İngiltere yılda 100 milyar plastiği çöpe atıyor; Geri dönüştürülmeyenler Türkiye gibi ülkelere

Greenpeace son araştırmasıyla Birleşik Krallık’taki evlerde tek kullanımlık plastiğin yalnızca yüzde 12’sinin geri dönüştürüldüğünü ortaya koydu.

Greenpeace ve Everyday Plastic tarafından Mayıs 2022’de yapılan Büyük Plastik Sayımı raporunun sonuçları, İngiltere’de başlayan plastik çöpün Türkiye’de son bulan yolculuğuna da yeniden işaret ediyor.

Küçük Çin olma yolunda Türkiye: İthal çöp enkazını kim kaldıracak?

Yılda 100 milyara varan plastik ambalaj çöpü

Büyük Plastik Sayımı’nda ortaya konulan verilere göre; İngiltere’deki haneler yılda yaklaşık 100 milyar plastik ambalajı çöpe atıyor.

Guardian’dan çevre muhabiri Sandra Laville’nin aktardığına göre; plastik atık ölçeğine ilişkin en büyük gönüllü araştırma projelerinden birinin sonuçları, evlere giren tek kullanımlık ambalajların yalnızca yüzde 12’sinin geri dönüşüme gönderildiğini gösteriyor.

Yeşiller İstanbul’daki çöplerin izini sürdü: Hepsi yurt dışından gelen plastik çöpler

Greenpeace, Mayıs’ta bir hafta boyunca hanelerden plastik atıklarını saymalarını istedi. Yaklaşık 100 bin haneden yaklaşık 250 bin kişi çalışmaya katıldı ve sonuçlarını Greenpeace ve Greenpeace’nin partnerlerinden biri olduğu çevre örgütü Everyday Plastic‘e gönderdi.

Çöplerin yüzde 83’ü gıda ve içecek ambalajları

Açık farkla en büyük plastik atık oranı yüzde 83’le gıda ve içecek ambalajlarından geldi. En yaygın kalem ise meyve ve sebze ambalajıydı.

Birleşik Krallık hükümeti evlerden toplanan plastik atıkların ağırlığına ilişkin verileri yayınlarken, çöpe atılan plastiklerin sayısıyla ilgili resmi bir rakam yok.

Araştırma kapsamında Birleşik Krallık‘ta 97 bin 948 hanede 6 milyon 437 bin 813 parça plastik ambalaj atığı sayıldı. Bu da hane başına bir haftada 66 parça plastik atığı düştüğünü gösteriyor.

Söz konusu sonuç yıl bazında hesaplandığında günde 3 bin 432 parça plastik atığa tekabül ediyor.

Geri dönüşüm mü yoksa daha az üretim mi?

Araştırmacılar, buradan hareketle hanelerin haftada 1,85 milyar parça plastik ambalajı çöpe attığı yönünde bir tahminde bulunulabileceğini ve bunun yalnızca Birleşik Krallık’ta 96,6 milyar parçaya eşit olduğunu söylüyor.

2019’da bir araştırma, tek kullanımlık plastiğin dünya çapında yayılmasının iklim acil durumunu hızlandırdığını ve acilen durdurulması gerektiğini ortaya koymuştu.

Plastik Sayımı araştırmasında ise bazı plastiklerin geri dönüşümünün daha da zor olan plastik atıklar olduğu belirtildi. Buna göre; geri dönüşüm bazı plastikler için işe yaramıyor. Araştırmada geri dönüşümden çok üretilen miktarın azaltılması gerektiğine vurgu yapılıyor. 

Uluslararası Çevre Hukuku Merkezi tarafından yapılan bir araştırmada da neredeyse tüm plastiğin fosil yakıtlardan üretildiği ortaya konmuştu.

‘Dudak uçuklatacak düzeyde bir atık’

Ayrıca araştırma plastiğin, üretiminden rafinasyonuna ve atık yönetim şekline kadar yaşam döngüsünün her aşamasında sera gazı emisyonlarına sebep olduğunu gözler önüne sermişti.

Greenpeace’in plastik aktivisti Chris Thorne, plastik atık sayısına ilişkin şunları söylüyor:

“Bu, dudak uçuklatacak düzeyde bir plastik atık miktarı ve görenler üzerine bir düşünmeli.”

İhracat yoluyla gönderilen çöpler dünyayı kirletiyor

Everyday Plastic‘in kurucusu Daniel Webb, tüm atığın yalnızca yüzde 12’sinin Birleşik Krallık’ta geri dönüştürülmesinin muhtemel olduğunu belirterek şunları söyledi:

“Geri kalanı -depolama, yakma veya dünyanın dört bir yanındaki ülkelere ihracat yoluyla da olsa- kirlilik haline gelir ve yavaş yavaş her şeyi – suyumuzu, gıdamızı, hatta soluduğumuz havayı – kirletir.”

Türkiye’ye ihraç edilen plastik çöpler

Araştırmada ayrıca Türkiye’ye gelen ve yakılan plastik atıklara da değinildi: 2021’de Tesco, Asda, Sainsbury’s, Aldi, M&S ‘den gelen plastik atıkların Türkiye’de yasa dışı bir şekilde atıldığı ve yakıldığı tespit edildi.

“Süpermarketler plastik ayak izlerini azaltana kadar, bunun yerel topluluklar ve çevre üzerindeki etkisine ortak oluyorlar.”

2020’de İngiltere’de hükümet tarafından ülkedeki plastiğin yüzde 46’sını geri dönüştürdüğünü açıklamıştı. Ancak Greenpeace, Birleşik Krallık hükümetinin ‘geri dönüştürülmüş‘ olarak kaydettiği plastik atıkların yarısının aslında diğer ülkelere gönderdiğini tespit etmişti.

Geçen sene Greenpeace araştırmacıları, o zamanlar İngiliz plastik ihracatının yüzde 40’ını alan plastik atık ihracatının en önemli destinasyonlarından biri olan Türkiye’ye geldiğini belgeledi.

Adana’da bulunan on ayrı bölgede araştırmacılar, Birleşik Krallık’ta satılan ürünlerin ambalajları da dahil olmak üzere, tarlalarda, nehirlerin yakınında, tren raylarında ve yol kenarlarında yasadışı plastik atık çöplüklerini belgelediler. Çoğu bölgede zaten yanmış ve halihazırda yakılmakta olan çöpler görüldü.

İthal çöp bertarafında yılan hikayesi: Görünenlerin ‘kabası’ alındı, yenileri yığılıyor, zehri Akdeniz’e dökülüyor

Greenpeace‘nin Nisan 2021’deki saha araştırmasında, çoğunluğu İngiltere ve Avrupa Birliği ülkelerinden ithal edilen plastik atıkların Adana’da yasa dışı olarak çevreye döküldüğünü ve açıkta yakıldığı tespit edilmesinin ardından döküm alanlarından örnekleri üzerinde inceleme gerçekleştirilmiş, analizler sonucu ortaya çıkan bulguların ise ‘sarsıcı’ olduğu bildirilmişti.

Plastik poşetlerin Londra’da başlayan yolculuğu Adana’da son buldu

İngiltere’de ekoloji örgütleri plastik atık ihracatının yasaklanmasını istiyor

İngiltere’de ekoloji örgütleri, sivil toplum kuruluşları, hükümeti 2025’e kadar tek kullanımlık plastikte yüzde 50’lik bir azalma hedefine ek olarak tek kullanımlık atıkları tamamen ortadan kaldırmak için bir yasal zemin belirlemeye çağırıyor.

Ayrıca çevre aktivistleri 2025’e kadar plastik atık ihracatının yasaklanmasını istiyor.

Thorne, “Bunu geri dönüşümle çözebileceğimizi iddia etmek sadece endüstrinin yeşil yıkamasıdır (greenwashing)” diyor.

Webb ise şunları söylüyor:

“Bu yeni rakamlar, hükümetin, büyük markaların ve süpermarketlerin bu krizle mücadele etme sorumluluğunu açıkça ortaya koyuyor ve bu zorluğun hemen şimdi üstesinden germeleri gerekiyor – kaybedecek zaman yok.”