Bolivya Amazon yağmur ormanlarının içinden geçecek otoyol projesini onayladı

The Guardian’da Dan Collyns imzası ile yayınlanan haberi Yeşil Gazete gönüllü çevirmeni Cem Sabuncu’nun çevirisi ile paylaşıyoruz

***

Yerli halklardan binlerce insanın yaşadığı milli parkın 300 km uzunluğundaki otoyol projesini mümkün kılmak için doğal sit statüsü kaldırıldı.

Bolivya hükümetinin Tipnisin koruma statüsünü kaldırmasını protesto eden bir eylemci.

Bolivya’da çoğunluğu yerli halklardan 14,000 kişinin yaşadığı, Jamaika büyüklüğünde, Amazon biyoçeşitlilik sıcak noktası (Amazon biodiversity hotspot)’nın ortasından geçecek otoyol projesinin yapımını onayladı.

Başkan Evo Morales, İspanyolca kısaltması Tipnis olarak bilinen, İsiboro Sécure Yerli Bölgesi ve Milli Parkı’nın içinden geçecek 300 km’lik otoyol projesini gerçekleştirmek için yeni bir yasa geçirdi. 2011 yılında binlerce aktivistin katıldığı, polisle çatışmalara sahne olan yürüyüş sonrasında, hükümet Tipnis’i koruma altına almak zorunda kalmıştı. Ancak milli parkı ortadan ikiye ayıracak yol projesinin yapımıyla birlikte, mücadele verilerek kazanılmış olan bu koruma statüsü kaybedilecek.

Amazon bölgesinde bulunan Trinidad şehrinde yol yapımını destekleyenlerle bir araya gelen Morales, kalkınmış ülkeleri Bolivya’da “sömürgeci çevreciliği” (colonial environmentalism) teşvik etmekle suçladı.

Morales milli parkın korunma statüsünü kaldıracak yasayı halka açıklıyor.

Morales: “Bu sözde sömürgeci çevreciler, yerli halkların okul, hastene, elektrik gibi hizmetlere sahip olmasıyla ilgilenmiyorlar; bizim otoyollarımız olsun da istemiyorlar.” dedi. Bölgedeki yerel yönetimlerin çoğunluğu ve Bolivya’nın Amazon bölgesinde bulunan en büyük eyaleti olan Beni’nin valisi yeni yasayı destekliyor.

Yasa, Morales’in başkanı olduğu, 3’te 2 çoğunluğa sahip, Sosyalizme Doğru Hareket Partisi’nin (Movement Toward Socialism) oylarıyla Bolivya Senato’sundan geçen hafta geçti ve Pazar günü yürürlüğe kondu. Muhalefet partileri ve Katolik kilisesi yasaya karşı çıkarak, aktivistler ve yerel halklarla yurt genelinde çeşitli şehirlerde yürüyüşlere katıldılar.

Guardian gazetesine konuşan Tipnis’li bir yerel halk lideri olan Fernando Vargas: “Bu yasa Bolivya’daki doğal sit alanlarının ve yerel halkların yaşadığı bölgelerin tahribatına yol açacaktır.” dedi. Tipnis, 10,000 km2’den büyük bir alana uzanan ve Moxeño, Yurakaré and Chimane yerel halklarının yaşamakta olduğu bir alan.

Tipnis için mücadele hareketinin yabancı sivil toplum kuruluşları tarafından oluşturulduğu argümanını kabul etmeyen Vargas: “Evo Morales ne doğayı savunur ne de yerli halkları. Onun derdi doğal kaynak çıkartmak (extractivism) ve kapitalizmdir. Bu yol projesinin bölge için felaket olacağını biliyoruz. Kimsenin bize bunu söylemesine ihtiyacımız yok.” diye de ekledi.

Yol yapımına karşı olanlar, projenin gerçekleşmesi halinde bölgenin maden, petrol ve doğal gaz aramalarına, ormancılık ve koka tarımına açılacağını söylüyorlar, ve eski bir koka çiftçisi olan Morales’i projesi desteklediği için suçluyorlar. Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi’nin verilerine göre Bolivya’da 2015 ve 2016 yılları arasında yasadışı koka tarımı %150 oranında artmış bulunmakta.

Amazon İzleme Örgütü’nden Moira Birss, yasanın biyoçeşitlilik açısından sıcak nokta olarak kabul edilen ve doğal sit alanı olan Bolivya Amazonu’nda ciddi ormansızlaşmaya yol açacağını belirtti.

Tipnis çoğunluğu yerli halktan, 14,000 kişiye ev sahipliği yapıyor.

Birss: “Tipnis’de yaşayan üç yerli halk doğaları gereği yağmur ormanına özünden bağlı. Bolivya hükümeti, bu halklara danışmadan ve onların bölgesel haklarını (territorial rights) garanti altına almadan attığı her adımla bu halkların ve Bolivya Amazon’unun geleceğini tehlikeye atmaktadır.” dedi.

Bolivya hükümetinin, 2012 yılında Tipnis’de başlattığı müzakere süreci, ulusal ve uluslararası izleyiciler tarafından sıkça eleştirildi. Bolivya’lı insan hakları kamu denetçisi, hükümetin süreci özgür ve şeffaf bir biçimde yürütemediğini belirtti.

Bolivya Stratejik Araştırma Enstitüsü’nün 2011’de yaptığı çalışmada, yol yapımının bölgeye ulaşımı kolaylaştıracağı için yasadışı ormancılık ve tarım faaliyetlerinin artmasına yol açacağı, ve böylece ormansızlaşmayı hızlandıracağı sonucuna varıldı. Araştırmacılar yol yapıldığı taktirde 15 yıl içinde milli parkın %64’ünün ormansızlaşacağını ortaya koydular. Eğer yol yapılmazsa bu oran %43’te kalacak.

Haberin İngilizce orijinali

Muhabir:Dan Collyns

Yeşil Gazete için çeviren: Cem Sabuncu

(Yeşil Gazete, The Guardian)