Bilim insanları Kuzey Kutbu‘nda, Kutup Dairesi’nin üzerinde kalan Arktik bölgesinde binlerce yıldır donmuş halde bulunan toprağın çözülmesiyle tonlarca civanın açığa çıktığını belirledi.
Güney Kaliforniya Üniversitesi, Dornsife Edebiyat, Sanat ve Bilim Fakültesi (USC) araştırmacıları tarafından yayımlanan çalışmada, Alaska‘dan Bering Denizi’ne doğru akan Yukon Nehri’nin kıyılarındaki donmuş toprağı aşındırıp tortuları aşağı doğru taşıdığı ve gezegenimiz ısındıkça bu donmuş toprağın daha hızlı aşınarak çevreye zehirli bir metal olan cıvayı saldığı tespit edildi.
Doğal atmosfer dolaşımı nedeniyle kirleticiler, daha yüksek enlemlere doğru hareket etme eğiliminde.
Bu, cıvanın Arktik’da birikmesine ve bitkiler tarafından emilip bitkinin ölmesinden sonra donmuş toprağın bir parçası haline gelmesine neden oluyor. Binlerce yıl boyunca donmuş toprakta biriken civa konsantrasyonu bu haliyle özellikle tehlikeli olmasa da iklim değişikliğinin etkisiyle toprak çözüldüğünde açığa çıkıyor ve çevreye yayılıyor.
Daha önce binlerce yıl permafrsot tarafından tutulan bu zehirli metalin aşınarak çevreye saçılması, bölgede yaşayan 5 milyon insan için yakın bir tehdit oluşturuyor. 2050 yılına kadar permafrostun tamamen yok olması beklenen bölgelerde yaşayan 3 milyondan fazla insan için de büyük bir çevre ve sağlık tehlikesi oluşturuyor.
USC Dornsife’de Dünya Bilimleri ve Çevre Çalışmaları profesörü ve çalışmanın ortak yazarı Josh West, “Arktik’te patlamayı bekleyen dev bir cıva bombası olabilir” diyor.
Arktik, dünyanın diğer bölgelerine göre dört kat daha fazla ısınıyor
Araştırma nehir yoluyla permafrosttan salınan cıva miktarını ölçmenin ve salınmayı bekleyen toplam cıva miktarını tahmin etmenin daha doğru bir yöntemini araştırıyor.
Bu toksik metalin doğadaki seviyesini tahmin etmenin önceki yöntemlerinde toprak örnekleme derinliği gibi sınırlamalar bulunuyordu. Çekirdek örnekleri permafrost’un sadece en üst üç metresinden alınabiliyordu. Bu da sonuçların büyük ölçüde yanıltıcı olmasına neden oluyordu.
Yeni çalışmada bunun yerine nehir kıyılarında ve kum setlerinde bulunan tortulardaki, daha derin toprak katmanlarına ulaşıldı ve buradaki civa analiz edildi. Ekip ayrıca Yukon Nehri’nin gidişatının önümüzdeki yıllarda nasıl değişebileceğini ve bunun cıva yüklü nehir kıyılarının aşınmasını nasıl etkileyebileceğini görmek için uyduları kullandı.
Araştırmada, daha ince taneli tortuların iri taneli tortulardan daha fazla cıva içerdiği bulundu. Bu da farklı toprak tiplerinin farklı riskler oluşturabileceğini gösteriyor.
USC Dornsife’de doktora adayı ve çalışmanın ilgili yazarı olan Isabel Smith, “Tüm bu faktörleri hesaba katmanın önümüzdeki birkaç on yıl içinde donmuş toprak erimeye devam ettikçe salınabilecek toplam cıvanın daha doğru bir tahminini vermesini umuyoruz” dedi.
NOAA verilerine göre , Arktika gezegenin diğer bölgelerine kıyasla dört kat daha hızlı ısınıyor ve bu da permafrostun erimesine neden oluyor.
Donmuş toprak, toprak sıcaklığının en az iki yıl boyunca donma noktasının altında kaldığı, yüzeyin birkaç metre altından binlerce metre derinliğe kadar uzanabilir. Bu tabaka çözüldükçe, yüzlerce, hatta binlerce yıldır orada hapsolmuş cıva ve karbon gibi elementler serbest kalıyor.
Smith, “Onlarca yıl boyunca maruz kalmak, özellikle de daha fazla cıva salındıkça seviyelerin artması, çevre ve bu bölgelerde yaşayanların sağlığı üzerinde büyük bir olumsuz etkiye sahip olabilir” diye konuştu.
