By 
Halkların Demokratik Partisi (HDP) Batman Milletvekili Ayşe Acar Başaran, ped ve tampon fiyatlarının ücretsiz olması için Meclis’e kanun teklifi verdi. Kanun teklifinde, Türkiye’de hijyen ürünlerinden şu anda yüzde 18 oranında vergi alındığı belirtilerek bu oranın kaldırılması talep edildi.
Döviz kurunda yaşanan artışın ardından ped ve tampon gibi hijyen ürünlerine gelen zamlar ve bu ürünlerden alınan yüzde 18 oranındaki vergiye yönelik tepkiler sürüyor. TÜİK verilerine göre, geçtiğimiz yıl aralık ayında birim fiyatı 0,6692 TL olan hijyenik pedler, bir yılda yüzde 51,04 zamlandı. Buna göre 2021 Aralık ayında pedlerin birim fiyatı 1,0561 TL oldu ancak marketlerde hijyenik pedlerin birim fiyatı 2 TL’yi aşıyor.
HDP’li Başaran, bu zamları ve vergi uygulamasını Meclis’e taşıdı. Kadınların yüzde 82’sinin ped ve tamponlara erişemediğini belirten Başaran, verdiği kanun teklifinde “Regl olan bir kadın, ortalama hayatının 2 bin 535 gününde bu döngüye girmekte, bahsedilen süre yaklaşık 7 yıla tekabül etmektedir. Temel ihtiyaçlar arasında bulunan ped ve tampon gibi ürünlere ulaşamamak ‘regl yoksulluğu’ olarak adlandırılmaktadır. Türkiye’de ise çoğunlukla mevsimlik tarım işçileri, mülteciler ve büyük kentlerin yoksul kesimlerinde yaşayan ve regl döngüsünü yaşayan yetişkin ve çocuklar, bu ihtiyaçlara erişimde ciddi sorunlarla karşı karşıya kalmaktadır. Özellikle çocuklar regl dönemlerinde pede ulaşamadıkları takdirde eğitimlerine ve sosyal hayatlarına devam etmekte zorluk yaşayabilmektedir” ifadelerine yer verdi.
‘Ped ‘temel ihtiyaç’ değil ‘lüks ürün’ sayılıyor’
Başaran kanun teklifinde şu bilgilere yer verdi:
“Türkiye’de regl ürünlerine yüzde 18 vergi uygulanmaktadır. Gazoz, prezervatif, çikolata, havyar, ayakkabı gibi ürünlerdeki vergi oranı ise yüzde 8’dir.. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) regl hijyen ürünlerine erişimle birlikte bu ürünleri kullanmak için gizlilik sağlayacak tesislere ve regl hakkında doğru ve yararlı bilgiye erişimin garantiye alınmasının bir gereklilik olduğunu söylemektedir. Ancak Türkiye’de ped ve tampon ‘temel ihtiyaç’ değil ‘lüks ürün’ sayıldığı için bu ürünlere vergi uygulanmakta ve ürünler zamlanabilmektedir.”
’26 ülkede regl ürünlerinde vergi sıfıra indirilmiştir’
“Regl ürünleri üzerindeki vergileri kaldıran ilk ülke 2004’te Kenya olmuştur. 2018 itibariyle Avustralya, Malezya, Hindistan ve ABD’deki bazı eyaletler regl ürünleri üzerindeki vergileri kaldırmıştır. Regl ürünlerine vergi uygulamayan diğer ülkeler Kanada, Jamaika, Nikaragua, Nijerya, Tanzanya, Lübnan, Kolombiya, Güney Afrika, Namibya ve Ruanda’dır. PeriodTax.org’un 2020 verilerine göre toplam 26 ülkede regl ürünleri üzerindeki vergi sıfıra indirilmiş ya da ürünler vergiden muaf kategorisine alınmıştır. 2021’in Ocak ayında Birleşik Krallık da vergiyi kaldırmıştır. Diğer Avrupa ülkeleri ise vergileri indirmeye yönelik çalışmalar sürdürmüştür. Fransa regl ürünleri üzerindeki vergiyi 2015’te yüzde 20’den yüzde 5,5’e, Belçika 2018’de yüzde 20’den yüzde 6’ya, İspanya aynı yıl yüzde 4’e, Lüksemburg 2019’da yüzde 3’e, Almanya 2020’de yüzde 7’ye düşürmüştür.
‘Ücretsiz erişimin yasal zemini oluşturulmalıdır’
“İkinci kuşak haklar arasında sayılan sağlık hakkı pozitif statüde bir hak olarak belirlenmiştir. Kadınlara hijyen ürünlerinin para karşılığı satılması, ikinci kuşak haklardan sağlık hakkının ihlaline yol açmaktadır. Bir sosyal devlet sorumluluğu olarak zaruri ihtiyaçlara erişimin kolaylaştırılmaması, yoksulluk gündeminin devam ettirileceğinin göstergesidir. Tüm bu sebeplerle kalıcı ve eşitlikçi politikalar belirlenmeli, regl döneminde kullanılması zorunlu olan ped ve tampon gibi ürünlere ücretsiz erişimin yasal zemini oluşturulmalıdır.”
Comments