By 
Dezenformasyonla mücadele gerekçesiyle gündeme getirilen ve sansüre, muğlak suçlamalarla hapis cezalarına yol açacağı gerekçesiyle eleştirilen Basın Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Adalet Komisyonunda kabul edildi.
AKP ve MHP’nin oylarıyla kabul edilen düzenlemeyle iktidar cenahı ifade özgürlüğünün güvence altına alınacağını savunuyor. Ancak gazeteciler, gazetecilik örgütleri ve muhalefet iktidarın yasayla sansürü hedeflediğini belirtiyor.
Yapılan düzenlemeler şöyle:
Teklifle; ‘gerçeğe aykırı bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli şekilde alenen yayan’ kimse, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılacak.Failin, suçu gerçek kimliğini gizleyerek veya ‘bir örgütün faaliyeti çerçevesinde’ işlemesi halinde söz konusu ceza yarı oranında artırılacak. Basın kartı resmi kimlik belgesi olarak kabul edilecek.
Komisyondan geçen İnternet haber siteleri de süreli yayın kapsamına alınacak. İnternet haber sitelerinde, faaliyet gösterdiği iş yeri adresi, ticari unvanı, elektronik posta adresi, iletişim telefonu ve elektronik tebligat adresi, yer sağlayıcısının adı ve adresi, kendilerine ait internet ortamında kullanıcıların ana sayfadan doğrudan ulaşabileceği şekilde ve “iletişim” başlığı altında bulundurulması zorunlu olacak.
Haber tarihi ve güncellenme tarihleri her erişildiğinde değişmeyecek şekilde belirtilecek.
Basın duyurularının ve yargı organlarınca verilen yayın yasağı kararları için beyannameler artık Cumhuriyet Başsavcılığı yerine Basın İlan Kurumu‘na verilecek. Basın İlan Kurumu yayımın durdurulmasını hemen talep edebilecek. Bu değişikliğin işlemlerin daha hızlı ve etkin olması için yapıldığı ileri sürülüyor.
Haber sitelerinin gelirleri ve çalışanlarının haklarına müdahale
Yayım durdurma müeyyidesi internet haber siteleri bakımından uygulanmayacak. İnternet haber sitesinin hükme uymaması halinde Basın İlan Kurumu iki hafta içinde eksikliğin giderilmesini veya gerçeğe aykırı bilgilerin düzeltilmesini internet haber sitesinden isteyecek.
İstemin yerine getirilmemesi durumunda Basın İlan Kurumu internet haber sitesi vasfının kazanılmadığının tespiti amacıyla asliye ceza mahkemesine başvuracak. Mahkeme, en geç iki iki hafta içinde kararını verecek.
Başvurunun kabul edilmesi halinde internet haber siteleri için sağlanabilecek resmi ilan ve reklam ile çalışanlarının basın kartına ilişkin hakları ortadan kalkacak. İnternet haber sitesi için sağlanan hakların ortadan kaldırılması, bu kanun veya ilgili mevzuat uyarınca öngörülen yaptırımların uygulanmasına engel olmayacak.
Son iki yılın tüm arşivi korunacak
İnternet haber sitesinde yayınlanan tüm içerikler, Cumhuriyet Başsavcılığı’na gerektiğinde teslim etmek için doğruluğu ve bütünlüğü sağlanmış şekilde 2 yıl süreyle muhafaza edilecek.
Düzeltme ve cevap yazısı bir gün içinde yayınlanacak
İnternet haber sitelerinde zarar gören kişinin düzeltme ve cevap yazısını sorumlu müdür, hiçbir düzeltme ve ekleme yapmaksızın, yazıyı aldığı tarihten itibaren en geç bir gün içinde, ilgili yayının yer aldığı sayfa ve sütunlarda, URL bağlantısı sağlanmak suretiyle, aynı puntolarla ve aynı şekilde yayımlamak zorunda olacak.
İtiraza konu olan içeriğin çıkarılması durumunda düzeltme ve cevap yazısı da ilk 24 saati ana sayfada olmak üzere bir hafta süreyle yayında kalacak.
Yayınlanan habere dava açmak için süre dört ay
Basılmış eserler veya internet haber siteleri yoluyla işlenen veya bu kanunda öngörülen diğer suçlarla ilgili ceza davalarının, günlük süreli yayınlar ve internet haber siteleri için dört ay, diğer basılmış eserler için altı ay içinde açılması zorunlu olacak.
Bu süreler basılmış eserlerin Cumhuriyet Başsavcılığına teslim edildiği tarihten, internet haber siteleri için ise habere ilişkin suç ihbarının yapıldığı tarihten başlayacak.
Erişime engellemede kolaylık
Erişim Sağlayıcıları Birliğinin görev alanı, erişimin engellenmesi kararlarıyla birlikte içeriğin çıkarılması kararlarının uygulanmasına yönelik diğer kanunlarda yer alan düzenlemeleri de kapsayacak şekilde yeniden belirleniyor.
Birlik ile erişim sağlayıcılar arasında kararların bildiriminde, doğru ve hızlı bir şekilde veri akışının sağlanmasını teminen gerekli yazılım ve donanımın, erişim sağlayıcılar tarafından kurulması yükümlülüğü getiriliyor.
Erişim Sağlayıcıları Birliği’ne, kendisine gelen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesine yönelik mahkeme kararlarını, elektronik posta yoluyla ilgili içerik veya yer sağlayıcılarına bildirme yetkisi veriliyor.
Teklifle, yurt içi yurt dışı ayrımı kaldırılıyor, başkanın engelleme yetkisinde yeknesaklık sağlanıyor.
MİT personeli’ne ‘hukuki kalkan’
Milli İstihbarat Teşkilatı’nın faaliyetleri ve personeline yönelik suç teşkil eden içerikler katalog suçlar kapsamına alınacak.
Hakim tarafından verilen içeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesi kararına konu kişilik hakkının ihlaline ilişkin yayının başka internet adreslerinde de yayınlanması durumunda, ilgili kişi tarafından birliğe müracaat edilmesi halinde mevcut karar bu adresler için de uygulanacak.
Müracaatın, birlik tarafından kabulüne karşı itiraz, kararı veren hakimliğe yapılacak. İnternet sitesindeki yayının tümüne yönelik erişimin engellenmesi kararlarında bu fıkra hükmü uygulanmayacak.
Mahkeme veya savcı tweet’e ‘yalan bilgi’ derse kişisel bilgilere erişebilecek
Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) yer alan, ‘çocukların cinsel istismarı’, ‘halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma’, ‘devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozma’, ‘anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar’, ‘devlet sırlarına karşı suçlar’ ve ‘casusluk’ suçlarına konu internet içeriklerini oluşturan veya yayan faillere ulaşmak için gerekli olan bilgileri, soruşturma aşamasında savcısı, kovuşturma aşamasında yargılamanın yürütüldüğü mahkemece talep edilmesi üzerine, ilgili sosyal ağ sağlayıcının Türkiye’deki temsilcisi, adli mercilere verecek.
İlgili haber: ‘Yeni dezenformasyon yasası’yla enflasyon yüzde 100 demek suç olabilir’
İlgili haber: Basın örgütlerinden dezenformasyon yasasına tepki: Siyasetçiler tarafından kapalı kapılar ardında hazırlandı
İlgili haber: 23 uluslararası örgütten Türkiye’ye çağrı: Dezenformasyon Yasası’nı geri çekin
İlgili haber: ‘Dezenformasyon yasası’nın 14 maddesi daha geçti: Anayasa’ya aykırı, basın özgürlüğüne açıkça müdahele
Kişisel bilgi verilmezse bant yüzde 90 oranında daraltılacak
Bu bilgiler, talep eden başsavcılık veya mahkemeye verilmezse ilgili cumhuriyet savcısınca, yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcının internet trafiği bant genişliğinin yüzde 90 oranında daraltılması talebiyle Ankara Sulh Ceza Hakimliği’ne başvurulabilecek.
İnternet trafiği bant genişliğinin daraltılması kararı verilmesi halinde, bu karar erişim sağlayıcılara bildirilmek üzere BTK’ye gönderilecek. Kararın gereği, bildirimden itibaren derhal ve en geç dört saat içinde erişim sağlayıcıları tarafından yerine getirilecek. Sosyal ağ sağlayıcının, yükümlülüklerini yerine getirmesi halinde yaptırımlar kaldırılacak ve BTK’ye bildirilecek.
Reklam yasağı
İdari tedbirler saklı kalmak kaydıyla, BTK Başkanı tarafından verilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının gereğinin yerine getirilmemesi halinde, Türkiye’de ikamet eden vergi mükellefi gerçek ve tüzel kişilerin, ilgili yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcıya altı aya kadar reklam vermesinin yasaklanmasına BTK Başkanı tarafından karar verilebilecek. Bu kapsamda yeni sözleşme kurulamayacak ve buna ilişkin para transferi yapılamayacak. Reklam yasağı kararı Resmi Gazete’de yayımlanacak.
BTK başkanınca verilen idari para cezaları, yasal süresinde bir yıl içinde birden fazla ödenmezse, başkan tarafından yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcıya Türkiye’de ikamet eden vergi mükellefi gerçek ve tüzel kişilerin ilgili sosyal ağ sağlayıcısına altı aya kadar yeni reklam vermesinin yasaklanmasına karar verilebilecek.
Sosyal ağ sağlayıcının polisle çalışacak
Sosyal ağ sağlayıcı, ‘kişilerin can ve mal güvenliğini tehlikeye sokan içerikleri öğrenmesi ve gecikmesinde sakınca bulunması’ halinde, bu içeriği ve içeriği oluşturana ilişkin bilgileri yetkili kolluk birimleriyle paylaşacak.
BTK, sosyal ağ sağlayıcının bu kanuna uyumuna ilişkin olarak sosyal ağ sağlayıcıdan kurumsal yapı, bilişim sistemleri, algoritmalar, veri işleme mekanizmaları ve ticari tutumlar dahil her türlü açıklamayı talep edebilecek.Bu bilgi ve belgelerin en geç üç ay içinde verilmesi gerekecek.
BTK, sosyal ağ sağlayıcının kanuna uyumunu, sosyal ağ sağlayıcının bütün tesislerinde yerinde inceleyebilecek. Sosyal ağ sağlayıcı, ayrıca kamu güvenliğini ve kamu sağlığını etkileyen olağanüstü durumlara ilişkin kriz planı oluşturmakla ve kuruma bildirmekle yükümlü olacak.
BTK başkanı, kanunda belirtilen yükümlülüklerini yerini getirmeyen sosyal ağ sağlayıcıya bir önceki takvim yılındaki küresel cirosunun yüzde 3’üne kadar idari para cezası verebilecek.
Whatsapp’a da düzenleme: Bant daraltılabilecek
Elektronik Haberleşme Kanunu’na, ‘şebekeler üstü hizmet’ ve ‘şebekeler üstü hizmet sağlayıcı’ kavramları ekleniyor. Bunun kapsamına Whatsapp, Signal, Skype, Telegram ve benzerleri giriyor
BTK’ye, şebekeler üstü hizmetler ilişkin gerekli düzenlemeleri yapma ve ilgili tedbirleri alma hususunda yetki veriliyor. Kanunda öngörülen yükümlülükleri yerine getirmeyen veya yetkilendirilmeksizin hizmet sunan şebekeler üstü hizmet sağlayıcılara 1 milyon liradan 30 milyon liraya kadar idari para cezası verilebilecek.
Basın kartı başvurusu, niteliği ve türleri
Teklifle internet sitelerinde çalışan gazetecilerin basın kartı başvurusu, niteliği ve türleri de belirlendi. Buna göre, basın kartı başvurusu İletişim Başkanlığı‘na yapılacak ve bu kartı, resmi nitelikte bir kimlik belgesi olarak kabul edilecek.
Buna göre beş tür basın kartı olacak:
- Göreve bağlı basın kartı: Bir medya kuruluşuna bağlı olarak çalışan Türk vatandaşı medya mensuplarına ve enformasyon görevlilerine verilen basın kartı.
- Süreli basın kartı: Görev alanı Türkiye’yi kapsayan yabancı medya mensuplarına verilen basın kartı.
- Geçici basın kartı: Görev alanı Türkiye’yi kapsamamakla beraber geçici bir süreyle Türkiye’ye haber amaçlı gelen yabancı medya mensuplarına verilen basın kartı.
- Serbest basın kartı: Geçici bir süreyle çalışmayan veya yurt dışında serbest gazetecilik yapan medya mensuplarına verilen basın kartı.
- Sürekli basın kartı: En az 18 yıl mesleki hizmeti bulunan medya mensupları ve enformasyon görevlilerine ömür boyu verilen basın kartı.
Basın kartı alabilecek kişiler ise şöyle:
- Türkiye‘de faaliyet gösteren medya kuruluşlarının Türk vatandaşı medya mensupları
- Süreli yayınların sahipleri veya tüzel kişi temsilcileri ile radyo ve televizyonların yönetim kurulu başkanları
- Medya kuruluşları adına hareket eden ve görev alanı Türkiye’yi kapsayan yabancı medya mensupları ile görev alanı Türkiye’yi kapsamamakla beraber geçici bir süreyle Türkiye’ye haber amaçlı gelen yabancı medya mensupları
- Yurt dışında yayın yapan medya kuruluşlarının Türk vatandaşı sahipleri ve çalışanları ve yurt dışında serbest gazetecilik yapan Türk vatandaşı medya mensupları
- Medya alanında hizmet veren kamu kurum ve kuruluşlarında ve kamu kurum ve kuruluşlarının yürüttükleri enformasyon hizmetlerinde çalışan kamu personeli
- Medya alanında faaliyet göstermeleri şartıyla, sendikalar ile kamu yararına faaliyette bulunduğu tespit edilen dernek ve vakıfların yöneticileri
Basın kartı şartları: Kamu barışına ve devlet sırlarına karşı suç, casusluk ve terörden hüküm giymemiş olma…
Basın kartı talep edenlerin başvuruda bulunabilmeleri için;
- 18 yaşını bitirmesi
- En az lise veya dengi eğitim kurumundan mezun olması
- Kısıtlı veya kamu hizmetlerinden yasaklı olmaması
- Ayrıca kasten işlenen bir suçtan dolayı 5 yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına çarptırılmamış olması ya da şantaj, hırsızlık, sahtecilik, dolandırıcılık, güveni kötüye kullanma, yalan tanıklık, yalan yere yemin, iftira, suç uydurma, müstehcenlik, fuhuş, hileli iflas, zimmet, irtikap, rüşvet, kaçakçılık, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama suçları ile cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar, kamu barışına karşı suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar, casusluk suçları ve terör suçlarından hüküm giymemiş olması
Medya faaliyeti dışında ticari faaliyette bulunmama şartı
Kart talep edenlerde ayrıca Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun hükümlerine uygun sözleşme yapması ve mücbir sebepler dışında işten ayrıldığı tarihten itibaren bir aydan fazla olmamak üzere ara vermeden çalışmaya devam etmesi ve medya faaliyeti dışında ticari faaliyette bulunmaması şartı da aranacak.
Ancak bu kart, süreli yayın sahipleri veya tüzel kişi temsilcileri ile radyo ve televizyonların yönetim kurulu başkanları, kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanlar, yabancı basın-yayın kuruluşlarında çalışan Türk vatandaşı medya mensupları için geçerli olmayacak.
Basın kartı talep eden yabancı medya mensuplarının ise medya kuruluşu tarafından görevlendirildiklerini belgelendirmeleri gerekecek ve Uluslararası İşgücü Kanunu uyarınca çalışma izinlerinin olması istenecek.
Bağlı bulundukları kuruluşun idare merkezinin bulunduğu ülkenin Türkiye’deki büyükelçilik, elçilik veya konsolosluklarından aldıkları takdim mektubunu ibraz etmeleri gerekecek. Tüm bunlardan sonra karşılıklılık esası da gözetilerek İletişim Başkanlığınca basın kartı verilebilecek.
Basın Kartı Komisyonu üyelerini İletişim Başkanlığı belirleyecek
Dokuz üyeden oluşacak ve iki üye İletişim Başkanlığını temsil edecek. Bunun yanı sıra işçi sendikası şeklinde faaliyet gösteren sendikalardan basın kartı sahibi üyesi en fazla olan sendika tarafından belirlenecek bir üye ile iletişim fakültesi dekanları veya basın kartı sahibi gazeteciler arasından yine İletişim Başkanlığınca belirlenecek bir üye de yer alacak.
Komisyonun üyelerin görev süresi iki yıl olacak ancak süresi dolan üye yeniden seçilebilecek.
Komisyon; başvuru sahibinin niteliklerini, mesleki çalışmalarını, eserlerini, ödüllerini değerlendirerek basın kartı taşıyıp taşımayacağına karar verecek. Buna göre, basın kartı sahibinin, kanunda belirtilen niteliklere sahip olmadığının veya bu nitelikleri sonradan kaybettiğinin anlaşılması halinde basın kartı İletişim Başkanlığınca iptal edilecek.
Basın kartı sahibi, basın ahlak esaslarına aykırı davranışlarda bulunması halinde ihlalin mahiyeti göz önünde bulundurularak Basın Kartı Komisyonu tarafından uyarılabileceği gibi basın kartının iptaline de karar verilebilecek.
Basın İlan Kurumu Genel Kurulu üyeliğine ise resmi ilan yayınlayacak internet haber sitelerinden iki, cumhurbaşkanınca belirlenecek iki, BTK ile RTÜK’ten iki temsilci daha eklenecek. Genel kurulun üye sayısı 42’ye çıkarılacak.
Comments