By The Guardian’da Arthur Neslen imzasıyla yayınlanan haberi Yeşil Gazete gönüllü çevirmeni Damla Karagöz’ün çevirisi ile paylaşıyoruz
***
Drina (Bosna-Hersek)’ya yapılacak barajlar nedeniyle Montenegro(Karadağ)’da bulunan Tara Nehri’nin bu kısmı etkilenecek. Fotoğraf: RiverWatch
Yapılan yeni bir araştırmaya göre Avrupa’daki 10 balık türünden biri Balkanların batısında yapılması planlanan hidroelektrik santralleri nedeniyle yok olma tehdidi ile karşı karşıya kalacak.
Graz Üniversitesinin bu konu üzerine hazırladığı rapora göre on bir endemik balık türünün nesli tükenecek, yedi tür daha nesli tükenmekte sınırına ulaşacak, mersin balığının dört türü zarar görecek ve nesli tükenmekte olan canlı türü katlanarak 24’e ulaşacak.
Graz Üniversitesi raporunu hazırlayan Profesör Steven Weiss The Guardian gazetesine konuştu ve şunları söyledi: ‘İkinci dünya savaşından bu yana çevreye bu denli negatif etkileri olan bir sistematik inşa çalışması daha görmedim.’
Bununla beraber analiz Avrupa’daki 531 tatlı su balığı türlerinden 49’unun soyunun tükeneceğini veya Balkan bölgesindeki dağılımında %50-100 arasında bir kayıp yaşanacağını gösteriyor.
Weiss’in aktardığına göre: “Yapılması planlanmakta olan şeyin yüksek yoğunluğu bölgedeki her şeyi etkiliyor. Yapılan şey tüm nehir sistemlerinin doldurulması gereken bir dizi rezervuara çeviriyor. Göç yollarını bozuyor, kuşlar üzerinde dramatik etkisi olan sulak alanları kurumasına ve birbirlerinden kopmalarına sebep oluyor. Bu tamamen zincirleme bir reaksiyon.”
Soyu tehlike altında olan 11 balık türü ise şunlardır: Cobitis jadovaensis; Alburnus vistonicus; Delminichthys jadovensis; Delminichthys krbavensis; Phoxinellus dalmaticus; Telestes polylepis; Telestes turskyi; Telestes ukliva; Knipowitschia mrakovcici; Eudontomyzon hellenicus and Zingel balcanicus.
Yumuşak Alabalık (Salmo obtusirostris): Neretva üzerindeki baraj projesi nüfusunun %50 ya da daha çoğunu tehdit ediyor. Ve bu baraj projesi büyük ihtimalle Morača nehri üzerindeki türleri yok edecek. Fotoğraf: Arne Hodalic Ausschnitt.
Balkan bölgesi, yumuşakçalar ve balıklar açısından Avrupa’nın en önemli biyoçeşitlilik merkezi ve yukarıdaki balık türleri ise sadece bu bölgeye özgü.
AB yetkilisi de konu üzerine The Guardian’a şu açıklamalarda bulundu: “Bu çalışma, konu üzerine düşünmemizi gerektiriyor. Herkesin planına göre barajları inşa etmek açıkçası mümkün değil. Diğer türlü bölgeyi sadece betona boğmuş olursunuz.”
Araştırmayı yapması için görevlendirilen RiverWatch isimli nehirleri koruma topluluğu bölgede 2,800 hidroelektrik santralinin plan ya da yapım aşamasında olduğunu tahmin ediyor. Yüzde otuzdan fazla santralin de Natura 2000 bölgesinde (AB’nin özel türleri korumak için belirlediği alanlar).
Bozulmadan günümüze ulaşmış üç suyolu – Neretva havzası, Morača ve Drina nehrinin üst kesimi- nesli tükenmekte ve koruma altında olan 50 balık türüne ev sahipliği yapıyor.
Bu suyollarının aktığı üç ülke de – Bosna-Hersek, Sırbistan ve Karadağ – birliğe katılmadan önce AB’nin temiz enerji hedeflerine ulaşmak amacıyla, araştırma sonuçlarına göre hidroelektriğin her yıl her yıl Kanada kadar metan üretmesini iddia etmesine rağmen hidroelektrik yatırımı yapıyor.
AB kaynağı bu durumun yaşamak zorunda kaldığımız en acı verici olaylardan biri olduğunu belirtiyor. ‘Bu ülkeler hidroelektrik ile ilgili planlarını AB’nin yenilenebilir enerji kurallarına uyumlu hale getirmeye çalışıyor ancak gelinen nokta ne yazık ki içler acısı. Alternatif enerji olarak güneş ya da rüzgâr enerjisi yerine kömür, hatta özellikle linyit kömürü tercih ediliyor.’
RiverWatch topluluğunun başkanı Ulrich Eichelmann konu hakkında aktardığını göre: ‘Bu rapor Avrupa’nın balık cennetinin Balkan nehirleri olduğunu kanıtlıyor. Aynı zamanda 21.yy.da hidro yatırımcıların ve siyasetçilerin ‘yeşil’ enerji dedikleri şey için bu denli büyük doğal bir değeri riske atmaları inanılacak gibi değil.’
Haberin İngilizce orijinali
Yeşil Gazete için çeviren: Damla Karagöz
(Yeşil Gazete, The Guardian)
Comments