Fransa İklim Bilimi ve Çevre Laboratuvarı‘nda gerçekleşen ve Sciencemag‘da yayımlanıp Matt McGrath tarafından BBC‘de yapılan haberi Yeşil Gazete yazarı Özge Geyik‘in derlemesiyle sunuyoruz.

***

Gif-sur-Yvette, Fransa’daki İklim Bilimi ve Çevre Laboratuvarı’ndan uluslararası bir araştırma ekibi Avrupa’nın iki buçuk asırlık ormancılık politikasının iklim değişikliği azaltımında başarısız olduğunu ortaya koydu.

Araştırmacılar, Avrupa’da 1750’den beri yetişen ağaçların küresel ısınmayı artırdığını buldu. Bilim insanları geniş yapraklı ağaçların kozalaklı türlerle değiştirilmesinin iklim üzerinde olumsuz etkisi olduğunu söylüyor. Kozalaklılar grubuna giren çam ağacı türleri genellikle daha koyu renkli olup meşe ve huş ağacından daha fazla ısı soğurur. Araştırmacılar ayrıca bu çalışmanın, geniş ölçekli ağaçlandırma projeleri aracılığıyla küresel ısınmayı sınırlama konusunda önemli etkileri olacağına inanıyor.

Ormancılık sorunları

Görsel: BBC

Avrupa’nın yeşil bitki örtüsü 1750 ile 1850 yılları arasında ormanlık alanların 190,000 km² azalmasıyla önemli ölçüde seyreldi.

İronik biçimde, fosil yakıtların önem kazanmasıyla kağıt ve kereste tüketimi azaldı ve böylece 1850’lerden günümüze Avrupa ormanlık alanı 386,000 km²’lik artış gösterdi ki günümüzde Avrupa toplam ormanlık alanı sanayi devrimi öncesine göre %10 daha fazla alanı kaplıyor. Fakat, bu ormanların doku ve tür çeşitliliği sanayi devrimi öncesi dönemden çok daha farklı.

A) 1750’de ağaçların dağılımı B) 2010’da ağaçların dağılımı (Mavi renkli alan: kozalaklı ağaç türü yüzdesi, Gri renkli alan: geniş yapraklı ağaçların yüzdesi) C) 1750’de ormancılık faaliyetlerinin dağılımı D) 2010’da ormancılık faaliyetlerinin dağılımı (Pembe alan: yönetilmeyen ormanlık , Koyu yeşil alan: çalılık, Açık yeşil alan: yönetilen uzun boylu ağaçlar ) Grafik: Sciencemag

Uzak geçmişte bu ormanlar doğal süreçlerle gelişirken modern zamanlarda Avrupa ağaçlarının %85’I insanlar tarafından yönetiliyor. Aradan geçen 150 sene boyunca ormancılıkla uğraşanlar bilimsel yöntemleri benimseyerek daha hızlı büyüyen ve ticari açıdan daha karlı olan İskoç çamı ve Norveç ladinleri gibi türleri dikmeye yöneldiler. Araştırma ekibinden Dr. Sebastiaan Luyssaert’e göre üretim odaklı ormancılık faaliyetleri su döngüsü ve atmosferik enerji etkileyerek azaltım yerine küresel ısınmada artışa sebep oldu.

Karbon tutma gibi süreçlerin son yıllarda özellikle önem kazanmasıyla da birlikte Avrupa’nın hızlı ağaçlandırma politikalarının olumlu olduğu düşünüldü, fakat bu çalışma tüm bu yeni ağaçların iklime etkisi konusunda soru işaretleri yaratıyor.

Araştırma ekibi Arupa’nın 260 senelik arazi kullanımı sürecini yeniden canlandırdı ve insanlar tarafından yönetilen ormanlık alanların doğalında gelişseydi olabileceğinden çok daha az karbon tutma yetisine sahip olduğunu gösterdi.

Ağaçları sistematik bir biçimde kesmek, bu ağaçların yaşamlarını tamamladığında biyokütle olarak depolanmasına ve toprağa karışıp onu besleme döngüsüne mani olduğu için karbon salımına sebep oluyor.

Geniş yapraklılar yerine kozalaklı türleri ekmek, uzaya geri yansıtılan güneş ışınımı miktarını ifade eden albedo etkisi üzerinde de değişime sebep oluyor.

Çalışma yürütücülerinden Dr. Kim Naudts, “Bugün insan eliyle yönetilen ormanlar 1750’lerde doğal olarak yetişen türdeşlerine göre daha az karbon tutuyorlar.” diyor. BBC World’ün Science in Action radyo programında konuşan Naudts, “Kozalaklı türlere geçiş sebebiyle Avrupa’da 0.12 derece civarında bir sıcaklık artışı oldu ve bunun sebebi bu kozalaklı türlerin daha koyu renkli olup güneş ışınımını emiyor olması” diye ekledi.

Araştırmacılar, bu artışın fosil yakıtlardan kaynaklanan küresel ısınmanın %6’sına denk geldiğini belirtiyor ve bu önemli miktarın benzer ağaçlandırma çalışmaları yürütülen bölgelerde yine benzer sonuçları olabileceğini düşünüyor.

İklim değişikliğiyle mücadelede pek çok hükümet ağaçlandırma çalışmalarına ağırlık verdi. Örneğin; yeşil Çin seddinin, tamamlandığında, 400 milyon hektarlık bir alanı kaplaması bekleniyor.

Araştırmacılar hangi ağaç türlerinin dikildiğine ve ormancılık yönetiminin nasıl işleyeceğine dikkat edilmesi gerektiğini belirtiyor.

Dr. Naudts, “Emisyon azaltımını bu tip ağaçlandırma yöntemleriyle çözmeyi bekleyemeyiz.” Diyor. “Yaptığımız çalışma, Avrupa’nın büyük kısmındaki ağaçlandırma projelerinin, özellikle kozalıklı türlerin dikimini içerenlerin, emisyonları dengelese de küresel ısınmayı yavaşlatmada etkili olmayabileceğini gösterdi.”

Araştırmacılara göre yerine koyma yöntemini, yani kesimi yapılan her kozalaklıya karşılık daha fazla geniş yapraklı ağaç dikilmesini öneriyor.

Yapılan çalışma Science dergisinde yayımlandı.

Haberin derlendiği kaynaklar: BBC, Sciencemag, VU University Amsterdam

Yeşil Gazete için çeviri: Özge Geyik

(Yeşil Gazete, BBC, Sciencemag, VU University Amsterdam)