BM: Ozon tabakasında 35 yıl sonra iyileşme gözlendi, on yıllar içinde normale dönebilir

Birleşmiş Milletler‘in (BM)nin yeni raporuna göre,  ozon tabakası, 2040 yılına kadar 1980 öncesi seviyelere ulaşmasını sağlayacak hızla iyileşiyor. Örgütün raporuna göre, ozon tabakasına zararlı gazların önlenmesine yönelik 1987’de yapılan anlaşma başarıyla sonuçlandı ve kurtarma çabaları sonuç verdi.

Değerlendirmede, Antarktika üzerindeki 8.91 milyon mil karelik deliğin 2066’da kapanacağını ve Kuzey Kutbu’nun üzerindeki atmosferik katmanın 2045’te normale döneceği belirtildi.

Ultraviyole ışınlarını engelliyor

Ozon tabakası, Dünya atmosferindeki ikinci tabaka olan stratosferde bulunan doğal bir gaz tabakası. Atmosferin ince bir parçası olmasına rağmen, güneşten gelen ultraviyole ışınlarını büyük ölçüde engelliyor. Tabaka inceldiğinde, radyasyon dünya yüzeyine ulaşıyor ve bu insanlar ile diğer canlılara zarar verebiliyor.

Ortalamadan daha sıcak stratosferik hava koşulları, son iki yılda ozon tabakasının incelmesini azaltmış olsa da mevcut ozon deliği alanı, ozon tabakasının incelmesinin ilk kez tespit edildiği 1980’lere kıyasla hala büyük.

Ozon tabakası 1970’li yıllarda, sprey kutularında, buzdolaplarında, bina yalıtımlarında ve klimalarda yaygın kullanılan kloroflorokarbonlar nedeniyle incelmeye başlamıştı. Tabakada büyüyen bir delik bilim insanları tarafından ilk olarak 1985’te keşfedildi. İki yıl sonra zehirli kimyasallara karşı 46 ülkenin imzaladığı Montreal Anlaşması yapıldı. Anlaşma daha sonra tüm BM üyeleri tarafından kabul edildi ve ozon tabakasına zarar veren gazların neredeyse % 99’undan vazgeçildi.

Ozon tabakasındaki delik, Güney Kutbu civarında 2000 yılına kadar büyümeye devam etse de daha sonra toparlanmaya başladı.

İklim değişikliğiyle ilgisi var mı? 

Ozon tabakasındaki gerileme, iklim değişikliğinin doğrudan bir sonucu değil. Ancak çalışmada, ozon tabakasını kurtarmanın küresel ısınmayla mücadeleye dolaylı bir katkısı olacağı, kullanımına son verilen sera gazlarının önemli bir karbon kaynağı olduğu kaydediliyor.

Söz konusu gazlardan vazgeçilmesinin, her yıl yüzde 3 oranda artan kullanımına kıyasla yüzyılın ortasına dek 1 derecelik ısınmayı engellediği vurgulanıyor.

‘İyileşme her yıl 2 milyon kişiyi kanserden kurtarıyor’

Rapora göre, ozon iyileşmesinin ilk belirtileri dört yıl önce gözlemlendi. Birleşmiş Milletler Çevre Programı Direktörü Inger Andersen, AP’ye  “İyileşme her yıl 2 milyon kişiyi cilt kanserinden kurtarıyor” dedi.

Dünya Meteoroloji Örgütü genel sekreteri profesörü Petteri Taalas  “Ozon yiyen kimyasalları aşamalı olarak ortadan kaldırmadaki başarımız, fosil yakıtlardan uzaklaşmak, sera gazını azaltmak için acilen ne yapılabileceğini ve yapılması gerektiğini gösteriyor” diye konuştu.