[Çocuklar İçin Türk Mitosları, Anadolu Efsaneleri] Su iyesi – Dilge Güney

Her toplumun mitolojisi o toplumun kültürel ve zihinsel yapısına ayna tutar.

Batılı ülkelerin çeşitli sanat kolları ile bize tanıtmış olduğu Zeus’u, Afrodit’i çok iyi biliriz ama Türk mitosları ve Anadolu efsaneleri pek bilinmez. Biz de her ayın ikinci haftası yayımlayacağımız [Çocuklar İçin Türk Mitosları, Anadolu Efsaneleri] dizisi ile çocuklarımızı unutulmaya yüz tutmuş bu öykülerle buluşturmak istiyoruz.

Yunanca kökenli birkelime olan mitos (mythos) söz, öykü anlamına gelir. İlk insanlar mitoslar anlatarak evreni, tabiat olaylarını ve yaşamla ilgili sırrını çözemedikleri durumları açıklamaya çalışmışlar.

Mitoslar, tüm efsanelerin, destanların, masalların, hatta bugün okuduğumuz edebi türlerin de kökenlerini oluşturur. Bilinçaltı üzerine çalışan bilim insanları, mitosların evrensel geçerliliğe sahip yaşam kalıpları olduğunu ve her insan için anlamlı mesajlar taşıdığını söyler.

Bu ay, uçsuz bucaksız suların derinlerine dalacağız; suyu koruyan iyeler ile tanışacağız.

***

11 – Su İyesi

Her şey su ile başladı.
Ülgen süzülürken göklerde,
Akana’dan gelen ilham ile
Yarattı dünyayı.
Su, sonla başlangıç arasındaki sınırdı.

Erlik Mandeşire’ye yenildiğinde
Hizmetkarları gökten yağmur gibi döküldüğünde
Suya da düştü iye…
Nehirler, göller, pınarlar…
Denizler, okyanuslar…
Sular saklar iyeleri içinde.
Yaşarlar ihtişamlı saraylarda suların derinlerinde.

Derler ki su iyesi,
Yılda bir kez çıkar karaya,
Oturur durgun ve sessiz suların kıyısında,
Tarar saçlarını altın tarağıyla.
Söylenir su gibi güzel olduğu.
Berrak sular gibi aydınlık ve iyi.
Saçının tek bir telini bulana kurşun işlemez ömür boyu,
Öyle uğurlu…

Oysa bulandığında sular,
Tıpkı derinlikler gibi kararmaya başlar ruhu.
Kirletmişse yuvasını insanlar,
Kurutulmuşsa göller,
Ölmeye başlamışsa beslediği balıklar
Kudurur öfkeden, taşırır suları, yutar toprakları
ve belki de içiden çıkar bir ejder.
İşte o zaman sakının ondan.
Kimse istemez yuvasına zarar gelmesini.

***

1 – Evrenin Oluşumu

2- İnsanın Yaradılışı ve Erlik’in Doğuşu

3 – Yaşam Tanrıçası – Umay Ana

4 – Dünya Tufanı, İkinci Yaratılış ve Ak Yayık

5 – Ece ile Doğanay

6 – Öküzün İki Boynuzu Arasında Bir Dünya

7 – Üç Güneş

8 – İyeler

9 – Rüzgar iyesi: Yel Baba

10 – Orman iyeleri

.

.

Yazan: Dilge Güney
Resimleyen: Berna Erözkan Akan