Türkiye‘de gazeteci yargılamalarını izleme, belgeleme ve hafızalaştırma çalışması yapan Press In Arrest’ın Ekim ayı basın özgürlüğü raporu yayımlandı. Bu ay neredeyse üç gazeteci kendisini yargı karşısında buldu. En az 7 ilde görülen 45 basın davasında, en az 74 gazeteci yargılandı. Yargılanan 74 gazeteciyle ilgili davalarda savcılıklar 3 kez ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ve toplam 321 yıl 6 aydan, 916 yıl 4 ay 15 güne kadar hapis cezası talep etti.
Yargılanan 74 gazeteciden 21’inin ise kadın olduğu belirtildi. Kadın gazeteciler, toplamda 70 yıl 3 ay 15 günden 185 yıl 8 aya kadar hapis cezası istemiyle hakim karşısına çıktı.
Ekim ayı gazeteci yargılamaları
Rapora göre, ekim ayındaki yargılamalarda 1 gazeteci hakkında “gerekçesiz” ceza istenirken, 7’si kadın 26 gazeteci “terör” ile suçlandı. 8 gazeteci ise “Cumhurbaşkanına hakaret etmek” iddiasıyla yargılandı. Ekim ayının diğer yargılamalarıysa şu şekilde:
- 4’ü kadın 10 gazeteci beraat etti.
- 7 gazeteci bir ayda birden fazla kez hakim karşısına çıktı.
- Savcılık 2 gazeteci hakkındaki beraat kararına itiraz etti.
- Yargılanan 4 gazeteci; toplamda, 7 yıl 11 ay hapis cezası ve 500 TL adli para cezasına çarptırıldı.
- Tartışmalı “Basit Yargılama Usulü” ilk kez bir gazeteci için uygulandı.
- 40 gazetecinin yargılandığı davalarda mahkeme heyeti değişti.
- ‘Yargılamanın aleniyeti’ 32 kez ihlal edildi.
- “Masumiyet karinesi” 3 kez ihlal edildi.
- Ekim ayında yargılanan en az 43 gazetecinin davası 2021 yılına kaldı.
Gazetecilerin yargılanmasında dikkat çeken detaylar
Raporda gazetecilerin yargılanması sırasında dikkat çeken detaylar da derlendi. Rapordaki ifadelere göre, gazetecilerin sosyal medya paylaşımları veya haberleri üzerinden menfaat elde edip etmediklerinin belirlenmesi için banka hesapları incelenecek.
‘Türk Lirası’nın dolar kuru karşısındaki değer kaybına bağlı olarak yaşanan ekonomik kriz’ ile ilgili 2018 yılında yapılan bir haber sebebiyle 6 gazeteci ‘Sermaye Piyasası Kanunu’na muhalefet’ iddiasıyla yargılanıyor. Haberin yayımlandığı dönemde Amerika Birleşik Devletleri ve Türkiye arasındaki Rahip Andrew Brunson krizi nedeniyle Türk Lirası dolar karşısında değer kaybetmişti. Savcılık, haberin ‘ülkemiz bankacılık ve finans sisteminin acz içinde olduğu izlenimi vermeye çalışan gerçeğe aykırı ve maksatlı ifadeler’ içerdiğini iddia etti. Gazetecilerin banka hesaplarının bilirkişi tarafından incelenerek sosyal medya paylaşımları veya haberleri üzerinden menfaat elde edip etmediklerinin belirlenecek.
Gazeteciye gerekçesiz ceza talebi
Gazeteci Ender İmrek, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan’ın kullandığı ve 50 bin dolar değerinde olduğu iddia edilen Fransız marka çanta ile ilgili Haziran 2019’da yazdığı yazı sebebiyle yargılanıyordu. Yargılamanın Ekim ayındaki üçüncü duruşmasında savcı, İmrek’in cezalandırılmasını talep etti. Ancak talep ettiği cezayı herhangi bir gerekçeye dayandırmadı. Avukatlar ‘gerekçesiz mütalaaya’ itiraz etti. Fakat, hakim itirazı kabul etmedi. Duruşma İmrek’in savunmasının alınması için ertelendi.
‘Basit yargılama usulü’ ilk kez bir gazeteci için uygulandı
‘Basit yaralama usulü’ 1. Yargı Reformu Paketi‘yle yargı sistemine eklendi. Buna göre, bazı suçlamalar karşısında yürütülen yargılamalar, duruşma açılmadan dosya üzerinden yürütülebilecek.
‘Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı alenen hakaret etmek’ iddiasıyla yargılanan gazeteci Hikmet Tunç ve avukatı, yargılamanın ‘basit yargılama usulü’ ile sürdürülmesini kabul etti. Buna göre yargılama duruşmasız devam edecek. Savunma ve deliller yazılı olarak sunulacak. Olası bir mahkumiyet kararında ise ceza, dörtte bir oranında indirilebilecek.
Tüm bunların yanında ekim ayında en az 9 gazeteci hakkında soruşturma başlatıldı, veya suç duyurusunda bulunuldu, gözaltına alındı, ifadeye çağrıldı. En az 2 gazeteci hakkında yeni dava açıldı. 4 gazeteci ise tutuklandı.
