeni statüsünde bulunuyor ve kış aylarını Türkiye’deki sulak alanlarda geçiriyor. Bu bağlamda türlerin korunması için sulak alanlarımızın korunmasının ve restorasyonunun aciliyeti bir kez daha görünüyor.
Çalışmayla ilgili bilgiye daha geniş bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
