Darbenin 43’ncü yılı: ‘12 Eylül devam ediyor’

Bugün 12 Eylül 1980 darbesinin 43’üncü yıldönümü. İki milyona yakın insanın fişlendiği, 650 bin kişinin gözaltına alındığı, 230 bin kişinin yargılandığı ve 517 kişiye idam cezasının verildiği darbenin üzerinden 43 yıl geçti.

Darbenin yıl dönümünde sivil toplum kuruluşları, siyasi partiler ve darbe mağdurları, ülke genelinde darbe zihniyetine ve anti-demokratik hareketlere karşı açıklamalar yaptı.

‣12 Eylül’ün 42’inci yıldönümü: Aynı zihniyet hala iş başında

‣‘40 yıl geçti, 40 yıl daha geçse 12 Eylül’ün etkileri silinmez’

‘Darbe anayasası tüm kurumlarıyla kaldırılsın’

Diyarbakır’da toplanan dönemin tanıkları ve mağdurları yüzleşme çağrısı yaptı. Açıklamaya katılan CHP Diyarbakır Milletvekili Sezgin Tanrıkulu, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin 12 Eylül askeri darbesiyle insanlığa karşı suç işlediğini söyledi.

Dönemin sembolü mekanlardan bir olan cezaevinin önünde yapılan “36. Koğuş’un duvarları değil canlı şahitleri konuşsun” başlıklı basın açıklamasına, Yeşil Sol Parti ve CHP milletvekilleri de katıldı.

“Darbe anayasası tüm kurumlarıyla kaldırılsın, “Cezaevlerindeki idare ve gözlem kurulları iptal edilsin” dövizlerinin açıldığı açıklamada “Gün gelecek devran dönecek, darbeciler halka hesap verecek” sloganı atıldı.

‘İktidarını 12 Eylül’e borçlu olanlar, darbelerle hesaplaşamaz’

 CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, X platformunda darbenin 43. yılına ilişkin mesaj yayımladı:

“İktidarını 12 Eylül’e borçlu olanlar, darbelerle hesaplaşamaz. Unutulmamalıdır ki, 12 Eylül zihniyeti de 15 Temmuz zihniyeti de 20 Temmuz zihniyeti de meşruiyeti olmayan sivil darbeci rejimler de elbet hesap vermeye mecburdur.”

Kılıçdaroğlu, ikinci paylaşımında ise şunları ekledi:

“Biz egemenliği halka veren bir siyasi geleneğin neferleri olarak; demokrasi ve hukuk mücadelesinden asla vazgeçmeden, bu karanlıkları elbet aydınlığa kavuşturacağız. Demokratik bir Türkiye’yi milletimizle birlikte kurana dek, bir milim dahi geri adım atmayacağız.”

Biz egemenliği halka veren bir siyasi geleneğin neferleri olarak; demokrasi ve hukuk mücadelesinden asla vazgeçmeden, bu karanlıkları elbet aydınlığa kavuşturacağız. Demokratik bir Türkiye'yi milletimizle birlikte kurana dek, bir milim dahi geri adım atmayacağız.

— Kemal Kılıçdaroğlu (@kilicdarogluk) September 12, 2023

‘Ne Darbe Ne Diktatörlük Acil Demokrasi, Acil İnsan Hakları’

 İnsan Hakları Derneği (İHD) İstanbul Şubesi, eski TRT Radyosu binası önünde açıklama yaptı. Siyasi parti ve demokratik kitle örgütü temsilcilerinin katıldığı açıklamada, “12 Eylül’ün 43’üncü yılında ne darbe ne diktatörlük acil demokrasi acil insan hakları” pankartı taşındı.

Darbelere Hayırhttps://t.co/pPK1frxI7k

Bundan tam 43 yıl önce, 12 Eylül 1980 tarihinde, coğrafyamızda bir askeri darbe meydana geldi. Aslında 12 Eylül askeri darbesi bir milat değildi.

— İHD Genel Merkezi (@ihd_genelmerkez) September 12, 2023

İHD’nin ülkenin pek çok kentinde eş zamanlı yaptığı basın açıklamalarında, “İnsan hakları savunucuları olarak her zaman demokratikleşme ve sivilleşmeyi savunuyoruz” ifadeleri kullanıldı.

‘12 Eylül devam ediyor’

Devrimci 78’liler Federasyonu da darbeyi kınamak adına bir basın açıklaması düzenledi.

Açıklamada, direnme ve dayanışma kültürüne yeniden yaşama dahil edilmesi çağsında bulunarak “Teslim olmak yok, kabullenmek yok, alışmak yok. Bu zorluğun üstesinden ancak böyle gelebiliriz” denildi.

12 Eylül darbesinin sürdüğü ifade edilen açıklamada, “Son 21 yılı darbe ürünü olan AKP’nin darbeyi tahkim ederek nimetlerinden faydalanması ile geçti. Sadece AKP değil şimdiye kadar yönetime gelen tüm hükümetler darbecilerle hesaplaşmak yerine darbenin nimetlerinden faydalanmayı seçtiler” ifadelerine yer verildi.

Demokrasiyle vurulan darbe: 12 Eylül

 12 Eylül darbesi, Türkiye’nin yakın tarihinin en karanlık dönemlerinden biri olarak hafızalara kazındı. Darbenin üzerinden geçen 43 yıla rağmen, darbenin mağdurları ve yakınları, yaşadıkları acıları unutmadı. Darbe, Türkiye’de demokrasinin askıya alınmasına ve insan hakları ihlallerine neden oldu.

2010’da yapılan Anayasa referandumuyla darbecilerin yargılanmasının önü açıldı. Darbenin o tarihte yaşayan isimleri Kenan Evren ile Tahsin Şahinkaya‘ya ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası verildi. Evren ve Şahinkaya’nın rütbeleri söküldü.

Davanın Yargıtay süreci devam ederken Kenan Evren 98, Şahinkaya ise 90 yaşında öldü. Yargıtay, sanıkların ölümleri nedeniyle davanın düşürülmesine karar verdi.

12 Eylül’ün hemen öncesinde uygulanan OHAL dönemi ve darbe süreciyle 1990’ların karanlık ortamında gözaltına alınıp kaybedilenlerin ailelerinin  1995 yılından beri  “Gözaltındaki kayıplar son bulsun, kayıpların akıbeti açıklansın, sorumlular bulunsun ve yargılansın” talebiyle İstanbul Galatasaray’da sürdürdüğü oturma eylemi ise halen baskılar, yasaklamalar ve göz altılara rağmen devam ediyor.