Hayvanları Koruma Kurtarma ve Yaşatma Derneği (HAYKURDER), Tarım ve Orman Bakanlığı’nın kamuoyundan ve sivil toplum kuruluşlarından (STK) gizli bir çalışma yürüterek Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelikte değişiklik için hazırlık yaptığını duyurdu.
HAYKURDER’in resmi Twitter hesabından yaptığı açıklamaya göre, Bakanlık bu yönetmelik ile Deneye Hayır Platformu bileşenlerinden Hayvan Hakları ve Etiği Derneği tüzel kişiliği üzerinden Hayvan Deneyleri Merkezî Etik Kurulu‘nda (HADMEK) yapısal değişikliğe gidiyor ve hayvanseverlerin bütün itirazlarına rağmen deney için hayvan yetiştiren bir dernek olarak bilinen Laboratuvar Hayvanları Bilimi Derneği’ni kurulda göreve atıyor.
Üye sayısının da 15’e düşürülerek hayvan sağlığına yönelik meslek birliği olan Türk Veteriner Hekimleri Birliğini ve TÜBİTAK temsilcisini de HADMEK’ten çıkartılıyor. Türk Tabipler Birliği‘nin (TTB) kuruldaki üyeliğini ise sonlandırıyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı'ndan yeni bir taslak skandalı daha!
Bir kurum işi gücü bırakmış bütün gün "Bugün hayvanlar için nasıl bir kötülük yapabiliriz acaba" diye kafa yoruyor ve her gün bir önceki günden daha kötüyü mutlaka önümüze koyuyor! Hiç sekmiyor!— HAYKURDER (@haykurder) February 2, 2022
Kurul üyelerini oluşturanlardan "Hayvanları Koruma Alanında çalışan STK, Türk Veteriner Hekimleri Birliği, Türk Tabipler Birliği ve TÜBİTAK" çıkarılıyor. Etik Kurul'da hayvan deneylerinde etik kurallar ve etik sınırlar hayvan deneyi yapanların vicdanına bırakılıyor!
Pes!— HAYKURDER (@haykurder) February 2, 2022
STK temsilcisi üye kontenjanının da kaldırılıyor olmasıyla kurulda yarısı bakanlık bürokratı, geri kalan yarısı da bakanlığın seçeceği hayvan deneyi yapan ilgililer yer alacak.
Daha önce Bakanlığa açılan dava kazanıldı
Hayvan Hakları ve Etiği Derneği tüzel kişiliği üzerinden HADMEK mevzuata aykırı üye seçimi yapıldığı gerekçesiyle Tarım ve Orman Bakanlığı aleyhine 2018’de açılan dava 10 Aralık 2021 tarihinde karara bağlandı. Mahkeme, Bakanlığın hukuka aykırı şekilde üye seçimi yaptığına hükmetti.
Hayvan Deneyleri Merkezî Etik Kurulu’nda aday gösterilen hayvan hakları örgütlerinden hiçbiri seçilmemişti.
Türkiye’de hayvanlar üzerinde yapılan deneysel ve bilimsel çalışmalar, 2011’den beri bir mevzuata bağlanmış durumda. 2014 yılında ise hayvan deneyleri için “etik kurullar” kurulmaya başlandı. İlgili yönetmeliğe göre kurulan ve 21 üyeden oluşan HADMEK’in bir üyesi de “hayvanları korumaya yönelik sivil toplum örgütlerinden” bir temsilci olmalı.
Laboratuvar Hayvanları Bilimi Derneği, 2014 yılında bu kurulun oluşturulmasından itibaren kurulda görev yaptı ve dört senelik görev süresinin sona ermesinin ardından, hayvan hakları alanında çalışan örgütler yeni üye seçimi için dört aday gösterdi: Türkiye Barolar Birliği Hayvan Hakları Kurulu, Hayvanlara Adalet Derneği, Hayvan Hakları Konfederasyonu, Hayvan Hakları ve Etiği Derneği. Ancak Bakanlık yeni dönemde de aynı derneğin “hayvanları korumaya yönelik sivil toplum örgütü temsilcisi” olarak kurulda yer almasına karar vermiş, bunu da hayvan koruma örgütlerine sözlü olarak bildirmişti.
Bunun üzerine, Deneye Hayır Derneği bileşenlerinden Hayvan Hakları ve Etiği Derneği, Tarım ve Orman Bakanlığınca alınan bu kararın yürütmesinin durdurulması ve iptali istemiyle dava açtı. Yürütmeyi durdurma talebini reddeden Mahkeme, taraflardan gelen ek beyan, dilekçe ve bilirkişi görüşlerini inceledi ve 2020 yılı Haziran ayında dava konusu olan üye seçimi işleminin iptaline hükmetti.
Ankara 11. İdare Mahkemesince verilen bu kararın usul ve hukuka uygun olmadığı gerekçesiyle Bakanlık istinaf yoluna gitti. Dosyayı yeniden inceleyen Ankara Bölge İdare Mahkemesi 10. İdari Dava Dairesi, oy birliğiyle aldığı kararda, daha önceden verilen kararın usul ve hukuka uygun olduğuna hükmederek Bakanlığın istinaf istemini reddetti.