101 Nobel Ödülü sahibinden İklim Zirvesi’ne katılacak liderlere mektup: Fosil yakıtları durdurun

Aralarında 14’üncü Dalai Lama‘nın da bulunduğu 101 Nobel Ödülü sahibi, 22-23 Nisan tarihlerinde ABD Başkanı Joe Biden’ın ev sahipliğinde gerçekleşecek çevrimiçi İklim Liderleri Zirvesi öncesinde dünya liderlerine hitaben bir mektup kaleme alarak fosil yakıtları sonlandırma çağrısında bulundu.

Mektupta “Barış, edebiyat, tıp, fizik, kimya ve iktisadi bilimlerde Nobel ödülü sahipleri olarak dünyadaki pek çok kişi gibi bizler de zamanımızın büyük ahlaki meselesiyle ilgiliyiz: İklim krizi ve bununla bağlantılı olarak doğanın yok edilmesi” ifadeleri kullanıldı.

Mektubun alıcılarından biri de zirveye davet edilen Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan oldu.

‘En büyük sebep fosil yakıtlar’

İklim değişikliğinin yüzlerce milyon hayatı ve her kıtada insanların ekmeğini tehdit ettiği ve binlerce türün varoluşunu tehlikeye attığı belirtilen açıklamada “Kömür, petrol ve gaz yakılması, yani fosil yakıt kullanımı iklim değişikliğine açık ara en fazla sebep olan faktör” denildi. Mektubun devamında şunlar söylendi:

2021 Dünya Günü ve Başkan Biden tarafından ev sahipliği yapılan Liderlerin İklim Zirvesi’nin arefesinde sizleri petrol, gaz ve kömür kullanımının artışını durdurmaya ve iklim felaketini önlemek için harekete geçmeye teşvik ediyoruz.

Başkan Biden ve ABD hükümetinin kararnamesinde yer alan ‘Birlikte bilime kulak verip anı göğüslemeliyiz’ şeklindeki ifadeyi destekliyoruz. Gerçekten de bu anı nasıl karşılayacağımız, iklim krizine verdiğimiz tepkilerle şekillenecektir ve bu da geride bırakılan mirası belirleyecektir. Tarihin doğru tarafında yer almak için şartlar net.

‘Hükümetler gerçeğin gerisinde’

Çok uzun bir süredir hükümetler, bilimin gereği olan ve gücünü insanlardan alan toplumsal hareketin bildiği gerçeğin gerisinde kaldı: Fosil yakıtların tüketiminin artmasının sona erdirilmesi, mevcut üretimin kademeli olarak sonlandırılması ve yenilenebilir enerjilere yatırım yapılması gerekiyor.

Fosil kaynakların yakılması sanayi devriminden bu yana gerçekleşen karbon dioksit salımlarının neredeyse yüzde 80’ine sebep oldu. Salımların temel kaynağı olmanın yanı sıra fosil yakıtların çıkarılması, işlenmesi, ulaştırılması ve yakılması hem yerel kirlilik yaratmakta hem de çevre ve sağlık bedelleri ödenmesine yol açmaktadır. Bu bedeller de çoğu zaman yerli halklar ve dışlanan topluluklar tarafından ödenmektedir.

‘İnsan hakkı ihlali’

Bu korkunç sanayi uygulamaları insan hakları ihlallerine yol açmış ve dünya çapında milyarlarca insanı haysiyetli bir yaşam sürmek için gerekli enerjiden mahrum bırakmıştır.
Hem insanlar hem de gezegen için iklim değişikliği ile mücadeleye Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi ve onun Paris Anlaşması altında kesintisiz destek verilmelidir. Paris Anlaşması’nda geçen 1.5°C sıcaklık hedefi tutturulamazsa dünyanın küresel ısınma felaketine sürüklenme riski büyüktür.

Ancak, Paris Anlaşması’nda petrol, gaz ve kömürün adı geçmemektedir. Bu esnada, fosil yakıt sanayi yeni projeler tasarlamaya devam etmektedir. Bankalar da bu projeleri fonlamayı sürdürmektedir. Son Birleşmiş Milletler Çevre Programı Raporu’na göre 2030 yılı itibariyle, ısınmayı 1.5°C’a sınırlama hedefinin gerektirdiği miktarın yaklaşık yüzde 120’si daha fazla kömür, petrol ve gaz üretilecektir. Arz böyle artmaya devam ederse Paris Anlaşması hedefini tutturmak ve fosil yakıtlara olan talebi azaltmak mümkün olmayacaktır.

‘Çözüm basit’

Bütün bu sorunların önüne geçmek için gerekli çözümün basit olduğu belirtilen açıklamada “Fosil yakıtlar yerin altında bırakılmalı. Bu krizin gereğini yapmak için gerekli güç ve cesur adımlar atmak için gerekli ahlaki sorumluluk sanayide değil liderlerde bulunuyor” denildi. Mektupta şu talepler dile getirildi:

• Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli ve Birleşmiş Milletler Çevre Programı tarafından çerçevesi çizilen son bilimsel veriler ışığında petrol, gaz ve kömür üretiminin artışının durdurulması;
• Mevcut petrol, gaz ve kömür üretiminin iklim değişikliğine yol açan ülkelerin sorumluluğu, fosil yakıtlara bağımlılık derecesi ve dönüşüm kapasitesi ile uyumlu olarak adil ve eşitlikçi bir şekilde sona erdirilmesi;
• Küresel olarak yenilenebilir enerjiye %100 erişim, bağımlı ekonomilerin fosil yakıtlardan uzaklaşmasının desteklenmesi ve insan ve toplulukların küresel bir adil geçiş ile gelişmesini sağlayacak dönüşümsel bir plana yatırım yapılması.
• Fosil yakıtlar iklim değişikliğinin en büyük sebebidir. Bu sanayinin fütursuzca genişlemesine göz yummak vicdana aykırıdır. Fosil yakıt sistemi küresel olduğu için küresel bir çözüm gerektirmektedir – Liderlerin İklim Zirvesi bu çözüm için çalışmalıdır. Bunun da ilk adımı fosil yakıtları yerin altında tutmaktır.

Fotoğraf: AA

İmzacılar

1. 14. Dalai Lama Hazretleri , Nobel Barış Ödülü, 1989
2. Jody Williams, Kara Mayınlarının Yasaklanması için Uluslararası Kampanya, Nobel Barış Ödülü, 1997
3. Juan Manuel Santos, Kolombiya Eski Başkanı, Nobel Barış Ödülü, 2016
4. Tawakkol Karman, Zincirsiz Kadın Gazeteciler, Nobel Barış Ödülü, 2011
5. Mairead Corrigan-Maguire, Northern Ireland Peace Movement, Nobel Barış Ödülü, 1976
6. Adolfo Pérez Esquivel, Arjantin İnsan Hakları Lideri, Nobel Barış Ödülü, 1980
7. Rigoberta Menchú Tum, K’iche’ Guatemala İnsan Hakları aktivisti, Nobel Barış Ödülü, 1992
8. José Manuel Ramos-Horta, Doğu Timor Eski Başkanı, Nobel Barış Ödülü, 1996
9. Carlos Filipe Ximenes Belo, Doğu Timorlu Katolik Rahip, Nobel Barış Ödülü, 1996
10. Shirin Ebadi, İran’ın ilk kadın hakimi, Nobel Barış Ödülü, 2003
11. Leymah Roberta Gbowee, Liberyalı Kadınlar Kitlesel Barış Eylemi, Nobel Barış Ödülü, 2011
12. Kailash Satyarthi, Bachpan Bachao Andolan, Nobel Barış Ödülü, 2014
13. Denis Mukwege, Panzi Hastanesi Kurucusu, Bukavu, Nobel Barış Ödülü, 2018
14. Muhammad Yunus, Grameen Bankası Kurucusu, Nobel Barış Ödülü, 2006
15. Paul Berg, Nobel Kimya Ödülü, 1980
16. Thomas R. Cech, Nobel Kimya Ödülü, 1989
17. Martin Chalfie, Nobel Kimya Ödülü, 2008
18. Aaron Ciechanover, Nobel Kimya Ödülü, 2004
19. Richard R. Ernst, Nobel Kimya Ödülü, 1991
20. Joachim Frank, Nobel Kimya Ödülü, 2017
21. Walter Gilbert, Nobel Kimya Ödülü, 1980
22. Richard Henderson, Nobel Kimya Ödülü, 2017
23. Dudley R. Herschbach, Nobel Kimya Ödülü, 1986
24. Avram Hershko, Nobel Kimya Ödülü, 2004
25. Roald Hoffmann, Nobel Kimya Ödülü, 1981
26. Brian K. Kobilka, Nobel Kimya Ödülü, 2012
27. Roger D. Kornberg, Nobel Kimya Ödülü, 2006
28. Yuan T. Lee, Nobel Kimya Ödülü, 1986
29. Robert J. Lefkowitz, Nobel Kimya Ödülü, 2012
30. Michael Levitt, Nobel Kimya Ödülü, 2013
31. Rudolph A. Marcus, Nobel Kimya Ödülü, 1992
32. Hartmut Michel, Nobel Kimya Ödülü, 1988
33. George P. Smith, Nobel Kimya Ödülü, 2018
34. Sir James Fraser Stoddart, Nobel Kimya Ödülü, 2016
35. Frances H. Arnold, Nobel Kimya Ödülü, 2018
36. Johann Deisenhofer, Nobel Kimya Ödülü, 1988
37. Roderick MacKinnon, Nobel Kimya Ödülü, 2003
38. William E. Moerner, Nobel Kimya Ödülü, 2014
39. Richard R. Schrock, Nobel Kimya Ödülü, 2005
40. Sir John E. Walker, Nobel Kimya Ödülü, 1997
41. Kurt Wüthrich, Nobel Kimya Ödülü, 2002
42. Oliver Hart, Nobel İktisadi Bilimler Ödülü, 2016
43. Eric S. Maskin, Nobel İktisadi Bilimler Ödülü, 2007
44. Edmund S. Phelps, Nobel İktisadi Bilimler Ödülü, 2006
45. Robert F. Engle III, Nobel İktisadi Bilimler Ödülü, 2003
46. Paul R. Milgrom, Nobel İktisadi Bilimler Ödülü, 2020
47. Christopher A. Pissarides, Nobel İktisadi Bilimler Ödülü, 2010
48. Wole Soyinka, Nobel Edebiyat Ödülü, 1986
49. Elfriede Jelinek, Nobel Edebiyat Ödülü, 2005
50. Harvey J. Alter, Nobel Tıp Ödülü, 2020
51. Elizabeth H. Blackburn, Nobel Tıp Ödülü, 2009
52. Mario R. Capecchi, Nobel Tıp Ödülü, 2007
53. Peter C. Doherty, Nobel Tıp Ödülü, 1996
54. Andrew Z. Fire, Nobel Tıp Ödülü, 2006
55. Carol W. Greider, Nobel Tıp Ödülü, 2009
56. Jeffrey Connor Hall, Nobel Tıp Ödülü, 2017
57. Leland H. Hartwell, Nobel Tıp Ödülü, 2001
58. Tim Hunt, Nobel Tıp Ödülü, 2001
59. Louis J. Ignarro, Nobel Tıp Ödülü, 1998
60. Sir Richard J. Roberts, Nobel Tıp Ödülü, 1993
61. Gregg L. Semenza, Nobel Tıp Ödülü, 2019
62. Thomas C. Sudhof, Nobel Tıp Ödülü, 2013
63. Jack W. Szostak, Nobel Tıp Ödülü, 2009
64. J. Robin Warren, Nobel Tıp Ödülü, 2005
65. Torsten N. Wiesel, Nobel Tıp Ödülü, 1981
66. William C. Campbell, Nobel Tıp Ödülü, 2015
67. Harald zur Hausen, Nobel Tıp Ödülü, 2008
68. H. Robert Horvitz, Nobel Tıp Ödülü, 2002
69. William G. Kaelin Jr., Nobel Tıp Ödülü, 2019
70. Eric R. Kandel, Nobel Tıp Ödülü, 2000
71. Edvard Moser, Nobel Tıp Ödülü, 2014
72. May-Britt Moser, Nobel Tıp Ödülü, 2014
73. John O’Keefe, Nobel Tıp Ödülü, 2014
74. Yoshinori Ohsumi, Nobel Tıp Ödülü, 2016
75. Charles M. Rice, Nobel Tıp Ödülü, 2020
76. Hamilton O. Smith, Nobel Tıp Ödülü, 1978
77. Susumu Tonegawa, Nobel Tıp Ödülü, 1987
78. Harold E. Varmus, Nobel Tıp Ödülü, 1989
79. Michael W. Young, Nobel Tıp Ödülü, 2017
80. Serge Haroche, Nobel Fizik Ödülü, 2012
81. J. Michael Kosterlitz, Nobel Fizik Ödülü, 2016
82. Anthony J. Leggett, Nobel Fizik Ödülü, 2013
83. Shuji Nakamura, Nobel Fizik Ödülü, 2014
84. H. David Politzer, Nobel Fizik Ödülü, 2004
85. Rainer Weiss, Nobel Fizik Ödülü, 2017
86. Robert Woodrow Wilson, Nobel Fizik Ödülü, 1978
87. David J. Wineland, Nobel Fizik Ödülü, 2012
88. Hiroshi Amano, Nobel Fizik Ödülü, 2014
89. Barry Clark Barish, Nobel Fizik Ödülü, 2017
90. Jerome I. Friedman, Nobel Fizik Ödülü, 1990
91. Sheldon Glashow, Nobel Fizik Ödülü, 1979
92. Brian D. Josephson, Nobel Fizik Ödülü, 1973
93. Takaaki Kajita, Nobel Fizik Ödülü, 2015
94. Wolfgang Ketterle, Nobel Fizik Ödülü, 2001
95. John C. Mather, Nobel Fizik Ödülü, 2006
96. Michel Mayor, Nobel Fizik Ödülü, 2019
97. Arthur B. McDonald, Nobel Fizik Ödülü, 2015
98. Arno Penzias, Nobel Fizik Ödülü, 1978
99. Horst L. Stormer, Nobel Fizik Ödülü, 1998
100. Joseph H. Taylor Jr., Nobel Fizik Ödülü, 1993
101. Carl E. Wieman, Nobel Fizik Ödülü, 2001