İklim krizi: Atmosferik nehirler Kaliforniya’yı tehdit ediyor

Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) Kaliforniya eyaletinde atmosferik nehirlerin sıklığının ve şiddetinin son yıllarda belirgin bir şekilde arttığı ifade ediliyor.

Kaliforniya Valiliği, buharlaşarak yükselen havanın rüzgarla taşındığı ve gökyüzünde yoğun nemli hava akımları oluşturduğu atmosferik nehir etkisiyle meydana gelen afet nedeniyle Los Angeles ile eyaletin Meksika sınırında yer alan San Diego‘nun da bulunduğu yedi ilçede olağanüstü hal (OHAL) ilan etti.

Eyaletin Batı kıyısını bir haftadan daha kısa süre içinde ikinci kez vuran ve “Ananas Ekspresi” olarak adlandırılan şiddetli Pasifik fırtınası, 5 Şubat’ta Güney Kaliforniya üzerinde şiddetli yağmurlara neden oldu ve bölge genelinde sel baskınları ve heyelanlar görüldü.

Kaliforniya’nın bazı bölgeleri ve güneybatı Arizona‘da yaklaşık 35 milyon insanın yaşadığı bölgelerde, sel, yüksek rüzgar ve kış fırtınası uyarıları yayınlandı ve yetkililer, sürücülerin seyahatlerini sınırlandırmalarını istedi.

Bölgeye özgü bu meteorolojik olaylar, su ihtiyacını karşılamada kritik bir role sahip olmasına rağmen, sıklığı ve şiddeti arttığı için bölgede tehdit oluşturuyor. Columbia İklim Okulu ve Lamont-Doherty Dünya Gözlemevi‘nden iklim bilimci Profesör Mingfang Ting‘in aktardığına göre, son yıllarda atmosferik nehirlerin sıklığı ve yoğunluğunda belirgin bir artış var.

Görsel: NOAA & LA Times

Atmosferik nehir nedir?

Atmosferik nehirler, atmosferde belirli bir alandan diğerine yoğun nem taşıyan uzun ve dar hava akımları olarak tanımlanıyor. Genellikle tropik bölgelerden orta ve yüksek enlemlere kadar uzanan bu nem bantları çıplak gözle görülemese de, uydu teknolojileri sayesinde tespit edilebiliyor. Atmosferik nehirlerin dünya çapında büyük miktarda su buharını, özellikle tropiklerden kutuplara taşımaktan sorumlu olduğu biliniyor.

Atmosferik nehir olayı, genellikle ekstratropikal bir siklonun soğuk cephesinin önündeki kuvvetli düşük seviye rüzgarları ile ilişkilendiriliyor ve çoğunlukla kış mevsiminde etkili oluyor. Bu olaylar, bir karaya çarptıklarında sıklıkla ağır yağışlara neden oluyor, bu da bölgenin su kaynakları ihtiyaçları için hayati öneme sahip olabilse de, sel baskınları ve heyelan gibi ciddi risklere de yol açabiliyor.

Fotoğraf: Damian Dovarganes / Associated Press

Kaliforniya’da yıllık yağış ve akarsu debisinin yüzde 50’si kadarı, sonbahar ve kış aylarında meydana gelen birkaç yoğun atmosferik nehir olayından kaynaklanabiliyor. Hem hayati su kaynaklarını sağlamak hem de bölgesel kuraklığı hafifletmek için önemli olan bu doğa olayları, güçlü atmosferik nehirlerin sebep olduğu sel, heyelan ve bent kırılmaları gibi ciddi risklere neden oluyor.

1861 Aralık’ında Kaliforniya, atmosferik nehirler tarafından tetiklenen yoğun yağışların etkisi altına girmiş ve bu durum tam 43 gün sürmüştü. Bu olay, binlerce insanın yaşamını yitirmesine ve eyalet ekonomisinin büyük bir darbe almasına yol açtı.

NEW: Southern California is getting obliterated by torrential rain causing flash flood warnings.

The storm even caused a ‘Seafoam storm’ where strong winds blew foam onto people standing on the shore.

The storm was thanks to an ‘Atmospheric River’ which is “relatively long,… pic.twitter.com/k1nLGDCX0U

— Collin Rugg (@CollinRugg) February 5, 2024

Özellikle etkilenen bölgelerden biri olan Merkez Vadisi, bu yağışlar sonucu adeta dev bir göle dönüşmüştü. Merkez Vadisi, Kaliforniya’nın en verimli tarım alanlarından biri olarak bilinir ve bu bölgenin su altında kalması, Kuzey Amerika‘nın Büyük Göllerinden biri olan ve Kanada ile ABD sınırında bulunan ve yaklaşık 19 bin kilometrekarelik bir alanı kaplayan Ontario Gölü kadar büyük bir alana yayılan bir sel baskınına neden olmuştu. Dolayısıyla, Merkez Vadisi’nin bu denli geniş bir alanda sular altında kalması, o dönem için alışılmadık ve şaşırtıcı bir doğal afet olarak kayıtlara geçmiştir.

‣ İklim değişikliği atmosferik nehirleri nasıl daha da kötüleştirecek?
‣ Kaliforniya sahillerinin yüzde 70’i yüzyılın sonuna kadar yok olabilir
‣ İklim krizi, kasırgaların şiddetini artırıyor: Mega kasırgalara ‘Kategori 6’ gerekli

Atmosferik nehirler, iklim değişikliğiyle daha da tetikleniyor

2024 yılı, El Niño‘nun etkilerini hissettirdiği bir yıl olarak dikkat çekiyor. Bu durum, Pasifik Okyanusu üzerindeki atmosfer dolaşımını etkileyerek, jet akımının konumu ve yoğunluğunda değişikliklere neden oluyor. El Niño ile ilişkili daha sıcak deniz yüzeyi sıcaklıkları, atmosfere daha fazla nem sağlayarak, daha şiddetli atmosferik nehirlerin ve aşırı yağışların oluşumuna katkıda bulunuyor.

Ting ve diğer uzmanlar, iklim değişikliğinin atmosferin ısınmasına ve daha fazla neme sahip olmasına neden olduğunu vurguluyor. Bu durum, daha yoğun atmosferik nehirler ve daha aşırı yağış olaylarına yol açıyor.

Ting, aşırı yağış olaylarının tarım ve genel su kaynakları ihtiyaçları için faydalı olabileceğini, ancak sel ve şiddetli çamur kaymaları gibi ciddi riskler oluşturduğunu belirtiyor. Buna karşı alınabilecek önlemler arasında erken uyarı sistemlerine yatırım yapmak, altyapı dayanıklılığını artırmak ve toplum eğitimi programları bulunuyor. Son olarak, fosil yakıt kullanımını azaltarak ve net sıfır emisyon hedeflerine daha hızlı ulaşarak sera gazı miktarını azaltmak gerektiği de belirtiliyor.