Hafta SonuManşet

[Çocuklar İçin Türk Mitosları, Anadolu Efsaneleri] Orman iyeleri – Dilge Güney

0

Her toplumun mitolojisi o toplumun kültürel ve zihinsel yapısına ayna tutar.

Batılı ülkelerin çeşitli sanat kolları ile bize tanıtmış olduğu Zeus’u, Afrodit’i çok iyi biliriz ama Türk mitosları ve Anadolu efsaneleri pek bilinmez. Biz de her ayın ikinci haftası yayımlayacağımız Çocuklar İçin Türk Mitosları, Anadolu Efsaneleri dizisi ile çocuklarımızı unutulmaya yüz tutmuş bu öykülerle buluşturmak istiyoruz.

Yunanca kökenli bir kelime olan mitos (mythos) söz, öykü anlamına gelir. İlk insanlar mitoslar anlatarak evreni, tabiat olaylarını ve yaşamla ilgili sırrını çözemedikleri durumları açıklamaya çalışmışlar.

Mitoslar, tüm efsanelerin, destanların, masalların, hatta bugün okuduğumuz edebi türlerin de kökenlerini oluşturur. Bilinçaltı üzerine çalışan bilim insanları, mitosların evrensel geçerliliğe sahip yaşam kalıpları olduğunu ve her insan için anlamlı mesajlar taşıdığını söyler.

Bu ay, ormanın kalbinde dolaşacağız; ormanı koruyan iyeler ile tanışacağız.

***

10 -Orman İyeleri

Erlik Mangdeşire’ye yenildiğinden,
Hizmetkarları gökten yağmur gibi döküldüğünden,
Her bir damla iye olup düştüğü yeri sahiplendiğin beri
Ormanın da var iyeleri.

Kimi der, kocaman bir ayıdır orman iyesi, korur ormanı.
Kimi der, Yer Kulak adı, duyar her şeyi.
Kimi der, adı Ağaç Kadın, kuşlardan ordusu var ormanı korumak için.
Kimi der, Şürele adı, çağırır ormanın derinliklerine, gıdıklar insanları.
Kimi der, adı Yarımtık kendi de aklı da yarım.
Kimi der, yarı insan yarı maymundur orman iyesi, Ağaç Kişi adı.

Bir keresinde avcının biri Mölyöşkü ormanına girer.
Can sıkıntısından elindeki hançerle ağaç budaklarını keser.
Birdenbire Ağaç Kişi dikilir karşısına,
Tek gözünü belerterek sorar:
“Neden Mölyöşkü ormanını kırarsın,
Bak bakalım kırmak nasıl olurmuş?
Üç doğru söz söylemezsen seni bırakmam.”

Avcının korkudan ödü kopar, der ki:
“Hiç bu kadar korkmamıştım,
Hiç bu kadar çirkin bir varlık görmemiştim
Beni bırakırsan doğru evime giderim, bir daha ağacın yaprağına bile koparmam.”
Ağaç kişi avcının üç doğru şey söylediğini anlar;
Ona zarar vermeden evine yollar.

Peki ya sen?
Hiç kırdın mı bir ağacın dalını,
Kopardın mı yaprağını?
Tıpkı avcı gibi hem de, canın sıkılıyor diye.
Üç doğru söz söyle o zaman ve bir daha acıtma canlarını.

***

1 – Evrenin Oluşumu

2- İnsanın Yaradılışı ve Erlik’in Doğuşu

3 – Yaşam Tanrıçası – Umay Ana

4 – Dünya Tufanı, İkinci Yaratılış ve Ak Yayık

5 – Ece ile Doğanay

6 – Öküzün İki Boynuzu Arasında Bir Dünya

7 – Üç Güneş

8 – İyeler

9 – Rüzgar iyesi: Yel Baba

.

Yazan: Dilge Güney
Resimleyen: Berna Erözkan Akan

More in Hafta Sonu

You may also like

Comments

Comments are closed.