Dünya çapında ton balıklarında cıva seviyelerinin tehlikeli bir şekilde yüksek olması, denizlerin ve denizlerde yaşayan canlıların sağlığı için ciddi endişelere işaret ediyor.
Cıvanın, deniz balıklarını yiyen insanlara da geçen toksik bir metal olarak metil cıva formunda, nörolojik ve gelişimsel zararlara neden olabileceği belirtiliyor. Son elli yılda hava, su ve toprakta cıva kirliliğini azaltma yönünde uluslararası çabalar artarken, Environmental Science & Technology Letters dergisinde yayınlanan yeni bir araştırma, bu girişimlerin ton balıklarındaki cıva seviyeleri üzerindeki beklenen olumlu etkisini sorguluyor.
Çalışma, denizlerdeki cıva kirliliği ve ton balıklarındaki metil cıva konsantrasyonlarına dair önemli bulgular sunarken, aynı zamanda deniz ekosistemlerinin kirlilikle başa çıkma kapasitesindeki sınırlılıkları ve bu durumun insan sağlığı üzerindeki uzun vadeli etkilerini de ortaya koyuyor.
‣ Araştırma: Atmosferdeki cıva miktarı son 500 yılda yedi kat arttı
‣ Cıva kullanımını sınırlayan kanun Meclis’ten geçti: Türkiye Minamata Sözleşmesi’ne resmen taraf
Yüzyıllardır cıva seviyeleri birikiyor
Bilim insanları, ton balıklarındaki cıva seviyelerinde, balıkların büyüme ve yaşlanması gibi doğal birikim süreçlerinin etkilerinden arındırdıktan sonra bile, yıldan yıla ciddi farklılıklar gözlemledi.
Bu değişkenliklerin en dikkat çekici örneklerinden biri, 1990’ların sonlarında, kuzeybatı Pasifik bölgesinde yaşayan orkinos cinsi ton balıklarında yaşandı. Bu dönemde, balıklardaki cıva miktarında belirgin bir artış kaydedilmişti. Araştırmacılar, bu artışın, aynı dönemde Asya‘da cıva salınımının artmasıyla doğrudan bağlantılı olduğunu belirtiyorlar. Yani, bölgedeki endüstriyel faaliyetlerden kaynaklanan cıva emisyonlarındaki artış, deniz yaşamında da cıva konsantrasyonlarının yükselmesine neden oldu.
Bulunan sonuçlar, 1970’lerden bu yana dünya genelinde cıva emisyonları ve çökeliminde gözlenen genel düşüşe rağmen, ton balıklarındaki cıva konsantrasyonlarının stabil kaldığını gösteriyor. Araştırmacılar, bu sınırlı yanıtın, yüzey altı okyanuslarda yüzyıllar boyunca biriken ve yüzey okyanus cıvasına sürekli bir kaynak sağlayan miras cıvanın etkisi olduğunu belirtiyor.
Çalışma, Minamata Sözleşmesi kapsamında daha agresif cıva emisyon azaltım çabalarının gerekliliğine işaret ediyor. Bilim insanları, deniz ekosistemlerinin sağlığı ve insan sağlığını korumak adına, uluslararası toplumun bu konuda daha kararlı ve etkili önlemler alması çağrısında bulunuyor.
İnsanlara kolaylıkla cıva geçebiliyor
Ton balığı dünya çapında insanlar tarafından en çok yenen balıklardan biri olduğu için, taşıdığı cıvayı da insanlara ulaştırabiliyor.
Cıva elementinin özellikle doğmamış bebekler ve küçük çocuklar için tehlikeli olduğu belirtilirken, vücutta fazla cıva birikmesinin yetişkinlerde de kalp ve damar hastalıklarına yol açabileceği ifade ediliyor.
Dünyada cıva emisyonlarını artıran kömür ve altın madenciliği, kömür yakma, endüstri, atık işleme gibi faaliyetlerin
